ЗУРГААН НАСТНУУДЫГ БИЕ ДААЛТЫН 7 ХОНОГООР НЬ ҮЗЛЭГТ ХАМРУУЛНА

10 / 14 0 сэтгэгдэл 275 үзсэнe

Боловсролын сайдын шуурхай хуралдаан болж, цаг үеийн асуудлаар хэлэлцэв. Тодруулбал, энэ хичээлийн жилийн I улиралд 10-р сарын сүүлийн долоо хоногийг бие даалтын долоо хоног байхаар бүтэц баталсан. Энэ хүрээнд I улирлын бие даалтын долоо хоногт нийслэлд, II улирлын бие даалтын долоо хоногт аймгуудад 1-р ангийн сурагчдыг зүрх судас, нүд, шүдний үзлэгт хамруулах юм. Уг үйл ажиллагааг зохион байгуулахаар Боловсролын яам, Эрүүл мэндийн яамны хамтарсан ажлын хэсэг байгуулагдсан бөгөөд бэлтгэлээ сайтар хангахыг Боловсролын сайд П.Наранбаяр холбогдох албаныханд даалгалаа. Мөн элсэлтийн шалгалтын босго шалгалт болох монгол хэл, бичгийн шалгалтыг ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчид 10-р ангиасаа эхлэн өөрийн сонголтоор өгөх боломжтой болгох тухай асуудлыг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэхэд бэлтгэхийг үүрэг болгов гэж Боловсролын яамнаас мэдээллээ.

ДЭМБ-ЫН ГИШҮҮН ОРНУУД ЦАХИЛГААН ТАМХИНД ЯНЖУУРААС 80 ХУВИАР БАГА ТАТВАР НОГДУУЛЖ БАЙНА

10 / 14 0 сэтгэгдэл 201 үзсэнe

Дэлхийн Эрүүл Мэндийн Байгууллагын (ДЭМБ) гишүүн орнуудын хувьд цахилгаан тамхины татварын бодлого нь янжуур тамхины татвартай харьцуулахад харьцангуй доогуур байгаа нь анхаарал татаж байна. Euromonitor байгууллагын судалгаагаар, ихэнх гишүүн орнууд цахилгаан тамхины татварыг уламжлалт янжуур тамхины татвараас дунджаар 80 хувиар доогуур тогтоож байгаа ажээ. Энэ байдал нь хэд хэдэн хүчин зүйлээс шалтгаалж байна гэж үзэж байна. Үүнд, цахилгаан тамхийг хорт бодисын агууламж бага, янжуур тамхинаас эрүүл мэндэд үзүүлэх хор нөлөө багатай гэж үздэг тул татварын ачааллыг хөнгөлж байгаа явдал хэмээн ажиглагддаг. Үүнээс гадна, олон оронд цахилгаан тамхи нь харьцангуй шинэ зах зээл бөгөөд улс орнууд энэ бүтээгдэхүүний хэрэглээг хумихын оронд хянах бодлого баримталж байгаа учир татварын хувь хэмжээ бага байна гэж мэргэжилтнүүд үзэж байна. Их Британи, Швед, Шинэ Зеланд гэх мэт улс цахилгаан тамхинд огт татвар ногдуулдаггүй. Учир нь цахилгаан тамхинд хөнгөн татвар тогтоосноор тамхинаас гарахыг хүссэн хүмүүс болон ердийн тамхи хэрэглэдэг иргэдэд санхүүгийн дарамт учруулж, эргээд утат тамхиа татах сэдлийг өгөхгүй байх зорилготой ажээ. Тухайлбал, янжуур тамхины өртөг үнэ дунджаар 0,40 цент байдаг бол цахилгаан тамхи 2,40-2,80 ам.доллар байдаг ажээ. Үйлдвэрийн өртөг үнэ 6-7 дахин үнэтэй байдаг тул цахилгаан тамхин дээр өндөр татвар ногдуулбал уламжлалт тамхинаасаа илүү хэт өндөр үнэтэй болж тамхичид эргээд утаат тамхиа татах болно, иймээс онцгой албан татварыг бага ногдуулж, нийт авч буй татвар, худалдаалах үнийг бага байлгахыг эрмэлздэг ажээ. Энэ нь урт хугацаандаа янжуур тамхины хэрэглээг бүрмөсөн халах, янжуур тамхитай холбоотой өвчлөл, нас баралт буурснаар эрүүл мэндийн зардал, ачаалал багасах том алхам болно гэж үзэж байгаа юм. Цахилгаан тамхи нь шинэ тутам үүссэн бүтээгдэхүүн учир эрдэмтэн, судлаач нар урт хугацааны нөлөөг судалсан хэвээр байна. АНУ-ын Хүнс ба Эмийн зохицуулалтын агентлаг цахилгаан тамхи нь янжуур тамхинаас 90% хор багатай гэж мэдэгдсэн бол Их Британийн Эрүүл мэндийн яам Цахилгаан тамхи нь 95% хор багатай гэдгийг судалгааг нотолсноо танилцуулсан юм. Улмаар улс орнуудын Засгийн газрууд тамхидалтыг бууруулах зорилгод тааруулж олон төрлийн хуулийн хувилбарууд туршсаар байна.

“Номин Холдинг” ХХК SAP S/4HANA СИСТЕМ ХЭРЭГЛЭГЧ ДЭЛХИЙН ШИЛДГҮҮДИЙН ЭГНЭЭНД НЭГДЛЭЭ

10 / 08 5 сэтгэгдэл 187 үзсэнe

32 жилийн түүхт “ Номин Холдинг ” ХХК бизнесийн үйл ажиллагааг аа цогцоор нь удирдах , Монгол Улсад Дижитал шилжилтийг бэхжүүлэхэд хувь нэмэр оруулахаар дэлхийд тэргүүлэгч SAP S/4HANA системийг нэвтрүүлэх төслийг хэрэгжүүлж байна. Энэхүү төслийн хүрээнд SAP S/4HANA Enterprise Management, SAP Customer Activity Repository болон SAP Process Integration системүүдийг өлгийдөн авч, эхний үе шатны компаниуддаа амжилттай нэвтрүүллээ. Өнөөдөр бид бодит өгөгдөлд суурилсан шийдвэр гаргалт, нэгдсэн системийн дэд бүтэц, бизнес процессын зөв зохион байгуулалт, өгөгдлийн чанарын сайжруулалтад суурилан бүтэц, үйл ажиллагаандаа томоохон өөрчлөлтүүдийг хийж, олон талбарт мэдлэг туршлагаа нэмэгдүүлэн, 2 улирлын санхүүгийн тайланг системээс аваад байна. Мөн Дижитал шилжилтийн шийдэл, инновацид тулгуурлан компанийн партнер, хэрэглэгч, ажилтнууд, салбар компаниудынхаа дижитал экспириенсийг сайжруулан, хамтын ажиллагаа, сэтгэл ханамжийг төгөлдөршүүлсээр байна. Цаашдаа бизнесийн тасралтгүй сайжруулалтыг түүчээлэн ахисан түвшний BW/4HANA Data Warehouse, Extended Warehouse Management, Advanced Transportation, Business Planning and Consolidation, SAP Process Orchestration системүүдийг нэвтрүүлэхээр төлөвлөсөн бөгөөд дараагийн 12 компанид нэвтрүүлэх үе шат ийнхүү эхэлж байна. SAP S/4HANA системийг нэвтрүүлж, дэлхийн шилдэг туршлагыг компанидаа нутагшуулахад идэвхи зүтгэл гарган, компанийнхаа хөгжил дэвшилд үнэтэй хувь нэмэр оруулан ажилласан НОМИН - чууд ад талархал илэрхийлье.

БАГА НАСНЫ ХҮҮХДИЙГ ХҮЧИНДЭХ ГЭМТ ХЭРЭГ ҮЙЛДЭЭД, ГАДААД УЛСАД ОРГОН ЗАЙЛСАН ЭТГЭЭДИЙГ БАРИВЧИЛЖ МОНГОЛД АВЧИРЧЭЭ

10 / 03 2 сэтгэгдэл 598 үзсэнe

ЦАГДААГИЙН БАЙГУУЛЛАГААС КИРГИЗ, КАЗАКСТАН УЛСУУДЫН ИНТЕРПОЛЫН ҮНДЭСНИЙ ТӨВ ТОВЧООДТОЙ ХАМТРАН ЭНЭ ОНЫ ТАВДУГААР САРЫН 26-НД МОНГОЛ УЛСААС ИНТЕРПОЛЫН “УЛААН БУЛАНТ” ЗАР МЭДЭЭГЭЭР ОЛОН УЛСЫН ХЭМЖЭЭНД ЭРЭН СУРВАЛЖИЛЖ БАЙСАН МОНГОЛ УЛСЫН ИРГЭНИЙГ КИРГИЗ УЛСАД БАРИВЧИЛСАН. УГ ЭТГЭЭД НЬ 2021 ОНД БАГА НАСНЫ ХҮҮХДИЙГ ХҮЧИНДЭХ ГЭМТ ХЭРЭГ ҮЙЛДЭЭД, ГАДААД УЛСАД ОРГОН ЗАЙЛЖ, ХУУЛЬ ХЯНАЛТЫН БАЙГУУЛЛАГЫН ХАРАА ХЯНАЛТААС ЗУГТААН ТӨВ АЗИЙН УЛСУУДАД ХУУЛЬ БУСААР АМЬДАРЧ БАЙСАН БӨГӨӨД КИРГИЗ УЛСАД БАЙХАД НЬ ЦАРАЙ ТАНИХ КАМЕРЫН СИСТЕМ БУЮУ ТЕХНОЛОГИЙН ТУСЛАМЖТАЙГААР ИЛРҮҮЛЖ, БАРИВЧЛАН ЦАГДАН ХОРЬСОН ЮМ. ТЭГВЭЛ ӨЧИГДӨР /2024.10.01/-НИЙ ӨДӨР УГ ЭДГЭЭДИЙГ МОНГОЛ УЛСАД ШИЛЖҮҮЛЭН АВЧИРЧЭЭ. ЦАГДААГИЙН БАЙГУУЛЛАГААС УГ ХЭРЭГТНИЙГ БҮГД НАЙРАМДАХ КИРГИЗ УЛС, БҮГД НАЙРАМДАХ КАЗАКСТАН УЛСУУДЫН ИНТЕРПОЛЫН ҮНДЭСНИЙ ТӨВ ТОВЧООДТОЙ ХАМТРАН АЖИЛЛАЖ ИНТЕРПОЛЫН “УЛААН БУЛАНТ” ЗАР МЭДЭЭГЭЭР ОЛОН УЛСЫН ХЭМЖЭЭНД ЭРЭН СУРВАЛЖИЛЖ БАЙСАН ЮМ. ЭНЭХҮҮ ШИЛЖҮҮЛЭН АВЧРАХ АЖИЛЛАГААГ ХУУЛЬ ЗҮЙ ДОТООД ХЭРГИЙН ЯАМ, ГАДААД ХАРИЛЦААНЫ ЯАМ, УЛСЫН ЕРӨНХИЙ ПРОКУРОРЫН ГАЗАР БОЛОН ИНТЕРПОЛЫН ҮНДЭСНИЙ ТӨВ ТОВЧОО, ЭРҮҮГИЙН ЦАГДААГИЙН АЛБА ХАМТРАН ЗОХИОН БАЙГУУЛЖЭЭ.

Б.БАТБААТАР : ИРГЭНИЙ ЗОРИГ НОГООН НАМ БОЛ САНЖААСҮРЭНГИЙН ЗОРИГИЙН ҮЗЭЛ САНААГ ТЭЭГЧ НАМ

10 / 02 0 сэтгэгдэл 172 үзсэнe

Иргэний Зориг Ногоон Намын дарга Батын Батбаатар болон тус намын удирдлагууд, гишүүдийн хамт С.Зориг агсны хөшөөнд цэцэг өргөлөө. Одоогоос 26 жилийн өмнө буюу 1998 оны аравдугаар сарын 2-ны энэ өдөр Төр, нийгмийн нэрт зүтгэлтэн Санжаасүрэнгийн Зориг бусдын гарт харамсалтайгаар амиа алдсан билээ. Иргэний Зориг Ногоон Намынхан цэцэг өргөх үеэр тус намын дарга, УИХ-ын гишүүн Батын Батбаатар С.Зориг агсны амь насыг хөнөөсөн хэргийн ажлын хэсэг байгуулах хүсэлтийг УИХ-ын чуулган дөнгөж эхлээд байхад гаргаснаа бүрэн эхээр нь уншиж танилцууллаа. Тэрхүү харамсалтай хэргийг илрүүлэх болов уу? гэж ард түмэн 26 жил хүлээжээ. 26 жил итгэл алдраагүй хүлээсэн иргэдийн хүлээлтийг талаар болохгүйн тулд УИХ-ын гишүүн, ИЗНН-ын дарга Б.Батбаатар УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгаланд Төр нийгмийн нэрт зүтгэлтэн С.Зориг агсны амь насаа алдсан хэргийн ажлын хэсэг байгуулах хүсэлт илгээсэн нь өнөөдөр биелэлээ олсон гээд тэрхүү хүсэлтээ бүрэн эхээр нь уншиж танилцууллаа. “Монгол Улсын төр, нийгмийн зүтгэлтэн Ардчилсан хувьсгалын удирдагч С.Зориг агсны амь насыг хөнөөсөн гэмт хэрэг одоог хүртэл илрээгүй байна. Энэхүү хэрэг илрээгүй байгаа нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн нэгдүгээр зүйлийн 2-т заасан “Хууль дээдлэх”, “Шударга ёсны зарчим” ноцтойгоор зөрчигдөж байгаа төдийгүй иргэд олон нийтийн төрд итгэх итгэлийн сулруулж, нийгмийн шударга ёсны үнэлэмжийг бууруулж, Монгол Улсын сонгож авсан зам болох Ардчилсан Парламентын засаглалтай байх Үндсэн хуулийн үзэл санаа ганхах нөхцөлд хүргэж байна. Иймд Монгол Улсын Их хурлийн гишүүний хувьд С.Зориг агсны амь насыг хохироосон гэмт хэргийг мөрдөн шалгах ажиллагаа өнөөдрийг хүртэл удааширсан шалтгаан нөхцөл, гэмт хэргийн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн хэрэгжилт хангагдаж байгаа эсэхэд дүгнэлт хийх зорилгоор Улсын Их Хурлын ажлын хэсэг байгуулах санал үүгээр хзргүүлж байна. Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.2 дахь хэсэгт заасны дагуу шийдвэрлэж өгөхийг хүсье” гэжээ. Ийнхүү Төр, нийгмийн нэр зүтгэлтэн Санжаасүрэнгийн Зориг агсны амиа алдсан хэргийн жинхэнэ эзнийг олох ажил нэг алхмаар урагшилж тус хэргийг илрүүлэх ажлын хэсэг байгуулагджээ.

120 САЯ ТӨГРӨГИЙН ХАХУУЛЬ АВСАН А.ТӨВШИН ЯАГААД ХОРИГДСОНГҮЙ ВЭ!!!

09 / 24 0 сэтгэгдэл 682 үзсэнe

АТГ-аас ЭМДЕГ-ын дарга Л.Бямбасүрэнг тус газрын мэргэжилтэн н.Номинсувд, н.Ундрам нарын хамтаар энэ сарын 16-нд саатуулсан. Уг нь тэдэнтэй хамт саатуулагдах ёстой хамгийн гол сэжигтэн болох тус газрын Нэхэмжлэлийн хяналтын хэлтсийн дарга А.Төвшин цагдан хоригдолгүй гадуур байцаагдаж буй нь хачирхалтай. Учир нь сэжигтэн А.Төвшин бусдаас 120 сая төгрөгийн авлига авсан этгээд. Гэтэл АТГ-ынхан ЭМДЕГ-ын дарга Л.Бямбасүрэнг А.Төвшингийн өгсөн мэдүүлгээр цагдан хорьчихоод байгаа нь эрхгүй анхаарал татна. Эх сурвалжуудын мэдээлж буйгаар А.Төвшин АТГ-т мэдүүлэг өгөхдөө “Бямбасүрэн даргын машины арын суудал дээр хахуулийн 50 сая төгрөгийг орхиж буусан” гэсэн аж. Эндээс харахад бусдаас 120 сая төгрөгийн авлига авсан хүн нь А.Төвшин атал яагаад Л.Бямбасүрэнг хоёр мэргэжилтнийх нь хамтаар хорих болов гэдэг асуулт гарч ирж байна. Өөрөөр хэлбэл, бусдаас хахууль авсан этгээд наранд эрх чөлөөтэй алхаж байхад хийгээгүй хэргийнхээ төлөө бусдын өгсөн мэдүүлэгээр АТГ-ын мөрдөгчид бусдыг үтэр түргэн хорьчихдог болчихож хэмээн харагдаж байна. Үүгээр ч зогсохгүй Л.Бямбасүрэнг хоригддог өдөр буюу 2024.09.16-ны өдөр бүхий л хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд Л.Бямбасүрэн, А.Төвшин нарыг хамтдаа хоригдсон гэх мэдээллийг яг адилхан агуулгатайгаар цацсан нь энэ нь цаанаа улстөрийн зохион байгуулалттай акц байв уу гэж хардмаар. Бидэнд олдсон мэдээллээр Л.Бямбасүрэнг цагдан хорьсны цаад шалтгаан нь түүний албан тушаалыг авах гэж гэмт хэрэгт гүтгэсэн гэх хардлага бий. Учир нь УИХ-ын сонгуулийн дараа ялагдал хүлээсэн хэсэг бүлэг нөхөд дээгүүр, доогуур гүйж агентлагийн даргаар ирэх гэж буй яриа хэвлэлээр гарч байсан. Тэдний нэг нь ЭМ-ийн сайд асан С.Энхболд. Түүнчлэн эх сурвалжуудын мэдээлж буйгаар бусдаас 120 сая төгрөгийн хахууль авсан хэрнээ өдгөө наранд жаргаж яваа А.Төвшин нь сайд асан С.Энхболдтой хамаарал бүхий нэгэн болох магадлалтай аж. Тодруулбал, А.Төвшин ЭМДЕГ-т ажилд орохоосоо өмнө буюу ковидын үед эм ханган нийлүүлэх “Мөнхийн тун”-гийн захирлаар ажиллаж байсан нэгэн. Хэрвээ уншигчид санаж байгаа бол өнгөрсөн дөрөвүгээр сард болсон эмийн сонсголоор “Мөнхийн тун” ХХК-ийг ЭМ-ийн сайд асан С.Энхболдын хамаарал бүхий компани гэдгийг шинжээчид онцлож байсан. Эндээс харахад Л.Бямбасүрэнгийн албан тушаалд шүлэнгэтэж байсан сайд асан С.Энхболд, А.Төвшин нарын хоршил Л.Бямбасүрэнг золигт гаргачихав уу гэж уншигдахаар үйл явдал өрнөж байна. Бид энэ талаарх мэдээллийг дараагийн удаа дэлгэрэнгүй мэдээлэх учраас энэ удаа хардах эрхийн хүрээнд ингээд орхиё. Эцэст нь хэн нэгний албан тушаалыг булааж авахын тулд зориудаар гэмт хэрэгт гүтгэж, цаашлаад хамгийн гол хэрэгтэн болох хахууль авсан А.Төвшин гэмгүй нэгэн болж наранд тарвалзаж дураараа, эрх чөлөөтэй явж буй нь яалт ч үгүй маш “том” улстөр явж байгааг батлаад байгаа юм биш үү.

"ДЭЛХИЙН ЦИРК МОНГОЛД" ОЛОН УЛСЫН ЦИРКЧДИЙН ХАМТАРСАН ЦОО ШИНЭ ТОГЛОЛТ ТУН УДАХГҮЙ НЭЭЛТЭЭ ХИЙХ ГЭЖ БАЙНА

09 / 23 0 сэтгэгдэл 202 үзсэнe

Өнгөрсөн 4-р сард "ДЭЛХИЙН ЦИРК МОНГОЛД" тоглолт гадаадын болон дотоодын 250 гаруй уран бүтээлчдийн бүрэлдэхүүнтэйгээр нийт 20 удаа тоглон Монголын үзэгчдээс өндөр үнэлгээ авч амжилттай өндөрлөсөн билээ. Тус тоглолтонд сургуультай арслан, барнууд болон ховор үүлдрийн пудель нохойнууд ирж тоглосон бол энэ удаад дэлхийд ганцхан гэгдэх ОХУ- ын Юрий Никулины нэрэмжит Москвагийн циркийн сургуультай баавгайнууд болон нохойнууд ирж байгаагаараа онцлог болохнээ. Тоглолтод АНУ, ИСПАНИ, УКРАЙН, БНХАУ, УНГАР, ОХУ, МОНГОЛ, ЯКУТ, БЕЛАРУС зэрэг 9 орны жүжигчид хүрэлцэн ирэх бөгөөд нийт 114 уран бүтээлчид оролцох юм. Түүнчлэн тоглолтын найруулагчаар ОХУ- ын Москва хотын циркийн найруулагч Димитрий Чернов уригдан ажиллах бөгөөд ерөнхий продюсерээр ОУ-ын циркчдийн тэмцээний шүүгч Н.Эрдэнэ ажиллах юм. Монгол Улсад анх удаа 2 манежтай (тайз) циркийн тоглолтыг Steppe arena- Мөсөн ордонд зохион байгуулж олон улсын нэр хүнд, чансаа өндөртэй олон тооны циркийн жүжигчдийг нэг дор цуглуулж өнөөгийн циркийн хөгжлийн өнгө төрхийг Монголын үзэгчдэд хүргэхээр ажиллаж байгаа бөгөөд цэвэрхэн тав тухтай орчин, мэргэжлийн баг, хүрэлцэхүйц олон тооны авто зогсоол, бие засах газрын хүртээмж зэрэг нь олон улсын стандартыг хангасан гэдгийг зохион байгуулагчдын зүгээс онцолж байгаа юм. "ДЭЛХИЙН ЦИРК МОНГОЛД" тоглолт 10 сарын 5-нд Steppe Arena-Мөсөн ордонд нээлтээ хийх бөгөөд зөвхөн амралтын өдрүүдэд нийт 8 өдөр тоглох юм байна. Тасалбарын хувьд өмнөх тоглолтын адил 20.000, 30.000, 40.000, 50.000 төгрөгний үнэтэй хэвээрээ бөгөөд Emart худалдааны төвийн 1 давхраас болон Ticket.mn сайтаас онлайнаар худалдаж авах боломжтой гэнэ.

АВТОМАШИНГҮЙ ӨДРӨӨР АМРАХ ТОМООХОН ЗАХ, ХУДАЛДААНЫ ТӨВҮҮД

09 / 13 0 сэтгэгдэл 659 үзсэнe

Есдүгээр сарын 21-ний бямба гарагт “Автомашингүй өдөр-2024" болно. Зам тээврийн ослоос сэргийлэх, иргэдэд автомашинаас татгалзахыг уриалахаар энэ өдрийг манай улс 12 дахь жилдээ зохион байгуулж байна. Тухайн өдөр дараах томоохон зах, худалдааны төвүүд амарна.

МОНГОЛЫН ТАМИРЧИД ЗҮҮН АЗИЙН АВАРГА ШАЛГАРУУЛАХ ТЭМЦЭЭНЭЭС 11 АЛТ, 5 МӨНГӨ, 3 ХҮРЭЛ МЕДАЛЬ ХҮРТЛЭЭ

09 / 13 0 сэтгэгдэл 186 үзсэнe

Монголын Бодибилдинг Фитнессийн Хөгжлийн Холбооны шигшээ багийн тамирчид Бүгд Найрамдах Солонгос улсын Жэжү хотод зохион байгуулагдсан Зүүн Азийн аварга шалгаруулах тэмцээндээ амжилттай оролцлоо. Тус тэмцээнээс манай тамирчид Зүүн Азийн аварга шалгаруулах 11 алт, 5 мөнгө, 3 хүрэл медаль хүртэж, багаараа 2-р байрт шалгарсан байна.

ГАДАА ХҮЙТЭРЧ БУЙТАЙ ХОЛБООТОЙГООР УГААРТАХ ТОХИОЛДОЛ НЭМЭГДЭЖ БАЙНА

09 / 12 0 сэтгэгдэл 340 үзсэнe

Гадаа хүйтэрч эхэлсэнтэй холбоотой айл өрхүүд угаарын хийд хордох, цаашлаад амь насаараа хохирол эрсдэл нэмэгддэг. Өчигдөр буюу 09 сарын 11-ний өдөр Сонгинохайрхан дүүрэгт бага насны хүүхэд, гэр бүлийн 2 гишүүний хамт угаартсан гэх дуудлага мэдээлэл бүртгэгдэж, эмнэлгийн яаралтай тусламж, үйлчилгээ авсан байна. УГААРТАХ ГЭЖ ЮУГ ХЭЛЭХ ВЭ? Хүчилтөрөгчийн үүрэг Бие махбодийн үндсэн тэжээл нь хүчилтөрөгч билээ. Хүний тархи хүчилтөрөгчид хамгийн мэдрэг. Амьсгалахгүйгээр 4 минут болоход тархи гэмтэж эхлэх бөгөөд 6 минут болоход л тархи үхэжсэн байх болно. Тархи үхэжинэ гэдэг нь амин чухал эртнүүд болох амьсгал, зүрх судасны үйл ажиллагааг хариуцсан тархины төвүүдийн үйл ажиллагаа үгүй болж амьсгалах боломжгүй, зүрх цохиолох боломжгүй болж биологийн үхэл болдог. Ийм учир хүний хоолойг 4-6 минут хэртэй бооход л хүн үхэх болно. Амьсгалаар хүчилтөрөгчийг шингээн авч хийн солилцоогоор цусанд хүчилтөрөгч нэвтэрнэ. Энэхүү нэвтэрсэн хүчилтөрөгч цусны улаан эс (эритроцит) дэхь гемоглобин гэх нэгжтэй холбогдсоноор оксигемоглобин болж тархи, булчин, эд эсүүдэд тээвэрлэгдэн очиж бодисын солилцоонд оролцдог байна. Угаарын хий (нүүрстөрөгчийн дутуу исэл - CO) Аливаа зүйлийг шатаахад нарийн болон том ширхэглэгт тоосонцор бас нүүрстөрөгчийн давхар исэл (СО2) үүсдэг байна. Энэхүү шатах процесс нь хүчилтөрөгчийн оролцоотойгоор явагддаг. Тэгвэл шатах процессын явцад хүчилтөрөгч хангалтгүй байхад СО2 (нүүрстөрөгчийн давхар исэл) үүсч чадалгүй СО (нүүрстөрөгчийн дан исэл) үүсдэг байна. Нүүрстөрөгчийн дан исэл (СО) нь үнэргүй, өнгөгүй, хүний биед маш хортой, түргэн хугацаанд үхэлд хүргэдэг хий юм. СО нь автомашины дутуу шаталт, нүүрсны дутуу шаталт, химийн бодисын шаталт зэргийн дүнд үүсдэг. Угаартах нь Дутуу шаталтын дүнд үүссэн нүүрстөрөгчийн дутуу исэл (СО) нь хүчилтөрөгчөөс 200 дахин илуу хурдтайгаар цусны улаан эсийн гемоглобинтой холбогдох чадвартай. Маш бага хэмжээний СО буюу угаарын хийгээр хүн амьсгалахад хийн солилцоонд орж маш хурдтайгаар гемоглобинтой нэгдэж карбоксигемоглобин үүсгэнэ мөн гемоглобинтой нэгдсэн хүчилтөрөгчийг гадагшлуулдаг байна. Өөрөөр хэлбэл хүний биед хүчилтөрөгч холбогдох орон зай үгүй болж үлдсэн хүчилтөрөгчүүдийг нь шахан гаргаснаар биемахбод эсийн түвшинд бодисын солилцоо хямарч эхэн үед хордлогын шинж өгч тун удалгүй тархи үхжиж нас бардаг байна. Иймийн учир өнгөгүй, үнэргүй энэ хийг чимээгүй алуурчин гэж нэрлэдэг. Угаартаж эхлэх даруйд толгой өвдөх, дотор муухайрах, бөөлжүүлэх, нүд эрээлжлэх, ухаан балартах шинжүүд илэрнэ. Угаартаж байгаагаа хүн мэдсэн хэдий ч тархины үйл ажиллагаа саатаж хордлогонд орсон байдаг учир юу ч хийж чадалгүй үхэлд хүргэх эрсдэлтэй тул угаарын хий хэмжигч дохиолуур гэртээ байршуулах, зуух нь бүрэн шаталт өгч байгаа зэрэгт анхааралтай хандахыг зөвлөж байна.