Тавантолгой түлш ХХК-аас шахал түлшний үнэ нэмэгдэх эсэх талаар тодрууллаа. Иргэд шахмал түлшний үнэ нэмэгдэнэ гэж нөөцөлж байгаа ажээ. Тэгвэл Тавантолгой түлш копаниас үнэ нэмэгдэхгүй, 25кг шуудай 3750₮, 1 тонн 150000₮ хэвээр худалдаална гэж мэдэгдлээ. 2024-2025 онд нийслэлийн хэмээнд нийт 670 цэгээр шахмал нүүрс борлуулна. Одоогоор 600 орчим цэгээр худалдаалж байгаа ажээ. Өдөрт 2000-2300 тонн шахмал түлшийг гаргаж байна.
АТГ-аас ЭМДЕГ-ын дарга Л.Бямбасүрэнг тус газрын мэргэжилтэн н.Номинсувд, н.Ундрам нарын хамтаар энэ сарын 16-нд саатуулсан. Уг нь тэдэнтэй хамт саатуулагдах ёстой хамгийн гол сэжигтэн болох тус газрын Нэхэмжлэлийн хяналтын хэлтсийн дарга А.Төвшин цагдан хоригдолгүй гадуур байцаагдаж буй нь хачирхалтай. Учир нь сэжигтэн А.Төвшин бусдаас 120 сая төгрөгийн авлига авсан этгээд. Гэтэл АТГ-ынхан ЭМДЕГ-ын дарга Л.Бямбасүрэнг А.Төвшингийн өгсөн мэдүүлгээр цагдан хорьчихоод байгаа нь эрхгүй анхаарал татна. Эх сурвалжуудын мэдээлж буйгаар А.Төвшин АТГ-т мэдүүлэг өгөхдөө “Бямбасүрэн даргын машины арын суудал дээр хахуулийн 50 сая төгрөгийг орхиж буусан” гэсэн аж. Эндээс харахад бусдаас 120 сая төгрөгийн авлига авсан хүн нь А.Төвшин атал яагаад Л.Бямбасүрэнг хоёр мэргэжилтнийх нь хамтаар хорих болов гэдэг асуулт гарч ирж байна. Өөрөөр хэлбэл, бусдаас хахууль авсан этгээд наранд эрх чөлөөтэй алхаж байхад хийгээгүй хэргийнхээ төлөө бусдын өгсөн мэдүүлэгээр АТГ-ын мөрдөгчид бусдыг үтэр түргэн хорьчихдог болчихож хэмээн харагдаж байна. Үүгээр ч зогсохгүй Л.Бямбасүрэнг хоригддог өдөр буюу 2024.09.16-ны өдөр бүхий л хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд Л.Бямбасүрэн, А.Төвшин нарыг хамтдаа хоригдсон гэх мэдээллийг яг адилхан агуулгатайгаар цацсан нь энэ нь цаанаа улстөрийн зохион байгуулалттай акц байв уу гэж хардмаар. Бидэнд олдсон мэдээллээр Л.Бямбасүрэнг цагдан хорьсны цаад шалтгаан нь түүний албан тушаалыг авах гэж гэмт хэрэгт гүтгэсэн гэх хардлага бий. Учир нь УИХ-ын сонгуулийн дараа ялагдал хүлээсэн хэсэг бүлэг нөхөд дээгүүр, доогуур гүйж агентлагийн даргаар ирэх гэж буй яриа хэвлэлээр гарч байсан. Тэдний нэг нь ЭМ-ийн сайд асан С.Энхболд. Түүнчлэн эх сурвалжуудын мэдээлж буйгаар бусдаас 120 сая төгрөгийн хахууль авсан хэрнээ өдгөө наранд жаргаж яваа А.Төвшин нь сайд асан С.Энхболдтой хамаарал бүхий нэгэн болох магадлалтай аж. Тодруулбал, А.Төвшин ЭМДЕГ-т ажилд орохоосоо өмнө буюу ковидын үед эм ханган нийлүүлэх “Мөнхийн тун”-гийн захирлаар ажиллаж байсан нэгэн. Хэрвээ уншигчид санаж байгаа бол өнгөрсөн дөрөвүгээр сард болсон эмийн сонсголоор “Мөнхийн тун” ХХК-ийг ЭМ-ийн сайд асан С.Энхболдын хамаарал бүхий компани гэдгийг шинжээчид онцлож байсан. Эндээс харахад Л.Бямбасүрэнгийн албан тушаалд шүлэнгэтэж байсан сайд асан С.Энхболд, А.Төвшин нарын хоршил Л.Бямбасүрэнг золигт гаргачихав уу гэж уншигдахаар үйл явдал өрнөж байна. Бид энэ талаарх мэдээллийг дараагийн удаа дэлгэрэнгүй мэдээлэх учраас энэ удаа хардах эрхийн хүрээнд ингээд орхиё. Эцэст нь хэн нэгний албан тушаалыг булааж авахын тулд зориудаар гэмт хэрэгт гүтгэж, цаашлаад хамгийн гол хэрэгтэн болох хахууль авсан А.Төвшин гэмгүй нэгэн болж наранд тарвалзаж дураараа, эрх чөлөөтэй явж буй нь яалт ч үгүй маш “том” улстөр явж байгааг батлаад байгаа юм биш үү.
Өнгөрсөн 4-р сард "ДЭЛХИЙН ЦИРК МОНГОЛД" тоглолт гадаадын болон дотоодын 250 гаруй уран бүтээлчдийн бүрэлдэхүүнтэйгээр нийт 20 удаа тоглон Монголын үзэгчдээс өндөр үнэлгээ авч амжилттай өндөрлөсөн билээ. Тус тоглолтонд сургуультай арслан, барнууд болон ховор үүлдрийн пудель нохойнууд ирж тоглосон бол энэ удаад дэлхийд ганцхан гэгдэх ОХУ- ын Юрий Никулины нэрэмжит Москвагийн циркийн сургуультай баавгайнууд болон нохойнууд ирж байгаагаараа онцлог болохнээ. Тоглолтод АНУ, ИСПАНИ, УКРАЙН, БНХАУ, УНГАР, ОХУ, МОНГОЛ, ЯКУТ, БЕЛАРУС зэрэг 9 орны жүжигчид хүрэлцэн ирэх бөгөөд нийт 114 уран бүтээлчид оролцох юм. Түүнчлэн тоглолтын найруулагчаар ОХУ- ын Москва хотын циркийн найруулагч Димитрий Чернов уригдан ажиллах бөгөөд ерөнхий продюсерээр ОУ-ын циркчдийн тэмцээний шүүгч Н.Эрдэнэ ажиллах юм. Монгол Улсад анх удаа 2 манежтай (тайз) циркийн тоглолтыг Steppe arena- Мөсөн ордонд зохион байгуулж олон улсын нэр хүнд, чансаа өндөртэй олон тооны циркийн жүжигчдийг нэг дор цуглуулж өнөөгийн циркийн хөгжлийн өнгө төрхийг Монголын үзэгчдэд хүргэхээр ажиллаж байгаа бөгөөд цэвэрхэн тав тухтай орчин, мэргэжлийн баг, хүрэлцэхүйц олон тооны авто зогсоол, бие засах газрын хүртээмж зэрэг нь олон улсын стандартыг хангасан гэдгийг зохион байгуулагчдын зүгээс онцолж байгаа юм. "ДЭЛХИЙН ЦИРК МОНГОЛД" тоглолт 10 сарын 5-нд Steppe Arena-Мөсөн ордонд нээлтээ хийх бөгөөд зөвхөн амралтын өдрүүдэд нийт 8 өдөр тоглох юм байна. Тасалбарын хувьд өмнөх тоглолтын адил 20.000, 30.000, 40.000, 50.000 төгрөгний үнэтэй хэвээрээ бөгөөд Emart худалдааны төвийн 1 давхраас болон Ticket.mn сайтаас онлайнаар худалдаж авах боломжтой гэнэ.
Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар, Байгаль орчин, уур амьсгалын өөрчлөлтийн яамтай хамтран зохион байгуулж буй “Ногоон технологи 2024” өдөрлөгт Тавантолгой түлш компани оролцож байна. Манай компанийн хувьд шахмал түлшний талаарх мэдээ, мэдээллийг хэрэглэгчдэд өгөхөөс гадна хэрэглээний “Сайн” картыг олголтыг хийж байна. Иргэд түлшний картаа хаяж, гээгдүүлсэн бол шинээр авахаас гадна, хэрэглээгээ нээлгэх, бүртгэлээ хийлгэх зэрэг үйлчилгээ авч болох юм.
Есдүгээр сарын 21-ний бямба гарагт “Автомашингүй өдөр-2024" болно. Зам тээврийн ослоос сэргийлэх, иргэдэд автомашинаас татгалзахыг уриалахаар энэ өдрийг манай улс 12 дахь жилдээ зохион байгуулж байна. Тухайн өдөр дараах томоохон зах, худалдааны төвүүд амарна.
Монголын Бодибилдинг Фитнессийн Хөгжлийн Холбооны шигшээ багийн тамирчид Бүгд Найрамдах Солонгос улсын Жэжү хотод зохион байгуулагдсан Зүүн Азийн аварга шалгаруулах тэмцээндээ амжилттай оролцлоо. Тус тэмцээнээс манай тамирчид Зүүн Азийн аварга шалгаруулах 11 алт, 5 мөнгө, 3 хүрэл медаль хүртэж, багаараа 2-р байрт шалгарсан байна.
"Тавантолгой түлш" ХХК-ийн менежментийг нийслэл рүү шилжүүлэх тухай асуудлыг 2023 оноос ярьж эхэлсэн. Гэвч өнөөдрийг хүртэл энэ асуудал шийдэгдээгүй байна. Саяхан хотын дарга Х.Нямбаатар энэ талаар мэдээлэл өгөхдөө "Сайжруулсан шахмал түлшний үйлдвэрийг одоогоор Эрчим хүчний яам хариуцаж байна. УИХ-аар тус компанийн өмчлөлийг нийслэлд шилжүүлье гэсэн боловч УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан эцсийн найруулгыг нь сонссонгүй" гэдгийг хэвлэлийн хурлын үеэр хэлсэн байдаг. Тэрбээр өмнө нь “Тавантолгойн сайжруулсан түлшний үйлдвэрийг нийслэл рүү шилжүүлэх асуудал яригдаж байгаа. Бид ийм данхар бүтэцтэй, их өртэйгээр хүлээж авахгүй гэдгээ хэлсэн. Өрийг нь төлүүлж, үйлдвэрийн одоогийн бүтцийг 10 дахин багасгах эрхтэйгээр өгвөл 10 дахин бага хүний нөөцөөр ашигтай ажиллуулж чадна гэдгээ салбарын сайд болон холбогдох хүмүүст нь хэлсэн" гэдгийг онцолж байсан удаатай. Хэрвээ "Тавантолгой түлш" ХХК хотын даргын мэдэлд шилжвэл сайжруулсан түлшний үйлдвэр жилд 500 мянган тонн түлш үйлдвэрлэдэг байдлыг 100 мянга хүрэхгүй болтол нь бууруулж, орон сууцжуулж, бусад эх үүсвэрээр халдаг болох бодлого барина гэж мэдэгдсэн. Засгийн газрын 2018 оны 62 дугаар тогтоолоор түүхий нүүрсний хэрэглээг хориглох тухай 18 дугаар тэмдэглэлд сайжруулсан шахмал түлшний үйлдвэр байгуулах тухай, "Эрдэнэс Монгол" ХХК-ийн ТУЗ-ийн 23 дугаар тогтоолыг үндэслэн үйлдвэр байгуулах "Тавантолгой түлш" ХХК-ийг байгуулсан. Хувьцааныхаа 51 хувийг "Эрдэнэс Тавантолгой" ХХК, 39 хувийг Эрчим хүчний яам, 10 хувийг ТӨБЗГ тус тус эзэмшдэг байна. ТУЗ-ийн 2022 оны 33 дугаар тогтоолоор сүүлийн байдлаар тус компанийн бүтэц зохион байгуулалтыг шинэчилжээ. Нийт баруун, зүүн, төв гэсэн гурван үйлдвэртэй. Баруун бүсийн үйлдвэр СХД-т байрладаг бөгөөд жилд 600 мянган тонн түлш үйлдвэрлэх хүчин чадалтай. Төвийн бүсийн үйлдвэр Баянгол дүүрэгт байрладаг 200 мянган тонн хүчин чадалтай. Зүүн үйлдвэр нь Төв аймагт байрладаг бөгөөд жил 600 мянган тонн шахмал түлш үйлдвэрлэдэг. Өнгөрсөн 2023 онд хийсэн нүүрсний сонсголын үеэр тус компани нийт 413.3 тэрбум төгрөгийн хөрөнгөтэй, 997.2 тэрбум төгрөгийн өр төлбөртэй, 583.9 тэрбум төгрөгийн хуримтлагдсан алдагдалтай ажиллаж байгааг олон нийтэд мэдээлсэн. Нийт хөрөнгийн 57.6 хувийг үндсэн хөрөнгө, 27.5 хувийг бараа материалын үлдэгдэл эзэлж байгаа бол нийт өр төлбөрийн 96 хувийг "Эрдэнэс Тавантолгой" ХХК-иас санхүүжүүлсэн хөрөнгө оруулалтын дүн эзэлж байгааг шинжээчид онцолж байв. Мөн 2021 онд 700 тоот гэрээгээр 58.1 тэрбум төгрөгийг, 2022 онд 46.1 тэрбум төгрөгийг цар тахалтай холбоотойгоор хөнгөлөлттэй түлш нөхөн санхүүжүүлсэн бол 2023 онд 84 тэрбумыг баяжуулах үйлдвэрийн барилга барихад зарцуулжээ. ТУЗ-ийн гишүүд нь компани их хэмжээний алдагдалтай ажиллаж байгаа компаниас их хэмжээний урамшуулал авдаг байсан. ТУЗ-ийн гишүүдийн урамшуулал, цалинд нийт 1.1 тэрбум төгрөгийг гаргасан байдаг.
Гадаа хүйтэрч эхэлсэнтэй холбоотой айл өрхүүд угаарын хийд хордох, цаашлаад амь насаараа хохирол эрсдэл нэмэгддэг. Өчигдөр буюу 09 сарын 11-ний өдөр Сонгинохайрхан дүүрэгт бага насны хүүхэд, гэр бүлийн 2 гишүүний хамт угаартсан гэх дуудлага мэдээлэл бүртгэгдэж, эмнэлгийн яаралтай тусламж, үйлчилгээ авсан байна. УГААРТАХ ГЭЖ ЮУГ ХЭЛЭХ ВЭ? Хүчилтөрөгчийн үүрэг Бие махбодийн үндсэн тэжээл нь хүчилтөрөгч билээ. Хүний тархи хүчилтөрөгчид хамгийн мэдрэг. Амьсгалахгүйгээр 4 минут болоход тархи гэмтэж эхлэх бөгөөд 6 минут болоход л тархи үхэжсэн байх болно. Тархи үхэжинэ гэдэг нь амин чухал эртнүүд болох амьсгал, зүрх судасны үйл ажиллагааг хариуцсан тархины төвүүдийн үйл ажиллагаа үгүй болж амьсгалах боломжгүй, зүрх цохиолох боломжгүй болж биологийн үхэл болдог. Ийм учир хүний хоолойг 4-6 минут хэртэй бооход л хүн үхэх болно. Амьсгалаар хүчилтөрөгчийг шингээн авч хийн солилцоогоор цусанд хүчилтөрөгч нэвтэрнэ. Энэхүү нэвтэрсэн хүчилтөрөгч цусны улаан эс (эритроцит) дэхь гемоглобин гэх нэгжтэй холбогдсоноор оксигемоглобин болж тархи, булчин, эд эсүүдэд тээвэрлэгдэн очиж бодисын солилцоонд оролцдог байна. Угаарын хий (нүүрстөрөгчийн дутуу исэл - CO) Аливаа зүйлийг шатаахад нарийн болон том ширхэглэгт тоосонцор бас нүүрстөрөгчийн давхар исэл (СО2) үүсдэг байна. Энэхүү шатах процесс нь хүчилтөрөгчийн оролцоотойгоор явагддаг. Тэгвэл шатах процессын явцад хүчилтөрөгч хангалтгүй байхад СО2 (нүүрстөрөгчийн давхар исэл) үүсч чадалгүй СО (нүүрстөрөгчийн дан исэл) үүсдэг байна. Нүүрстөрөгчийн дан исэл (СО) нь үнэргүй, өнгөгүй, хүний биед маш хортой, түргэн хугацаанд үхэлд хүргэдэг хий юм. СО нь автомашины дутуу шаталт, нүүрсны дутуу шаталт, химийн бодисын шаталт зэргийн дүнд үүсдэг. Угаартах нь Дутуу шаталтын дүнд үүссэн нүүрстөрөгчийн дутуу исэл (СО) нь хүчилтөрөгчөөс 200 дахин илуу хурдтайгаар цусны улаан эсийн гемоглобинтой холбогдох чадвартай. Маш бага хэмжээний СО буюу угаарын хийгээр хүн амьсгалахад хийн солилцоонд орж маш хурдтайгаар гемоглобинтой нэгдэж карбоксигемоглобин үүсгэнэ мөн гемоглобинтой нэгдсэн хүчилтөрөгчийг гадагшлуулдаг байна. Өөрөөр хэлбэл хүний биед хүчилтөрөгч холбогдох орон зай үгүй болж үлдсэн хүчилтөрөгчүүдийг нь шахан гаргаснаар биемахбод эсийн түвшинд бодисын солилцоо хямарч эхэн үед хордлогын шинж өгч тун удалгүй тархи үхжиж нас бардаг байна. Иймийн учир өнгөгүй, үнэргүй энэ хийг чимээгүй алуурчин гэж нэрлэдэг. Угаартаж эхлэх даруйд толгой өвдөх, дотор муухайрах, бөөлжүүлэх, нүд эрээлжлэх, ухаан балартах шинжүүд илэрнэ. Угаартаж байгаагаа хүн мэдсэн хэдий ч тархины үйл ажиллагаа саатаж хордлогонд орсон байдаг учир юу ч хийж чадалгүй үхэлд хүргэх эрсдэлтэй тул угаарын хий хэмжигч дохиолуур гэртээ байршуулах, зуух нь бүрэн шаталт өгч байгаа зэрэгт анхааралтай хандахыг зөвлөж байна.
Жил ирэх тусам хүнсний мэдрэгшилттэй байх магадлалтай хүүхдийн тоо өсч байгааг лабораторийн судалгаа харуулж байна. Харамсалтай нь хүнсний мэдрэгшил, үл зохицол нь хүүхдүүдийн дунд суурь өвчинд өртөмхий болох нэг чухал нөхцөл болдогийг эцэг эхчүүд тэр бүр мэдэхгүй явсаар хүндрүүлэх нь элбэг. Тэгвэл “Мэдрэг Мазаахай” төсөл нь нийгмийн өмнө тулгамдаад байгаа энэхүү асуудлыг таниулах, зөв цэгцтэй мэдлэг, дадлаар хангах, цаашлаад цаг алдахгүй оношлох, эмчлэхэд зөв чиглүүлэг өгөх, эцэг эхчүүдийг зохистой дадлаар хангахаар зорьж буй юм. Хүний их эмч, шим тэжээл судлаач, “Та өөртөө хайртай юу?” номын зохиолч Б.Золзаяа өөрийн мэргэжлийн туршлага, тэр дундаа сүүлийн таван жилийн судалгаа, шинжилгээ дата дээрээ үндэслэн тус төслийг санаачлан боловсруулжээ. Төслийн баг болох 20 гаруй эрдэмтэн, багш, эмч, хоол зүйч, нийгэмд нөлөөлөгчид нэгдэж өнөөдөр “Мэдрэг Мазаахай” төслийн нээлтийг Хан-Уул дүүргийн ИТХ-тай хамтран хийлээ. Төсөл эхний ээлжинд тус дүүргийн 5000 хүүхдийг хамруулахаар төлөвлөж байгаа аж. Зөвхөн нэг удаа зөвлөгөө өгөөд өнгөрөх бус 14 хоногийн турш 20 багш мэргэжилтний үнэ цэнэтэй хичээл, зөвлөгөөгөөр цогц мэдлэг авах боломжийг бүрдүүлэн зохион байгуулж байна. Мэдрэг Мазаахай төслийн зорилго нь: -Хүнсний үл зохицол, глютений мэдрэгшлийн талаар нийгэмд таниулах -Эрт оношлох, урьдчилан сэргийлэх, эмчлэх боломжийг бүрдүүлэх -Өвчлөлөөс урьдчилан сэргийлэх хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх -Хүнсний мэдрэгшилтэй хүүхдүүдийг таних тэмдэгжүүлэх, өвчлөлөөс урьдчилан сэргийлэх -Төрөөс баримталж буй эрүүл мэнд, хүнсний аюулгүй байдлын бодлого, чиглэлийг дэмжин ажиллах -Эмчилгээний хүртээмжтэй байдлыг хангах зэрэг юм. Танай гэрт Мэдрэг Мазаахай байгаа юм биш биз. Тийм бол дараах холбоосоор орж бүртгүүлээрэй. Хан-Уул дүүргээс эхэлж байгаа төсөл цаашлаад нийслэлийн бүх дүүргийг хамран аав, ээж асран хамгаалагчдийн эрүүл мэндийн боловсролыг сайжруулахад хувь нэмрээ оруулна гэж төлөвлөж байна.
Өчигдөр буюу 09 сарын 11-ний өдөр “22-ын товчооны Сансар худалдааны төвийн ойролцоох хашаанд хүнд хутгалуулчихлаа” гэсэн мэдээлэл цагдаагийн байгууллагад ирсэн. Дуудлага, мэдээллийн дагуу Сонгинохайрхан дүүргийн цагдаагийн газрын Нэгдүгээр хэлтсийн алба хаагчид шалгалтын ажиллагаа явуулахад 42 настай “М” нь согтуурсан үедээ 35 настай “М”-той маргалдаж хэвлий хэсэгт нь хутгалж, хэргийн зугтаасныг шуурхай эрэн сурвалжилж, илрүүлжээ. Иймд иргэн архи, согтууруулах ундааны зүйл хэтрүүлэн хэрэглэхгүй байж, уур бухимдлаа тэвчин, бусдад хүндэтгэлтэй хандаж болзошгүй эрсдэлээс урьдчилан сэргийлээрэй. Бусдыг хутгалж, хэргийн газраас зугтаасан этгээдийг олж тогтоон шалгалтын ажиллагаа явуулж байна .
