БАЯР АМРАЛТЫН ӨДРҮҮДЭД ГЭМТ ХЭРГИЙН УЛМААС ОЛОН ХҮН АМЬ НАСАА АЛДСАН ГЭХ МЭДЭЭЛЭЛ НЬ ТАШАА ГЭВ
Сар шинийн баярын өдрүүдэд цагдаагийн байгууллагад бүртгэгдсэн гэмт хэрэг, зөрчлийн дуудлага, мэдээллийн талаар ЦЕГ-ын Хэвлэл, мэдээллийн төвийн ахлах мэргэжилтэн, цагдаагийн хошууч Б.Дэлгэрхангайтай ярилцлаа. Баяр, амралтын өдрүүдэд цагдаагийн байгууллагаас ямар ажил, арга хэмжээ зохион байгуулан ажилласан бэ? Сар шинийн баярт зориулсан хүчит бөхийн барилдаан, Гандантэгчилэн хийд болон нийслэл, орон нутгийн 18 сүм, хийдэд сар шинийн баярт зориулсан ерөөл хурах, айлтгал заслын ном хурах үеийн хэв журмын болон замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангах хамгаалалтыг цагдаагийн байгууллагаас зохион байгуулж ажилласан. Мөн иргэдээс шинийн нэгний нар харах, уул, овоонд гарч ёслол үйлдэх үеийн нийт 84 байршилд хэв журам сахиулж, зам тээврийн осол, гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авсан. Сар шинийн баяр, амралтын өдрүүдэд нийслэлийн 247 хяналтын цэгт 808 алба хаагч, сонсогч, 68 тээврийн хэрэгсэлтэй 2 ээлжээр, орон нутагт 231 цэгт 452 алба хаагч, 69 тээврийн хэрэгсэлтэйгээр тус тус замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангаж ажилласан. Сар шинийн баяр, амралтын өдрүүдэд цагдаагийн байгууллагад гэмт хэрэг, зөрчлийн хичнээн дуудлага, мэдээлэл бүртгэгдсэн бэ? Энэ оны 1 дүгээр сарын 31-ний өдрөөс 2 дугаар сарын 6-ныг хүртэлх хугацаанд цагдаагийн байгууллага нь иргэн, хуулийн этгээдээс нийт 11017 дуудлага, мэдээлэл хүлээн авснаас гэмт хэргийн шинжтэй 547, зөрчлийн шинжтэй 9211, зам тээврийн ослын шинжтэй 1259 дуудлага мэдээлэл байна. Хүлээн авсан дуудлага, мэдээллийг өмнөх 7 хоног буюу энэ оны 1 дүгээр сарын 24-ний өдрөөс 30-ныг хүртэлх хугацааны дуудлага, мэдээлэлтэй харьцуулахад зөрчлийн шинжтэй дуудлага, мэдээлэл 2,9 хувиар өссөн хэдий ч гэмт хэргийн шинжтэй дуудлага, мэдээлэл 14,4 хувиар, зам тээврийн осол 35,4 хувиар, нийт гомдол мэдээлэл 4,5 хувиар тус тус буурсан. Баярын өдрүүдэд ямар төрлийн гэмт хэрэг бүртгэгдсэн бэ? Баяр, амралтын өдрүүдэд хулгайлах, дээрэмдэх төрлийн гэмт хэргийн гаралт нэмэгдэх хандлагатай байдаг. Өнгөрсөн онд коронавируст цар тахлаас урьдчилан сэргийлэх зорилгоор сар шинийн өдрүүдэд бүх нийтийн бэлэн байдлын зэрэгт шилжиж хөл хорио тогтоосон учир гэмт хэрэг, зөрчил харьцангуй бага бүртгэгдсэн. Энэ жилийн хувьд хулгайлах гэмт хэрэг 160 бүртгэгдсэн нь өмнөх долоо хоногтой харьцуулахад 33,9 хувиар, дээрэмдэх гэмт хэрэг 5 бүртгэгдсэн нь өмнөх 7 хоногоос 16,7 хувиар, залилах гэмт хэрэг 16 бүртгэгдсэн нь өмнөх 7 хоногоос 66,7 хувиар тус тус буурсан байна. Сар шинийн баяр, амралтын өдрүүдэд гэмт хэрэг, зам тээврийн ослын улмаас олон хүн амиа алдсан гэх мэдээлэл гарсан. Энэ талаар мэдээлэл өгөөч? Хүний амь нас хохирсон хэрэгт өвчний улмаас, амиа хорлосон, золгүй байдлаар гэх мэт олон шалтгааны улмаас нас барсан тохиолдол бүрд цагдаагийн байгууллагаас хойшлуулшгүй ажиллагаа явуулж, холбогдох шалгалтын ажиллагааг хийдэг. Баяр, амралтын өдрүүдэд олон хүний амь нас хохирсон нь бүгд гэмт хэргийн улмаас биш юм. Баяр амралтын өдрүүдэд гэмт хэргийн улмаас олон хүн амь насаа алдсан байна гэсэн мэдээлэл нь ташаа мэдээлэл юм. Харин сар шинийн баярын өдрүүдэд зам тээврийн ослын улмаас 4 хүн амь насаа алдсан харамсалтай тохиолдол бүртгэгдсэн. Өнөөдрийн байдлаар хөдөө орон нутгаас Улаанбаатар хотыг чиглэсэн замын ачаалал тасрахгүй, нэмэгдэж байна. Иймд иргэд та бүхэн архи согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ тээврийн хэрэгсэл жолоодохгүй байх, тээврийн хэрэгслээр зөвшөөрөгдсөнөөс дээш хурд хэтрүүлэхгүй байх зэргээр замын хөдөлгөөний дүрмээ баримтлан аюулгүй байдлаа ханган хөдөлгөөнд оролцохыг анхааруулж байна.
ЕРӨНХИЙ БОЛОВСРОЛЫН СУРГУУЛИЙН ХИЧЭЭЛИЙГ ХОЁРДУГААР САРЫН 14-НӨӨС 5/9 ЗАРЧМААР ЭХЛҮҮЛНЭ
Засгийн газрын хуралдаанаар II улирлын хичээл, сургалтын үйл ажиллагааг дараах байдлаар эхлүүлэхээр шийдвэрлэсэн юм. Үүнд: Цэцэрлэгийн хичээл, сургалтын үйл ажиллагаа ирэх даваа гарагт буюу хоёрдугаар сарын 14-нөөс эхэлнэ. Ерөнхий боловсролын сургуулийн хичээлийг хоёрдугаар сарын 14-нөөс 5х9 зарчмаар эхлүүлнэ. Сургуулийн анги бүлгээс халдвар илэрч батлагдсан тохиолдолд тухайн анги бүлгийн хүүхдүүдийг танхимын бус сургалтад 3-5 хоног шилжүүлнэ. Хоёрдугаар сарын 28-ны өдрөөс 100 хувь танхимаар хичээллэнэ. МСҮТ болон, их, дээд сургуулийн хичээлийг хоёрдугаар сарын 7-ноос цахим хэлбэрээр эхлүүлнэ. Харин хоёрдугаар сарын 28-ны өдрийн даваа гарагаас танхимаар хичээллэнэ .
ХАЛДВАРЫН ТОХИОЛДОЛ ӨНГӨРӨГЧ 24 ЦАГИЙН БАЙДЛААР 11 АЙМАГТ БҮРТГЭГДЭЭГҮЙ БАЙНА
Сүүлийн 24 цагт манай улсад дотоодын 860 тохиолдол бүртгэгдсэнээс 68 хувь нь нийслэлд , 32 хувь нь орон нутагт бүртгэгджээ. Орон нутагт илэрсэн тохиолдлыг аймаг тус бүрээр авч үзвэл Өмнөговь аймагт хамгийн олон буюу 71 тохиолдол бүртгэгд сэн ба Баянхонгор, Говь-Алтай, Дорнод, Завхан, Өвөрхангай, Сүхбаатар, Сэлэнгэ, Увс, Хөвсгөл, Хэнтий, Төв аймагт PCR шинжилгээгээр батлагдсан халдвар байхгүй байгаа бол бусад аймагт 10-44 илэрсэн тухай Эрүүл мэндийн яамнаас мэдээллээ. Иймд иргэдийг дэглэмээ сайтар баримталж халдвараас өөрийгөө болон ойр дотны хүмүүсээ хамгаалахыг уриалж байна . Улаанбаатар хот болон аймгуудын халдварын нөхцөл байдал:
ЭНЭ ОНД НИЙСЛЭЛД БАРИГДАХ 22 СУРГУУЛЬ ЦЭЦЭРЛЭГ, 22 АВТО ЗАМЫН ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТ БАТЛАГДЛАА
НийслэлийнЗасаг дарга улс,нийслэлийн хөрөнгө оруулалтаар хийж буй бүтээн байгуулалтын ажлыг эрчимжүүлэх, газар чөлөөлөхөд цаг алдахгүй байхыг үүрэгдлээ. Энэ оны хувьд газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөөнд нөхөн олговортойгоор газар чөлөөлөх 249 байршлыг НИТХ-аар батласан. Үүнээс: Он дамжин хэрэгжиж буй 69 ажил, Барилга байгууламжийн нөлөөлөлд өртсөн 115, Дэд бүтцийн нөлөөлөлд өртсөн зургаа, Инженерийн шугам сүлжээний нөлөөлөлд өртсөн 26, Авто замын ажлын нөлөөлөлд өртсөн 33 газар байгаа аж. 2022 онд шинээр хэрэгжих ажлуудаас 22 авто зам, 22 сургууль цэцэрлэгийн хөрөнгө оруулалт батлагдсан хэмээн НЗДТГ - ын хэвлэл мэдээлэлтэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ .
ТҮҮХЭНДЭЭ АНХ УДАА ӨВЛИЙН ОЛИМПООС ШИНЭ ЗЕЛАНД УЛС АЛТАН МЕДАЛЬ АВЛАА
Шинэ Зеландын 20 настай тамирчин Зои Садовски Синнот эмэгтэйчүүдийн сноубордын слопстайл төрөлд түрүүлснээр түүхэндээ анх удаа өвлийн олимпын алтан медалийг эх орондоо авчирчээ. Тэрбээр АНУ-ын Жюлиа Мариногийн араас нэхэж явсан хэдий ч сүүлчийн шатандаа гайхалтай үсрэлт үзүүлснээр 92.88 оноо авч,нэгдүгээр байранд оржээ. Мөнгөн медаль зүүсэн АНУ-ын Марино 87.68, хүрэл медаль зүүсэн Австралийн Тэсс Коди 84.15 оноо тус тус авчээ. Өмнө нь өвлийн олимпоос Шинэ Зеланд улс нэг мөнгө, хоёр хүрэл медальтай хүртэж байсан амжилттай байжээ. Нэг хүрэл медалийг нь мөн Садовски 2018 оны Пёнчаны олимпын наадмаас авч байсан юм. Садовксийг шагналын тавцанд гарах үед Шинэ Зеландын тамирчид нутгийн уугуул Маори хүмүүсийн уламжлалт хака бүжгийг хийж, хүндэтгэл үзүүлжээ .
ЕРӨНХИЙ САЙД Л.ОЮУН-ЭРДЭНЭ БНХАУ-ЫН ТӨРИЙН ЗӨВЛӨЛИЙН ЕРӨНХИЙ САЙД ЛИ КӨЧЯНТАЙ АЛБАН ЁСНЫ УУЛЗАЛТ ХИЙЖЭЭ
БНХАУ-д айлчилж буй Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ 2022 оны хоёрдугаар сарын 5-ны өдөр БНХАУ-ын Төрийн Зөвлөлийн Ерөнхий сайд Ли Көчянтай албан ёсны уулзалт хийж, Монгол, Хятадын харилцааг эрчимжүүлэх болон харилцан сонирхсон бусад асуудлаар дэлгэрэнгүй санал солилцож, өргөн хүрээтэй тохиролцоонд хүрчээ. Монгол Улсын Засгийн газраас дэвшүүлсэн “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын хүрээнд боомт, эрчим хүч, аж үйлдвэржилт, Улаанбаатар хотын төвлөрлийг сааруулах болон ногоон хөгжлийн чиглэлийн томоохон төслүүдийг хэрэгжүүлэхэд хувийн хэвшил, хөрөнгө оруулагчдын идэвхтэй оролцоог хангахаар тохиролцжээ. Мөн хилийн боомтын дэд бүтцийн бүтээн байгуулалтыг эрчимжүүлэхээр нягт хамтран ажиллах санал дэвшүүлэв. Айлчлалын үеэр Монгол Улсын экспортын голлох бүтээгдэхүүн болох зэс, коксжсон нүүрсний экспортын 50 гаруй хувийг дангаараа эзэлдэг Гашуунсухайт-Ганцмод боомт болон Шивээхүрэн-Сэхээ, Бичигт-Зүүнхатавч боомтуудын төмөр замын хилийн шугам дайран өнгөрөх цэгийг эцэслэн тохиролцсоноор 14 жил гаруй хугацаанд гацсан Гашуунсухайтын төмөр замын өргөн нарийн царигийн маргаан эцэслэгдэж, нүүрсний экспорт гацаанаас гарлаа. Мөн эдгээр боомт болон Гашуунсухайт-Ганцмод боомтын төмөр замын бүтээн байгуулалтыг шуурхай эхлүүлж, богино хугацаанд ашиглалтад оруулахад Монгол Улсын Засгийн газраас анхаарч байгааг мэдэгдэв. Түүнчлэн “Монголбанк, Хятадын Ардын Банк хооронд байгуулсан Үндэсний мөнгөн тэмдэгт солилцох своп хэлцлийн гэрээ”-ний хугацааг цар тахлын нийгэм, эдийн засагт үзүүлж буй сөрөг нөлөөг хэвийн байдалд ортол буюу 2026 он хүртэл гурван жилээр сунгах талаар ярилцлаа. ОХУ, БНХАУ болон Европын Холбоо, БНХАУ-ын худалдааны эргэлт дээд хэмжээнд хүрч байгаа цаг үед БНХАУ-ын “Бүс ба Зам” санаачилгад дэвшүүлсэн Монгол-Орос-Хятадын эдийн засгийн коридорын бүтээн байгуулалтын ажлуудыг эрчимжүүлэх хүрээнд олон жилийн хугацаанд яригдсан Алтанбулаг-Замын-Үүд чиглэлийн 987 километр хурдны зам барих төслийг эрчимжүүлэх талаар санал солилцов. Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хотын түгжрэлийг бууруулах ажлын хүрээнд БНХАУ-ын дэвшилтэт технологид тулгуурласан тулгуурт гүүрэн байгууламж бүхий нийтийн тээврийн хэрэгслийг нэвтрүүлэх, хурдны тойрог замын сүлжээ байгуулах зэрэг төслүүдэд хамтран ажиллахаар зөвшилцлөө. Ерөнхий сайд нар ОХУ-аас Монгол Улсын нутаг дэвсгэрээр дамжуулан БНХАУ руу тавих хийн хоолойн төслийн ТЭЗҮ батлагдсан тул тус төслийн ажлыг эрчимжүүлэхээр харилцан тохиролцлоо. Төрийн Зөвлөлийн Ерөнхий сайд Ли Көчян Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн дэвшүүлсэн асуудлуудыг цаг алдалгүй шийдвэрлэхийн тулд айлчлалын хугацаанд Хятадын талын холбогдох албан тушаалтнуудтай хийх нэмэлт уулзалтуудыг товложээ.
САР ШИНИЙН МЭНД ХҮРГЭЕ
XVII жарны “Буян үйлдэгч” хэмээх усан бар жилийн Сар шинийн мэндийг алд цэнхэр хадаг, амар мэндийн ерөөлийн хамт өргөн дэвшүүлье. Ирж буй усан бар жилээ айл өрх бүрийн амьдрал ахуй өөдлөн дэвжиж, хотлоороо элбэг дэлбэг, түмэн олноороо түвшин жаргалтай байхын өлзийтэй ерөөлийг өргөн дэвшүүлье. Та бүхэн уламжлалт ёс заншлаа дээдэлж, халуун ам бүлээрээ Сар шинийн баяраа сайхан тэмдэглээрэй. Хүндэтгэсэн : NEGUUN.MN мэдээ мэдээллийн мультимедиа сайтын хамт олон
XVII ЖАРНЫ “БУЯН ҮЙЛДЭГЧ” ХЭМЭЭН УСАН БАР ЖИЛИЙН ШИНИЙН НЭГНИЙ ӨГЛӨӨ ЗҮГ, МӨР ГАРГАХ ЗУРХАЙ
УСАН БАР ЖИЛИЙН ШИНЖ Хаврын амьсгал орсон өдрийн махбодыг гол болгон жилийн ноён нурууг шинждэг аргын дагуу “Шороон үхэр”-ийн шинжээр дүрсэлбэл “Үхрийн толгой нь хөх, хөх ногт бурантагтай, цагаан ходоодтой, улаан омруу, хөх шийртэй, эвэр, чих, сүүл нь шар, ногоон зүсмийн үхэр амаа ангайж, сүүлээ зүүн тийш шарвасан байдалтай. Үхэр хариулаач нь хөх царайтай, шар дээлэн дээр ногоон бүс бүсэлсэн. Малгайныхаа баруун чихийг буулгаж, зүүнээ дээш сойсон, нэг гэзгээ зүүн чихнийхээ араар, нөгөөгөө баруун чихнийхээ урдуур унжуулсан, өвсөн сологтой бургасан шар шилбүүр барьсан, чадархаг идэр залуу, үхрийнхээ баруун талд нь хөл нүцгэн, алгуур тайван алхаж явна” хэмээн дүрслэгджээ. Энэхүү зураглалаас жилийн байцыг ажвал “Салхи ихтэй, навч цэцэг дэлгэрэн хий өвчин тархана. Хавар болон улирлуудын эхээр хуртай. Улс орны ерөнхий нуруу сайн. Жилийн эхээр гандуу боловч жилийн дундуур хур бороо ихтэй. Залууст амгалан, нялхас болон өвгөдөд ширүүн жил болно. “Жаран жил”-ийн үрийн зурхайд “Буян үйлдэгч” хэмээн хар бар жилд алт, мөнгө элбэг, хүмүүн жаргалтай” хэмээн монгол зурхайд буужээ. ШИНИЙН НЭГНИЙ ӨГЛӨӨ ЗҮГ МӨРӨӨ ГАРГАХ ТУХАЙД Энэ жилийн шинийн нэгэн нь улаан нохой өдөр, лхагва гаригт тохиож байна. Нар 08:19 цагт мандаж, 17:54 цагт жаргана. Нар мандахаас өмнө амжиж зүг мөрөө гаргах газраа очсон байвал зохилтой. Хөдөөд морины уяанаас цааш, орон сууцныхан гурваас есөн алхмаас зүг мөрөө гаргахаа эхлүүлж болно. Энэ ёслолыг хүндэтгэж аль болох шинэ хувцсаа өмсөж, малгай, бүстэй, товчоо товчлоорой. Хэрэв та хүсвэл ойр зуур өргөлийн идээ, цагаа бэлдэн мөр гаргахаар товлосон газраасаа сүсэглэж явдаг бүхэндээ хандан өргөж, сайн сайхныг ерөөнө. Гэрээсээ төмөр, мод мэтийн цээр гаргах домын зүйлээ бэлдэж гараарай. Мөр гаргах цэгээс заасан зүг рүү гурваас есөн алхам яваад цээр гаргах домоо зааврын дагуу хийж зохих тарниа долоо ба 21 удаа давтаж уншина. Гэр бүлийн гишүүдээс 13-ны жил нь ороогүй багачуул заавал зүг мөрөө гаргах шаардлагагүй. Мөн настан, хэвтрийн хүмүүсийн өмнөөс садан төрөл нь өөрийн мөрийг гаргах ялдамдаа нэр ус, жилийг нь сэтгэлдээ шивнэж даган баясаж буйгаа илэрхийлдэг ажээ. Уншигчдадаа илүү ойлгомжтой болгох үүднээс таны төрсөн он, сар, өдөр болон ямар суудал дээр сууж буйг нарийвчлан дэс дарааллуулан он оноор нь гаргаж өглөө. Гал суудал “Ум базар дагийни хум мама бизъяа суухаа” тарнийг 7-21 удаа уншаад, зүүн урд зүгт зүгээ гаргаад, чүдэнз зурж түүнийгээ ус, цасаар унтраан урд зүгээс гэртээ ирнэ. Шороо суудал “Ум бадма дагийни хум мама бизъяа суухаа” тарнийг 7-21 удаа уншаад баруун зүгт зүгээ гаргаад, газарт модны үртэс цацаж баруун урд зүгээс гэртээ ирнэ. Төмөр суудал “Ум радна дагийни хум мама бизъяа суухаа” тарнийг 7-21 удаа уншаад баруун урд зүгт зүгээ гаргаад, жижиг гал гаргаад төмөрт хүргээд баруун зүгээс гэртээ ирнэ. Огторгуй суудал “Ум пагма дагийни хум мама бизъяа суухаа” тарнийг 7-21 удаа уншаад, зүүн хойд зүгт зүгээ гаргаад, огторгуйд модны үртэс цацаад баруун хойд зүгээс гэртээ ирнэ. Ус суудал “Ум гарма дагийни хум мама бизъяа суухаа” тарнийг 7-21 удаа уншаад, урд зүгт зүгээ гаргаад, ус асгаж дээгүүр нь алхаад хойд зүгээс гэртээ ирнэ. Уул суудал “Ум будда дагийни хум мама бизъяа суухаа” тарнийг 7-21 удаа уншаад, баруун хойд зүгт зүгээ гаргаж, уул руу модны үртэс, шороо, чулуу хаяж зүүн хойд зүгээс гэртээ ирнэ. Мод суудал “Ум базар дагийни хум мама бизъяа суухаа” тарнийг 7-21 удаа уншаад, хойд зүгт зүгээ гаргаад, мод, чүдэнз хугалж хаяж зүүн зүгээс гэртээ ирнэ. Хий суудал “Ум базар пад дагийни хум мама бизъяа суухаа” тарнийг 7-21 удаа уншаад, урд зүгт зүгээ гаргаад, цаас урж хийсгээд зүүн урд зүгээс гэртээ ирнэ.
ШИНИЙН НЭГНИЙ ӨГЛӨӨ МӨРӨӨ ГАРГАХЫН УЧИР
Цагаан сарын шинийн нэгний өглөө хот айлын ахлаач болон өрхийн тэргүүн мөрөө гаргах агаад нуган үрс бараа болох буй. Нар мандахын өмнө өрхийн тэргүүн бүрэн хувцаслаж, морь хөлөглөн цог хийморийнхоо зүг рүү чиглэн гараад овоонд очиж, цагаан эсгий дэвсэн идээ будааны зүйлийг залж, нутаг орны газар, усны эзэд болон эзэн сүлдэнд дээжийг өргөн мөргөж, буян хишгийн зүгээсээ ирдэг уламжлалтай. Орчин цагт байшин сууцаа тойрч, өглөөний сайхан агаарт гарч орчноо ажигладаг. Энэхүү мөрөө гаргах зан үйл нь хүрээлэн буй байгаль орчноо танин мэдэх, байгальтайгаа дасан зохицож амьдрах ухаан бөгөөд “Дөрвөн зүг найман зовхис”-ыг эрхэмлэдэг. Тухайн жилд хүмүүн тодорхой нэг суудалд суудаг гэж үзэх агаад нүүдэл, суудал, арилжаа наймаа, ажил үйлс нь цог хийморьтой, бүтэмжтэй байхыг бэлгэддэг. Найман зүг нь арга, билгийн таван махбодын шүтэлцээг агуулах бөгөөд бөө мөргөл болон бонбын шашнаас гаралтай, бурхны шашин дэлгэрэхэд шашин соёлын агуулга зан үйл нэмэгджээ. Сонирхуулахад Бондхорол гэдгийн “бон” нь бонбо (bon po), до (gto) нь засал, хорол (‘khor lo) нь хүрд гэсэн үг бөгөөд хамтатгаваас “бонбын заслын хүрд” (bon gto ‘khor lo) гэсэн төвд үг юм. Махбодын зурхай болон аг тарнийн ёсны уламжлалаар мөрөө гаргахдаа тухайн жилийн махбодоос гэмтэхгүй хэмээн сэтгэж, суусан хөллийн эсрэг (дайсан) махбодтой зүйлийг хорлол, эсвэл зэтгэрийн зүг рүүгээ хаяж цээрийг гаргадаг.
