Монголын Бодибилдинг Фитнессийн Хөгжлийн Холбооны шигшээ багийн тамирчид Бүгд Найрамдах Солонгос улсын Жэжү хотод зохион байгуулагдсан Зүүн Азийн аварга шалгаруулах тэмцээндээ амжилттай оролцлоо. Тус тэмцээнээс манай тамирчид Зүүн Азийн аварга шалгаруулах 11 алт, 5 мөнгө, 3 хүрэл медаль хүртэж, багаараа 2-р байрт шалгарсан байна.
"Тавантолгой түлш" ХХК-ийн менежментийг нийслэл рүү шилжүүлэх тухай асуудлыг 2023 оноос ярьж эхэлсэн. Гэвч өнөөдрийг хүртэл энэ асуудал шийдэгдээгүй байна. Саяхан хотын дарга Х.Нямбаатар энэ талаар мэдээлэл өгөхдөө "Сайжруулсан шахмал түлшний үйлдвэрийг одоогоор Эрчим хүчний яам хариуцаж байна. УИХ-аар тус компанийн өмчлөлийг нийслэлд шилжүүлье гэсэн боловч УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан эцсийн найруулгыг нь сонссонгүй" гэдгийг хэвлэлийн хурлын үеэр хэлсэн байдаг. Тэрбээр өмнө нь “Тавантолгойн сайжруулсан түлшний үйлдвэрийг нийслэл рүү шилжүүлэх асуудал яригдаж байгаа. Бид ийм данхар бүтэцтэй, их өртэйгээр хүлээж авахгүй гэдгээ хэлсэн. Өрийг нь төлүүлж, үйлдвэрийн одоогийн бүтцийг 10 дахин багасгах эрхтэйгээр өгвөл 10 дахин бага хүний нөөцөөр ашигтай ажиллуулж чадна гэдгээ салбарын сайд болон холбогдох хүмүүст нь хэлсэн" гэдгийг онцолж байсан удаатай. Хэрвээ "Тавантолгой түлш" ХХК хотын даргын мэдэлд шилжвэл сайжруулсан түлшний үйлдвэр жилд 500 мянган тонн түлш үйлдвэрлэдэг байдлыг 100 мянга хүрэхгүй болтол нь бууруулж, орон сууцжуулж, бусад эх үүсвэрээр халдаг болох бодлого барина гэж мэдэгдсэн. Засгийн газрын 2018 оны 62 дугаар тогтоолоор түүхий нүүрсний хэрэглээг хориглох тухай 18 дугаар тэмдэглэлд сайжруулсан шахмал түлшний үйлдвэр байгуулах тухай, "Эрдэнэс Монгол" ХХК-ийн ТУЗ-ийн 23 дугаар тогтоолыг үндэслэн үйлдвэр байгуулах "Тавантолгой түлш" ХХК-ийг байгуулсан. Хувьцааныхаа 51 хувийг "Эрдэнэс Тавантолгой" ХХК, 39 хувийг Эрчим хүчний яам, 10 хувийг ТӨБЗГ тус тус эзэмшдэг байна. ТУЗ-ийн 2022 оны 33 дугаар тогтоолоор сүүлийн байдлаар тус компанийн бүтэц зохион байгуулалтыг шинэчилжээ. Нийт баруун, зүүн, төв гэсэн гурван үйлдвэртэй. Баруун бүсийн үйлдвэр СХД-т байрладаг бөгөөд жилд 600 мянган тонн түлш үйлдвэрлэх хүчин чадалтай. Төвийн бүсийн үйлдвэр Баянгол дүүрэгт байрладаг 200 мянган тонн хүчин чадалтай. Зүүн үйлдвэр нь Төв аймагт байрладаг бөгөөд жил 600 мянган тонн шахмал түлш үйлдвэрлэдэг. Өнгөрсөн 2023 онд хийсэн нүүрсний сонсголын үеэр тус компани нийт 413.3 тэрбум төгрөгийн хөрөнгөтэй, 997.2 тэрбум төгрөгийн өр төлбөртэй, 583.9 тэрбум төгрөгийн хуримтлагдсан алдагдалтай ажиллаж байгааг олон нийтэд мэдээлсэн. Нийт хөрөнгийн 57.6 хувийг үндсэн хөрөнгө, 27.5 хувийг бараа материалын үлдэгдэл эзэлж байгаа бол нийт өр төлбөрийн 96 хувийг "Эрдэнэс Тавантолгой" ХХК-иас санхүүжүүлсэн хөрөнгө оруулалтын дүн эзэлж байгааг шинжээчид онцолж байв. Мөн 2021 онд 700 тоот гэрээгээр 58.1 тэрбум төгрөгийг, 2022 онд 46.1 тэрбум төгрөгийг цар тахалтай холбоотойгоор хөнгөлөлттэй түлш нөхөн санхүүжүүлсэн бол 2023 онд 84 тэрбумыг баяжуулах үйлдвэрийн барилга барихад зарцуулжээ. ТУЗ-ийн гишүүд нь компани их хэмжээний алдагдалтай ажиллаж байгаа компаниас их хэмжээний урамшуулал авдаг байсан. ТУЗ-ийн гишүүдийн урамшуулал, цалинд нийт 1.1 тэрбум төгрөгийг гаргасан байдаг.
Гадаа хүйтэрч эхэлсэнтэй холбоотой айл өрхүүд угаарын хийд хордох, цаашлаад амь насаараа хохирол эрсдэл нэмэгддэг. Өчигдөр буюу 09 сарын 11-ний өдөр Сонгинохайрхан дүүрэгт бага насны хүүхэд, гэр бүлийн 2 гишүүний хамт угаартсан гэх дуудлага мэдээлэл бүртгэгдэж, эмнэлгийн яаралтай тусламж, үйлчилгээ авсан байна. УГААРТАХ ГЭЖ ЮУГ ХЭЛЭХ ВЭ? Хүчилтөрөгчийн үүрэг Бие махбодийн үндсэн тэжээл нь хүчилтөрөгч билээ. Хүний тархи хүчилтөрөгчид хамгийн мэдрэг. Амьсгалахгүйгээр 4 минут болоход тархи гэмтэж эхлэх бөгөөд 6 минут болоход л тархи үхэжсэн байх болно. Тархи үхэжинэ гэдэг нь амин чухал эртнүүд болох амьсгал, зүрх судасны үйл ажиллагааг хариуцсан тархины төвүүдийн үйл ажиллагаа үгүй болж амьсгалах боломжгүй, зүрх цохиолох боломжгүй болж биологийн үхэл болдог. Ийм учир хүний хоолойг 4-6 минут хэртэй бооход л хүн үхэх болно. Амьсгалаар хүчилтөрөгчийг шингээн авч хийн солилцоогоор цусанд хүчилтөрөгч нэвтэрнэ. Энэхүү нэвтэрсэн хүчилтөрөгч цусны улаан эс (эритроцит) дэхь гемоглобин гэх нэгжтэй холбогдсоноор оксигемоглобин болж тархи, булчин, эд эсүүдэд тээвэрлэгдэн очиж бодисын солилцоонд оролцдог байна. Угаарын хий (нүүрстөрөгчийн дутуу исэл - CO) Аливаа зүйлийг шатаахад нарийн болон том ширхэглэгт тоосонцор бас нүүрстөрөгчийн давхар исэл (СО2) үүсдэг байна. Энэхүү шатах процесс нь хүчилтөрөгчийн оролцоотойгоор явагддаг. Тэгвэл шатах процессын явцад хүчилтөрөгч хангалтгүй байхад СО2 (нүүрстөрөгчийн давхар исэл) үүсч чадалгүй СО (нүүрстөрөгчийн дан исэл) үүсдэг байна. Нүүрстөрөгчийн дан исэл (СО) нь үнэргүй, өнгөгүй, хүний биед маш хортой, түргэн хугацаанд үхэлд хүргэдэг хий юм. СО нь автомашины дутуу шаталт, нүүрсны дутуу шаталт, химийн бодисын шаталт зэргийн дүнд үүсдэг. Угаартах нь Дутуу шаталтын дүнд үүссэн нүүрстөрөгчийн дутуу исэл (СО) нь хүчилтөрөгчөөс 200 дахин илуу хурдтайгаар цусны улаан эсийн гемоглобинтой холбогдох чадвартай. Маш бага хэмжээний СО буюу угаарын хийгээр хүн амьсгалахад хийн солилцоонд орж маш хурдтайгаар гемоглобинтой нэгдэж карбоксигемоглобин үүсгэнэ мөн гемоглобинтой нэгдсэн хүчилтөрөгчийг гадагшлуулдаг байна. Өөрөөр хэлбэл хүний биед хүчилтөрөгч холбогдох орон зай үгүй болж үлдсэн хүчилтөрөгчүүдийг нь шахан гаргаснаар биемахбод эсийн түвшинд бодисын солилцоо хямарч эхэн үед хордлогын шинж өгч тун удалгүй тархи үхжиж нас бардаг байна. Иймийн учир өнгөгүй, үнэргүй энэ хийг чимээгүй алуурчин гэж нэрлэдэг. Угаартаж эхлэх даруйд толгой өвдөх, дотор муухайрах, бөөлжүүлэх, нүд эрээлжлэх, ухаан балартах шинжүүд илэрнэ. Угаартаж байгаагаа хүн мэдсэн хэдий ч тархины үйл ажиллагаа саатаж хордлогонд орсон байдаг учир юу ч хийж чадалгүй үхэлд хүргэх эрсдэлтэй тул угаарын хий хэмжигч дохиолуур гэртээ байршуулах, зуух нь бүрэн шаталт өгч байгаа зэрэгт анхааралтай хандахыг зөвлөж байна.
Мал эмнэлгийн ерөнхий газраас томилогдсон ажлын хэсэг Өвөрхангай аймгийн мал эмнэлгийн газартай хамтран 12 суманд бог малын мялзан өвчний идэвхгүй тандалт судалгааг хийлээ. Идэвхгүй тандалт судалгаагаар 106 малчин өрхөөс асуумж судалгаа авч, үзлэг хийн бог малын мялзан өвчний шинж тэмдэг илэрсэн сэжигтэй 41 малчин өрхийн бог малаас цусны дээжийг улсын мал эмнэлгийн ариун цэврийн төв лабораторид хүргүүллээ. Идэвхгүй тандалтыг хийсэнээр мал, амьтны гоц халдварт бог малын мялзан өвчний болзошгүй халдварыг эрт илрүүлж урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг шуурхай, үр дүнтэй хэрэгжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх, хорио цээр хязгаарлалтын дэглэмийн хэрэгжилт, орон нутгийн төрийн захиргааны байгуулагуудын ажлын уялдааг хангуулахад чиглэгдэх юм.
Жил ирэх тусам хүнсний мэдрэгшилттэй байх магадлалтай хүүхдийн тоо өсч байгааг лабораторийн судалгаа харуулж байна. Харамсалтай нь хүнсний мэдрэгшил, үл зохицол нь хүүхдүүдийн дунд суурь өвчинд өртөмхий болох нэг чухал нөхцөл болдогийг эцэг эхчүүд тэр бүр мэдэхгүй явсаар хүндрүүлэх нь элбэг. Тэгвэл “Мэдрэг Мазаахай” төсөл нь нийгмийн өмнө тулгамдаад байгаа энэхүү асуудлыг таниулах, зөв цэгцтэй мэдлэг, дадлаар хангах, цаашлаад цаг алдахгүй оношлох, эмчлэхэд зөв чиглүүлэг өгөх, эцэг эхчүүдийг зохистой дадлаар хангахаар зорьж буй юм. Хүний их эмч, шим тэжээл судлаач, “Та өөртөө хайртай юу?” номын зохиолч Б.Золзаяа өөрийн мэргэжлийн туршлага, тэр дундаа сүүлийн таван жилийн судалгаа, шинжилгээ дата дээрээ үндэслэн тус төслийг санаачлан боловсруулжээ. Төслийн баг болох 20 гаруй эрдэмтэн, багш, эмч, хоол зүйч, нийгэмд нөлөөлөгчид нэгдэж өнөөдөр “Мэдрэг Мазаахай” төслийн нээлтийг Хан-Уул дүүргийн ИТХ-тай хамтран хийлээ. Төсөл эхний ээлжинд тус дүүргийн 5000 хүүхдийг хамруулахаар төлөвлөж байгаа аж. Зөвхөн нэг удаа зөвлөгөө өгөөд өнгөрөх бус 14 хоногийн турш 20 багш мэргэжилтний үнэ цэнэтэй хичээл, зөвлөгөөгөөр цогц мэдлэг авах боломжийг бүрдүүлэн зохион байгуулж байна. Мэдрэг Мазаахай төслийн зорилго нь: -Хүнсний үл зохицол, глютений мэдрэгшлийн талаар нийгэмд таниулах -Эрт оношлох, урьдчилан сэргийлэх, эмчлэх боломжийг бүрдүүлэх -Өвчлөлөөс урьдчилан сэргийлэх хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх -Хүнсний мэдрэгшилтэй хүүхдүүдийг таних тэмдэгжүүлэх, өвчлөлөөс урьдчилан сэргийлэх -Төрөөс баримталж буй эрүүл мэнд, хүнсний аюулгүй байдлын бодлого, чиглэлийг дэмжин ажиллах -Эмчилгээний хүртээмжтэй байдлыг хангах зэрэг юм. Танай гэрт Мэдрэг Мазаахай байгаа юм биш биз. Тийм бол дараах холбоосоор орж бүртгүүлээрэй. Хан-Уул дүүргээс эхэлж байгаа төсөл цаашлаад нийслэлийн бүх дүүргийг хамран аав, ээж асран хамгаалагчдийн эрүүл мэндийн боловсролыг сайжруулахад хувь нэмрээ оруулна гэж төлөвлөж байна.
Монгол Улс 1989 онд Дэлхийн мал, амьтны эрүүл мэндийн байгууллага (ДМАЭМБ)-д, 1997 онд Дэлхийн худалдааны байгууллагад гишүүнээр элссэн бөгөөд гишүүн орны хувьд дээрх байгууллагуудын батлан гаргасан стандарт, удирдамж, заавар, зөвлөмжид нийцүүлэн үндэсний бодлого, хууль тогтоомжийг өөрчлөх, шинээр боловсруулах үүрэг хүлээсэн байдаг. “Нэг эрүүл мэндийн” зарчмыг хэрэгжүүлэгч “Дөрвөн талт” байгууллагууд хамтран Монгол Улсад “Нэг Эрүүл Мэнд” зарчмыг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний хамтарсан төлөвлөгөө боловсруулах техникийн түвшний уулзалт, хэлэлцүүлэг Монгол улсад зохион байгуулагдаж байна. Тус Дөрвөн талт хамтарсан уулзалт, хэлэлцүүлэгт Эрүүл мэндийн яамны төрийн нарийн бичгийн дарга Д.Очирбат, Хүнс, хөдөө аж ахуй хөнгөн үйлдвэрийн яамны төрийн нарийн бичгийн дарга Т.Жамбалцэрэн, Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яамны төрийн нарийн бичгийн дарга Э.Баттулга нар хэлэлцүүлгийг нээж үг хэллээ. Хүнс, хөдөө аж ахуй хөнгөн үйлдвэрийн яамны төрийн нарийн бичгийн дарга Т.Жамбалцэрэн хэлсэн үгэндээ: Дэлхийн уур амьсгалын өөрчлөлт, бичил биетний хувьсал, олон улсын худалдаанд тавигдаж буй хориг, шинээр болон дахин сэргэж буй хил дамнан тархах эрсдэлтэй өвчнүүдийн дэгдэлт зэрэг дэлхийн хэмжээний томоохон асуудлуудтай холбоотойгоор мал эмнэлгийн байгууллага урд өмнөхөөс илүү хүнд сорилтуудтай тулгарсаар байна. Дээрх асуудлыг даван туулахад Монгол Улсын Их Хурал, Засгийн газраас дунд, урт хугацааны хөгжлийн бодлогод хэрэгжүүлэх зорилт, үйл ажиллагааг тусган, шат дараалласан арга хэмжээг авч хэрэгжүүлж байна. Энэхүү бодлогын хүрээнд бид уламжлалт өв соёлыг хадгалсан бэлчээрийн аж ахуйг зонхилон, дэвшилтэт технологи, техник бүхий эрчимжсэн аж ахуйг хот суурин орчимд хөгжүүлэх замаар ашиг шимийн гарц, чанарыг сайжруулж бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх, улс орнуудын Мал эмнэлгийн байгууллагууд бүс нутгийн хэмжээнд хамтын ажиллагаагаа эрчимжүүлж, мал, амьтан, тэдгээрийн гаралтай бүтээгдэхүүн, хүнсний болон хүнсний бус бүтээгдэхүүний экспортыг нэмэгдүүлэхээр ажиллаж байгаа билээ. “Нэг эрүүл мэнд” үзэл баримтлалын хүрээнд мал, амьтны халдварт, гоц халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх, өвчингүй тайван байдлыг баталгаажуулах, ялангуяа чимээгүй тахал гэж нэрлэгдэх болсон бичил биетний тэсвэржилтийн аюул занал учруулах эрсдлийг хамтын хүчээр шийдвэрлэх хэрэгцээ шаардлага бидний өмнө тулгарч байна. Цаашид “Нэг эрүүл мэнд” үзэл баримтлалын дагуу нийтийн эрүүл мэнд, хүрээлэн буй орчин, мал амьтны эрүүл мэндийг хамгаалах замаар хүн амыг эрүүл, аюулгүй хүнсээр хангах, хүнсний аюулгүй байдлыг хангахад салбар хоорондын хамтын ажиллагааны нягт уялдаа холбоо чухал байгааг өнгөрсөн хугацаанд хэрэгжүүлсэн үйл ажиллагааны үр дүнгээс харагдаж байгаа юм. Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамны зүгээс өндөр ач холбогдол өгч, хамтран ажиллахад бэлэн гэдгээ илэрхийлсэн юм. Уулзалт хэлэлцүүлэгт Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага, Дэлхийн мал, амьтны эрүүл мэндийн байгууллага, НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллага, НҮБ-ын Байгаль орчны хөтөлбөр байгууллагуудын төлөөлөл оролцож байна. Нэг Эрүүл Мэнд (ОН) хэлэлцүүлэг нь хүн, амьтан, ургамал болон хүрээлэн буй орчны эрүүл мэндэд учирч болзошгүй аюулаас урьдчилан сэргийлэх, эрсдэлийг бууруулахад чиглэсэн нэгдсэн зарчим бөгөөд нийгмийн эрүүл мэнд, мал, амьтны эрүүл мэнд, хүнс болон хоол тэжээлийн аюулгуй байдал, экосистемийн тогтвортой менежментийг сайжруулах, аюулгуй, шударга худалдааг дэмжих зорилготой юм.
Өчигдөр буюу 09 сарын 11-ний өдөр “22-ын товчооны Сансар худалдааны төвийн ойролцоох хашаанд хүнд хутгалуулчихлаа” гэсэн мэдээлэл цагдаагийн байгууллагад ирсэн. Дуудлага, мэдээллийн дагуу Сонгинохайрхан дүүргийн цагдаагийн газрын Нэгдүгээр хэлтсийн алба хаагчид шалгалтын ажиллагаа явуулахад 42 настай “М” нь согтуурсан үедээ 35 настай “М”-той маргалдаж хэвлий хэсэгт нь хутгалж, хэргийн зугтаасныг шуурхай эрэн сурвалжилж, илрүүлжээ. Иймд иргэн архи, согтууруулах ундааны зүйл хэтрүүлэн хэрэглэхгүй байж, уур бухимдлаа тэвчин, бусдад хүндэтгэлтэй хандаж болзошгүй эрсдэлээс урьдчилан сэргийлээрэй. Бусдыг хутгалж, хэргийн газраас зугтаасан этгээдийг олж тогтоон шалгалтын ажиллагаа явуулж байна .
Нийслэлийн Сонгинохайрхан дүүргийн 192 дугаар цэцэрлэг хүүхдүүдэд долоо хоног муудсан махаар хоол хийж өгсөн талаар нэгэн ээж нийгмийн сүлжээнд анх нийтэлсэн. Тэрбээр энэ тухай бичихдээ баримт нотолгоотой хэмээн тодотгож байв. Тэгвэл уг мэдээллийн мөрөөр мэргэжлийн байгууллагын шалгалт орж, хариуцлага алдсан цэцэрлэгийн эрхлэгч, нярав, тогооч гурвыг ажлаас нь чөлөөлжээ. Тус цэцэрлэгийн эрхлэгч Ц.Саранмандах өчигдөр /2024.09.10/ "Асуудлыг таслан зогсоож, шуурхай арга хэмжээ авсан. Хүнсийг нярав хүлээн авч, тогооч нар хоолыг хийх үүрэгтэй. Цаашид хариуцлага тооцно. Надад ч хариуцлага тооцвол тооц" гэж мэдэгдсэн билээ.
Чех улсын Прага хотын амьтны хүрээлэн, МЭ-ийн хүрээлэн, МУИС болон Монголд тахь сэргээн нутагшуулах төсөл хөтөлбөрүүдийн ажлын хэсгийг төлөөлөгчдийг хүлээн авч уулзлаа. Олон улсад зэрлэг амьтныг эмчлэх, нойрсуулах, тайвшруулах ажлыг тусгай мэргэжлийн эрх бүхий эмч нар хийдэг бөгөөд энэ чиглэлээр үндэсний боловсон хүчнийг сургаж бэлтгэх, шаардлагатай тоног төхөөрөмж, эм бодисыг импортлох хадгалах, хэрэглэх зэрэг асуудлаар ярилцаж санал солилцлоо. Байгалийн зэрлэг амьтдыг хамгаалах, судлахад эмчлэх эрх бүхий эмч мэргэжилтнүүд зайлшгүй шаардлагатай бөгөөд манай улсад зэрлэг амьтны эмнэлзүйн чиглэлээр боловсон хүчний хомсдол ихээр тулгардаг. Судлах, эмчлэх, хамгаалах зорилгоор амьтныг барих, байршил тогтоох төхөөрөмж суулгах, зөөвөрлөх, тээвэрлэх, эмчилгээ хийх зэрэг бүхий л арга хэмжээний явцад тухайн амьтны тавлаг байдал, хүмүүнлэг, эрсдэлгүй арга хэрэглэх шаардлагатай байдаг. Жишээ: Монгол улсад амьтаныг нойрсуулах, тайвшруулахад шаардлагатай, хэрэглэхийг зөвшөөрсөн эмийн жагсаалтад олон тооны эм бүртгэгдээгүй, тэдгээрийг хэрэглэх эрх бүхий дотоодын мэргэжлийн эмч байхгүй нь манай улсад зэрлэг амьтдыг хамгаалах, судлах чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг олон улсын байгууллага, судлаачдын хувьд томоохон бэрхшээл болдог байна. Уулзалтаар зэрлэг амьтдыг унтуулах, тайвшруулах, эмчлэхэд шаардлагатай эм бодисыг Монгол улсын эмийн жагсаалтад оруулж, импортлох асуудлыг эрх бүхий байгууллагад олгох, зэрлэг амьтны эмч нарыг бэлтгэх чиглэлээр олон талт хамтын ажиллагаа, төсөл хөтөлбөрүүд хамтран ажиллахаар тохиролцлоо.
УИХ-ын гишүүн Ж.Батжаргал Төв аймгийн Засаг даргаар ажиллаж байх үедээ газрын доорх баялаг болох 540 тэрбум төгрөгийн үнэлгээ бүхий 2 тонн алтны нөөцтэй ордыг ОНӨААТҮГ-ын эзэмшилд шилжүүлж байгаа нэрийн дор "ХУЛГАЙЛЖЭЭ". Энэ түүх 2017 онд 2 тонн нөөцтэй алтны ордыг эзэмших эрх бүхий “Эрдэнэсийн эрэг” гэх ХХК-ийг байгуулж байснаас эхлэлтэй аж. Тус компанийн 34 хувийг ОНӨҮГ болох Төв эрдэнэс, 66 хувийг Голд Харбор гэх хувийн компани эзэмшихээр тохиролцсон байх. Гэвч эцсийн дүндээ Төв аймгийн Заамар сумын “Өвөр наймганы ам” гэх газар байрлах 2 тонн алтны нөөцтэй орд хэрхэн замхарч, Голд Харборын эзэмшилд бүрэн очихоор болсныг тайлбарлая. Хэргийг он цагийн дарааллаар өгүүлбэл: 2017 он УИХ-ын гишүүн Ж.Батжаргал 2017 онд Төв аймгийн Засаг даргаар ажиллаж байхдаа одоогийн Засаг дарга Д.Мөнхбаатар, одоогийн Зуун мод сумын Засаг дарга Д.Сарангэрэл, тухайн үеийн ИТХ-ын дарга Ц.Энхбат, одоогийн “Эрдэнэсийн эрэг” компанийн ТУЗ-ийн дарга Г.Сурмаа нартай хамтран “Төв Эрдэнэс” ОНӨААТҮГ-г байгуулжээ. Гэтэл өнөөдөр Төв Эрдэнэс 34%, “Голд Харбор”-ын 66 хувийг нь эзэмшдэг 2 тонн алтны нөөцтэй ордыг эзэмших эрх бүхий “Эрдэнэсийн эрэг” ХХК нь Голд Харборийн эзэн Г.Ууганхүүгийн 100 хувийн эзэмшилд улсын бүртгэлд бүртгэгдсэн байна. Уг нь тэд нээлттэй сонгон шалгаруулалт хийж хамтралын компаниа сонгох ёстой байсан атал гуравхан хоногийн өмнө байгуулсан Голд харбор компанийг ногоон гэрлээр сонгосон хачирхалтай. 2022 он Харин 2022 онд одоогийн “Эрдэнэсийн эрэг” ХХК-ийн ТУЗ-ийн дарга Г.Сурмаа захиалагчдынхаа даалгаврыг биелүүлж, компанийн дүрэмдээ өөрчлөлт оруулан өнөөх алтны ордоо хулгайлах төлөвлөгөөгөө шат ахиулжээ. Тодруулбал тус компанийн ТУЗ-д орон нутаг буюу Төв Эрдэнэсийг төлөөлж 3, Голб Харборыг төлөөлж 4 гишүүн багтдаг. Харин 2022 онд компанийн дүрмийг өөрчлөхдөө аливаа асуудлыг ТУЗ-ийн гишүүдийн дийлэнх олонхоор биш олонхын шийдвэрээр шийдвэрлэхээр болгожээ. Ингэснээр Голд Харборын 4 гишүүн бие даан шийдвэр гаргах боломжтой болж байгаа юм. 2024 он Харин одоо ТУЗ-ийн дарга Г.Сурмаа цагаан дээр хараар бичсэн баримтыг үгүйсгэж, компанийн дүрмээ өөрчлөөгүй гэж зүтгэж байгаа нь түүний увайгүй үйлдэл хэрээс хэтэрснийг харуулна. Үүгээр зогсохгүй хамгийн хачирхалтай нь бүтэн 7 жилийн өмнө Төв аймгийн дарга нар өөрсдөө орон нутгийн өмчит газар 34 хувь эзэмшихээр хувийн компанитай гэрээ хийчихсэн хэрнээ энэ асуудлыг одоо мэддэг дарга даамал, ТУЗ-ын гишүүн, нэг ч хүн алга. 1.Тухайн үед Ж.Батжаргалын өгсөн даалгаврыг яв цав гүйцэлдүүлж байсан одоогийн Засаг дарга Д.Мөнхбаатар аймгийн орон нутгийн өмчит Төв Эрдэнэсийн 34 хувь нэг хүний өмчлөлд очсоныг огт мэдэхгүй юм гэнэ. 2.Харин дараагийн мэдэхгүй гэх хариултын эзэн нь “Төв Эрдэнэс” ОНӨААТҮГ-ын ТУЗ-ын даргаар томилогдож байсан одоогийн Зуун мод сумын Засаг дарга Сарангэрэл юм. Одоогийн Зуун мод сумын Засаг дарга Сарангэрэл нь 2017 онд ТУЗ-ын гишүүн, 2019 оны 4 сарын 11-ны өдөр “Төв Эрдэнэс” ОНӨААТҮГ-ын ТУЗ-ийн даргаар томилогдож байсан атлаа “уг асуудлыг би ёстой мэдэхгүй байна” гэх хариултыг өгч байгаа нь асуудлыг бүр ээдрээтэй болгож байв. Тэр ч байтугай 2018 онд Заамар сумын иргэд энэ ордын асуудлаар Захиргааны хэргийн шүүхэд хандахад одоогийн Зуун мод сумын Засаг дарга Сарангэрэл компанийн биет төлөөлөгчөөр шүүх хуралд оролцож байсан баримт бий. Ийм атлаа мэдэхгүй, бүү мэд болчихсон нь хулгайн хэргээ илт халхавчлан далдалж байгаа үйлдэл юм. Үүгээр ч зогсохгүй хэргийн эзэн хэнгэргийн дохиур болох аймгийн орлогч дарга Г.Сурмаа болсон явдлаас бас л дээрх хоёр дарга шиг бултаж бүх зүйл хууль дүрмийн дагуу явж байгаа гэх жижүүрийн хариултыг өгч байв. Харин өчигдөр буюу 2024 оны 9 дүгээр сарын 9-ны шөнийн 12 цагт Төв аймгийн ИТХ-ын ээлжит хурлаар Г.Сурмаа “Төв эрдэнэс”-тэй холбоотой асуудлыг танилцуулж, хүн итгэмээргүй ноцтой зүйлийг ярьжээ. 2017 оноос хойш 41 ИТХ-д нэг ч удаа үйлдвэрийн газрын тайлан тооцоог танилцуулж байгаагүй атлаа өнөөдөр ингээд оруулж ирж байгаа нь хулгайгаа дуусгаад зугтах гэсэн санаа юм. Ингэхдээ “Голд Харбор Төв аймгийн 100 жилээр хандив өгсөн. 100 сая төгрөгийн өрөнд орсон тул Голд Харборт орон нутгийн үлдсэн 34 хувийг өгөхөөс өөр аргагүй болсон” гэж ИТХ-ын гишүүдэд танилцуулжээ. Ийнхүү 540 тэрбумын төгрөгийн үнэлгээтэй алтны ордыг хамсан, хамжиж хулгайлж байгаа хууль бус үйлдэлд хууль хяналтын байгууллага, АТГ, Төвийн бүсээс сонгогдсон гишүүд гээд эрх байгууллага албан тушаалтан, албан байгууллагууд анхаарахгүй бол газар доорх баялгаа хулгайч дарга нарт алдаад дуусах нь.
