“УБТЗ” ХНН-ийн дарга Х.Хэрлэн: УБТЗ 74 жилийн түүхэндээ тохиолдож байгаагүй хүндрэл бэрхшээлийг давж чадлаа

06 / 28 0 сэтгэгдэл 555 үзсэнe

“УБТЗ” ХНН-ийн дарга Х.Хэрлэн: УБТЗ 74 жилийн түүхэндээ тохиолдож байгаагүй хүндрэл бэрхшээлийг давж чадлаа Саяхан 74 жилийн ойгоо тэмдэглэсэн “УБТЗ” ХНН-ийн дарга Х.Хэрлэнтэй ярилцлаа. -Та ковид цар тахлын хүнд үед УБТЗ-ын даргаар томилогдсон. Анх ажлаа хүлээж авахад нөхцөл байдал ямар байв. Хүндрэлээс гарахын тулд ямар ажлууд хийв. -2 жил шахам хугацааны өмнө намайг ажлаа хүлээж авч байх үе бол дэлхий нийтэд ковид цар тахлын халдвар эрчимтэй тархсан, улс орнуудын хоорондын ачаа тээвэр үлэмж хэмжээгээр багасаж үүнээс улбаалж Монгол Улсын маань эдийн засгийн байдал ч хүнд байдалд орсон үе байлаа. УБТЗ-ын хувьд ч гэсэн экспорт, импорт, дамжин өнгөрөх тээврийн хэмжээ 50 гаруй хувиар буурсан, мөн нийтдээ 19 бүлгийн ачаа тээвэрлэдэг ч транзит болон экспортын зарим төрлийн ачаанаас бусад бүх ачааг олон жил алдагдалтай тээвэрлэж, жил бүр асар их хэмжээний алдагдал хүлээж ирсэн байлаа. Ганц жишээ хэлэхэд зөвхөн зорчигч тээврээс гэхэд л жил бүр 40-50 тэрбум төгрөгийн алдагдал хүлээж иржээ. Энэ байдал нь УБТЗ-ын санхүүгийн чадавхыг доройтуулж, дорвитой техникийн шинэчлэл хийх боломжийг нь хязгаарлаж ирсэн байна. Эдгээр шалтгаануудын улмаас УБТЗ-ын тээврийн хэмжээ буурч, санхүүгийн хямралд орсон хүнд байдал угтсан. Гэсэн ч УБТЗ-ыг санхүүгийн эрсдэлээс гаргах, цаашид хөгжүүлэх хариуцлагатай хүнд үүрэг ногдсон учраас ухарч шантрах зам байгаагүй. Ажлаа аваад хамгийн эхэнд дараах 3 асуудалд онцгой анхаарлаа хандуулж ажилласан. Үүнд: 1-рт. Ковид цар тахлын халдварын улмаас БНХАУ хилийн хатуу хорио цээр тогтоосон үед Замын-Үүд – Эрээн боомтын галт тэрэг солилцоо хоногтоо 14 галт тэрэг солилцох ёстой ч энэ үзүүлэлт 8 хүртэл буураад байлаа. Үүнийг нэмэгдүүлнэ гэдэг бол маш хүнд асуудал байв. Энэ асуудлаар Хятадын талтай удаа дараа уулзалт яриа хэлэлцээр зохион байгуулж олон талт арга хэмжээ авсны үр дүнд маш сайн ойлголцон хамтран ажиллаж галт тэрэг солилцоог 2022 оны 1-р сараас хоногт 10 галт тэрэг, 9-р сараас хоногт 14 галт тэрэгт хүргэж тус тус нэмэгдүүлсэн. Ингэж галт тэрэг солилцоог цар тахлын өмнөх хэвийн түвшинд нь хүргэж чадсан төдийгүй мөн оныхоо 10, 11 дүгээр сард 8 удаа хоногтоо 15 галт тэрэг, 1 удаа 16 галт тэрэг, 12 дугаар сард 1 удаа 17 галт тэргийг тус тус Эрээн өртөөнд хүлээлгэн өгч шинэ түүхэн дээд амжилтуудыг тогтоосон. Хилийн галт тэрэг солилцоо гэдэг бол экспорт, импорт, дамжин өнгөрөх тээврийн хэмжээг тодорхойлж байдаг манай байгууллагын үндсэн чиг үүргийн маш чухал үзүүлэлт учраас ингэж өндөр ач холбогдол өгч яриад байгаа юм. Тухайлбал Замын-Үүд – Эрээн хилийн боомтуудын өргөн, нарийн царигийн галт тэрэг солилцоог нэгээр нэмэгдүүлэхэд л манай тээврийн хэмжээ жилдээ 2 сая орчим тонноор өсдөг гэхээр ямар чухал үзүүлэлт вэ гэдэг нь тодорхой юм. Мөн 2023 оны хоёрдугаар сард болсон хөрш орнуудын хилийн төмөр замуудын зөвлөгөөнөөр Замын-Үүд - Эрээн боомтоор Хятадын талтай хоногт өргөн царигаар 15 галт тэрэг, нарийн царигаар 8 галт тэрэг солилцож байхаар тохиролцсон нь 2015 оноос хойш гарсан том ахиц дэвшил болсон. Энэхүү тохиролцоонд хүрэхээс өмнө Замын-Үүд - Эрээн өртөөгөөр Хятадын талтай хоног тутамд өргөн царигаар 14 галт тэрэг, нарийн царигаар 6 галт тэрэг солилцохоор хэлэлцээрт тусгасан байсан бол дээрх шийдвэрийн үр дүнд өнөөдөр Замын-Үүд – Эрээн өртөөгөөр хоногт өргөн царигаар 15 галт тэрэг тогтмол солилцож байна. Мөн дээрх зөвлөгөөнөөр Наушки-Сүхбаатарын боомтоор Оросын талтай хоногт 8 галт тэрэг солилцож байсныг 10 болгож нэмэгдүүлэхээр тохирсон. Ийнхүү бидний зүгээс галт тэрэг солилцоо болон тээврийн хэмжээгээ боломжит хэмжээгээр нэмэгдүүлж чадлаа. 2-рт. УБТЗ-ын тээврийн хэмжээг нэмэгдүүлэхэд голлох үүрэгтэй галт тэрэг солилцоог нэмэгдүүлэх техникийн боломж нөхцөлийг сайжруулахын тулд хөрш орнуудын хилийн өртөөдийн хүчин чадлыг харилцан уялдаатай нэмэгдүүлэх асуудалд онцгой анхаарч ажилласан. Энэ асуудал сүүлийн 10 гаруй жил зогсонги байдалд ороод байсан юм. Уг асуудлаар хөрш орнуудынхаа төмөр замын удирдлагуудтай ярьж тохирсны дагуу хятадын тал өнгөрсөн жил Эрээн өртөөний хүчин чадлыг өргөтгөж, Эрээн-Жининь хоорондын замд 5 өртөө шинээр барьж нэвтрүүлэх хүчин чадлаа нэмэгдүүлсэн бол Оросын тал энэ жил Наушки өртөөг өргөтгөх болон Наушки – Улаан-Үүд хоорондын замыг шинэчлэх ажлыг хийж эхлээд байна. УБТЗ-ын хувьд өнгөрсөн жил Замын-Үүдийн нарийн царигийн 2 дахь замыг улсын хил хүртэл барьснаас гадна Замын-Үүд 2 – Шаргын-Овоо өртөө хоорондын замыг хос болгох ажлыг хийж гүйцэтгэлээ. Ийнхүү хөрш орнуудын хилийн өртөөд хүчин чадлаа харилцан уялдаатай нэмэгдүүлснээр Замын-Үүд – Эрээн өртөөгөөр хоногт 20 хүртэлх галт тэрэг, Сүхбаатар – Наушки өртөөгөөр хоногт 14 хүртэлх галт тэрэг солилцох хүчин чадалтай болох юм. Хилийн галт тэрэг солилцоог нэмэгдүүлэх талаар авсан эдгээр арга хэмжээний үр дүнд энэ оны эхний 5 сарын байдлаар УБТЗ 13,4 сая тонн ачаа тээвэрлэсэн нь өнгөрсөн оны мөн үеэс 25,7 хувиар илүү байна. Энэ нь оны эцэст 32 сая тонн ачаа тээвэрлэж түүхэн дээд амжилтаа ахиулах төлөвтэйг харуулж байна. 3-рт. Дээр хэлсэнчлэн УБТЗ-ын дараагийн тулгамдсан гол асуудал бол тээврийн тарифыг индексжүүлж, тарифын алдагдлыг бууруулах явдал байлаа. Энэ чиглэлээр “УБТЗ” ХНН-ийн зүгээс 2021-2025 оны дунд хугацааны тарифын бодлогыг боловсруулж, Монгол Улсын Засгийн Газрын зөвшөөрлөөр холбогдох яамд болон ШӨХТГ-тай зөвшилцсөний үндсэн дээр тарифын индексжүүлэлтийг шат дараалан хийж хэрэгжилтийг ханган ажиллаж байна. Үүний үр дүнд УБТЗ-ын тээврийн тарифын алдагдал багасаж, санхүүгийн чадавхад эерэг нөлөө үзүүлж эхлээд байна. 2022 онд ковид цар тахлын хүндрэл болон тээврийн тарифын алдагдлаас УБТЗ 200 орчим тэрбум төгрөгийн алдагдал хүлээх байсан ч тээврийн тарифыг индексжүүлж, хэмнэлтийн горимд шилжиж ажилласны үр дүнд дээрх алдагдлыг 140 шахам тэрбум төгрөгөөр бууруулж чадсан. УБТЗ-ын тээврийн тарифын алдагдлыг боломжит доод түвшинд хүртэл бууруулж чадсанаар тус нийгэмлэгийн санхүүгийн чадавх сайжирч, техник, технологийн шинэчлэлийг эрчимтэй хийх боломж нээгдэж байна. Ийнхүү УБТЗ-ын 74 жилийн түүхэнд тохиолдож байгаагүй хүндрэл бэрхшээлийг хохирол багатайгаар давж чадсандаа туйлын их баяртай байна. Энэ бол бидний зүгээс зах зээлийн эдийн засагт нийцсэн удирдлагаар ханган зөв бодлого барьж, шинэлэг менежментээр ажилласны үр дүн бөгөөд нөгөө талаас төмөр замчид маань нойр хоолоо умартан хоногийн 24 цагаар тасралтгүй ажиллаж, атгасан гар шиг хамтдаа нэгэн зорилгын төлөө хамтран зүтгэсний илрэл юм. -Таныг УБТЗ-ын даргаар томилогдсоноос хойш УБТЗ төр засгийн зүгээс чамгүй их дэмжлэг авчээ. МонП-1, МонП-2 зээлтэй холбоотой асуудал болон УБТЗ-ын дүрмийн санг нэмэгдүүлэх асуудал эцэслэн шийдэгдсэн үү? -УБТЗ цаашдаа ч Монгол Улсын нийгэм эдийн засгийн хөгжилд чухал үүрэгтэй бөгөөд өсөн нэмэгдэж байгаа тээврийн хэрэгцээг хангахын тулд техникийн шинэчлэлийг эрчимжүүлэх, санхүүгийн хүндрэлээс гаргах асуудал бас л тулгамдсан чухал асуудал болоод байгаа юм. Энэ бол 1990-ээд оны эхэн үед “УБТЗ” ХНН нь Монгол Улсын Сангийн яамаар дамжуулж Япон улсаас авсан Мон-П1, Мон-П2 гэгддэг зээлийн үлдэгдэл өр болох 83,7 тэрбум төгрөгийн эргэн төлөлтийг манай Засгийн газраас “УБТЗ” ХНН-ийн дүрмийн санг өсгөх замаар хөрөнгө оруулалт хийх, улмаар ижил тэнцүү хэмжээгээр “УБТЗ” ХНН-ийн дүрмийн санг өсгөх саналыг ОХУ-ын Засгийн газарт тавьсан. Энэ санал дээр 2 тал нэгдсэн ойлголцолд хүрч 20 гаруй жилийн дараа шийдлээ оллоо. Монгол, Оросын тээврийн асуудал хариуцсан сайд нар 2023 оны 6-р сарын 21-ний өдөр Москва хотноо УБТЗ-ын дүрмийн санг 167 орчим тэрбум төгрөгөөр нэмэгдүүлэх тухай 1949 оны хэлэлцээрт нэмэлт өөрчлөлт оруулах протоколд гарын үсэг зурснаар энэ асуудал амжилттай эцэслэн шийдэгдлээ. Ингэснээр Нийгэмлэгийн санхүүгийн үзүүлэлтүүд сайжирч, ачаа болон зорчигч тээврийн үйлчилгээний чанарыг дээшлүүлэхэд чиглэсэн техник, технологийг шинэчлэх төсөл, хөтөлбөрийг зах зээлийн зарчмаар хэрэгжүүлэх нөхцөл бүрдэж байна. -“УБТЗ” ХНН саяхан 74 жилийнхээ ойг тэмдэглэсэн. Энэ үеэрээ Замын-Үүдийн боомтоор түүхэндээ анх удаа 18 галт тэрэг солилцож түүхэн амжилт тогтоосон гэж дуулсан. Ачаа тээврийн амжилтуудаасаа тодруулж ярина уу? -Манай төмөр замчид ачаа тээврийн амжилтаа урагш ахиулж, амжилтаас амжилтад байнга тэмүүлж байдаг. Хамгийн гол нь энэхүү амжилтын ард төмөр замчдын маань шаргуу хөдөлмөр, тэсвэр тэвчээр, хөлс хүч шингэсэн байдаг. Өнгөрсөн жилийн хувьд Замын-Үүд – Эрээн боомтын өргөн царигаар хэд хэдэн удаа 16-17 галт тэрэг солилцож шинэ дээд амжилт тогтоосон. Тэгвэл энэ жилийн хамгийн бахархалтай үйл явдал бол УБТЗ-ын хамт олон “Улаанбаатар төмөр зам” ХНН байгуулагдсан түүхт ойн өдрөө буюу 2023 оны 6 дугаар сарын 6-ны өдөр Замын-Үүд – Эрээн боомтын өргөн царигаар 18 галт тэрэг, нарийн царигаар 9 галт тэрэг, Наушки-Сүхбаатарын боомтоор 10 галт тэрэг солилцож түүхэн шинэ дээд амжилт тогтоосон. Мөн өөр нэг чухал үзүүлэлт бол ачилт. Тээврийн хэмжээг нэмэгдүүлэхэд шилжүүлэн ачилтын хурд маш чухал үзүүлэлт байдаг. Манай Замын-Үүд, Сүхбаатар зангилааны төмөр замчид энэ жил хэд хэдэн удаа ачилтын дээд амжилтаа ахиуллаа. Хамгийн сүүлд Замын-Үүдийн төмөр замчид маань 5-р сарын 20-нд нэг ээлжиндээ 457 вагон ачиж ачилтын дээд амжилтаа дахин шинэчлэн тогтоогоод байна. -Та саяхан “Хятадын төмөр замууд” корпорацын ерөнхий захирлын урилгаар БНХАУ-д айлчилсан. Айлчлалын үр дүнгийнхээ талаар сонирхуулна уу? -“Хятадын төмөр замууд” корпорацын ерөнхий захирал сүүлийн 20 гаруй жилд анх удаа УБТЗ-ын даргыг албан ёсоор урьж уулзсан явдал нь хоёр орны төмөр замуудын хамтын ажиллагаанд хятадын тал өндөр ач холбогдол өгч, харилцаа хамтын ажиллагаагаа шинэ түвшинд хүргэхийг зорьж байгааг харуулсан үйл явдал боллоо. Айлчлалын үеэр “Хятадын төмөр замууд” корпорацын ерөнхий захирал Гуо Жусуе, “Хөх хотын төмөр замын групп” компанийн ТУЗ-ийн дарга Жуан Хө болон “Хөх хотын төмөр замын групп” компанийн ерөнхий захирал Ян Бин нартай тус тус албан ёсны уулзалт хийлээ. Уулзалтаар хилийн галт тэрэг солилцоог нэмэгдүүлэх, Замын-Үүдийн нарийн царигийн 2 дахь замыг хятадын талтай холбох, хилийн өртөөдийн хүчин чадлыг харилцан уялдаатай нэмэгдүүлэх ажлыг эрчимжүүлэх, тээврийн үр ашгийг нэмэгдүүлэх чиглэлээр тээвэр зохион байгуулалтын ажлыг сайжруулах, ачаа тээврийн бичиг баримтыг цахимаар солилцох, дамжин өнгөрөх чингэлгийн галт тэргийг нэмэгдүүлэх, олон улсын зорчигч тээврийн хөдөлгөөнийг сэргээх зэрэг асуудлуудаар харилцан санал солилцож нэгдсэн тохиролцоо ойлголцолд хүрсэн бөгөөд зарим нэг тулгамдаж байгаа асуудлуудыг судалж шийдэл олох хамтарсан ажлын хэсэг байгуулж ажиллахаар тохирлоо. Энэхүү айлчлал нь хоёр орны төмөр замуудын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлэхэд шинэ үе шатанд гарсан маш чухал алхам болсон. -Олон улсын зорчигчийн галт тэрэгний хөдөлгөөнийг сэргээх асуудал яригдсан гэдгийг тодруулж ярьж өгнө үү. Хэдийнээс Монгол-Хятадын хооронд зорчигчийн галт тэрэг аялж эхлэхийг хүмүүс сонирхож байгаа нь лавтай. -Монгол Улсын Засгийн газар 2023 оныг “Монголд зочлох жил”-ээр зарласантай холбоотойгоор цар тахлын халдварын улмаас зогссон олон улсын галт тэрэгний хөдөлгөөнийг сэргээх бэлтгэл ажлаа УБТЗ-ын зүгээс хийж дуусгасан бөгөөд ойрын хугацаанд хоёр улсын хооронд олон улсын зорчигчийн галт тэргийг аялуулах хүсэлтэй байгаагаа Хятадын талд уламжилсан. Хятадын төмөр замын зүгээс энэ асуудал дээр онцгой анхаарч ойрын хугацаанд олон улсын зорчигчийн галт тэрэгний хөдөлгөөнийг сэргээх асуудлыг шийднэ гэдгээ мэдэгдсэн. - Та богино хугацаанд маш олон чухал ажлуудыг амжуулжээ. Ярилцлагынхаа сүүлийн асуултыг танд үлдээе? - Цар тахлын дэгдэлттэй зэрэгцэн валютын ханшны өсөлт, инфляцийг дагаж өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүний үнэ өсөж байсан нь ард түмэнд хүндээр туссан. Гэхдээ хэн нэгнээс шалтгаалаагүй энэхүү бэрхшээлийг даван туулахын төлөө Замын удирдлагын зүгээс ихээхэн хүчин чармайлт гаргаж энэ хүнд үеийг давах бодлого, арга хэмжээг үе шаттай шуурхай төлөвлөн хэрэгжүүлж ажиллалаа. Эдгээр ажлын үр дүнд хамгийн бодит өгөөж авчирсан гол шийдэл гэвэл төмөр замчдынхаа хөдөлмөрийн үнэ цэнэ, учирч буй хүндрэл бэрхшээлээ төрийн байгууллагуудад цаг алдалгүй ойлгуулж, алдагдалтай тээврийн тарифуудыг нэмэгдүүлж ашигтай түвшинд хүргэсэн явдал юм. Мөн бид энэ оны 7 дугаар сарын 1-нээс төмөр замчдынхаа үндсэн цалинг дунджаар 15 хувиар нэмж, шагнал урамшууллыг тэгшитгэж, бүсийн нэмэгдлийг мөнгөн дүнгээр тооцож олгох, ижил ажлын цалин хөлсийг нэмэгдүүлэн зөрүүг арилгах зэрэг томоохон арга хэмжээнүүдийг авч ажилласнаар сүүлийн 10 шахам жил хүлээгдсэн байсан цалин хөлсний системийн шинэчлэлийг эхлүүллээ. Ер нь товчхондоо ойлгуулж хэлэхэд бид өнгөрсөн хугацаанд тээж байгаа ачааны хэмжээгээ өсгөн нэмэгдүүлэх, тээх ачааны тарифууд нь алдагдалгүй, ашигтай байх, ашиг орлого нэмэгдсэний үр дүнд байгууллагадаа шаардлагатай хөрөнгө оруулалтуудыг хийж, төмөр замчдынхаа ахуй амьдрал, нийгмийн асуудлыг цаг үеийн байдалтай уялдуулан тухай бүр оновчтой, өгөөжтэй шийдэж байхын төлөө л ажилласан бөгөөд цаашдаа ч энэ зарчмаар ажиллах болно. -Цаг зав гаргаж ярилцлага өгсөн танд баярлалаа. Таны ажилд амжилт хүсье. -Танд баярлалаа. Ингээд нийт төмөр замчиддаа болон хамтран ажилладаг иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллагууддаа ажлын өндөр амжилт хамгийн сайн сайхан бүхнийг хүсэн ерөөе. Б.Мөрөн

ХӨГЖЛИЙН БЭРХШЭЭЛТЭЙ ХҮНИЙ ХӨГЖЛИЙН ЕРӨНХИЙ ГАЗРЫН НЭРЭМЖИТ ТУГ АЯЛУУЛАХ АРГА ХЭМЖЭЭ БАЯНГОЛ ДҮҮРЭГТ ЗОХИОН БАЙГУУЛАГДЛАА

06 / 25 0 сэтгэгдэл 290 үзсэнe

Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний хөгжлийн ерөнхий газраас Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийг хангах зөвлөл”-ийн үйл ажиллагааг эрчимжүүлэх, хамтын ажиллагааг сайжруулах, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлт, нийгмийн хамгааллын чиглэлээр төрөөс авч хэрэгжүүлж буй бодлого үйл ажиллагааг сурталчлан таниулах, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд төрийн үйлчилгээг хурдан шуурхай хүртээмжтэй хүргэх зорилгоор 2023 оны нэгдүгээр сараас эхлэн Ерөнхий газрын нэрэмжит туг аялуулах аяныг нийслэлийн 6 дүүрэгт зохион байгуулж байгаа бөгөөд өнөөдөр (2023.05.23) тус арга хэмжээ Баянгол дүүрэгт зохион байгуулагдлаа. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний ерөнхий газрын туг, аяны удирдамжийг Ерөнхий газрын дарга Ц.Нямсүрэн болон холбогдох мэргэжилтнүүд Баянгол дүүргийн Засаг даргын Тамгын газрын Нийгмийн хөгжлийн хэлтсийн дарга С.Мөнхзаяад хүлээлгэн өглөө Баянгол дүүргийн хэмжээнд 5,800 гаруй хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн, 800 гаруй хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд оршин сууж байгаа бөгөөд эдгээр хүмүүсийн хөдөлмөр эрхлэлт, нийгмийн харилцаанд тэгш оролцох, хөгжих, сурч боловсрох эрхийг хангах, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийн тухай хууль, Хөдөлмөрийн тухай хууль, Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай хууль, холбогдох журмуудын хэрэгжилтийг хангах чиглэлээр Баянгол дүүргийн Засаг даргын Тамгын газар, Баянгол дүүргийн хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний эрхийг хангах салбар зөвлөлөөс зохион байгуулсан ажлыг Нийгмийн хөгжлийн хэлтсийн дарга С.Мөнхзаяа товч танилцуулж аяны хүрээнд удирдамжид тусгагдсан арга хэмжээг зохион байгуулж, хамтран ажиллахаа илэрхийллээ. Мөн арга хэмжээний хүрээнд “Хөгжлийн бэрхшээл ба хөдөлмөр эрхлэлт” агуулгын хүрээнд” Би чадна” ТББ-ын гүйцэтгэх захирал Х.Батчимэг “Монгол улс дахь Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлт, өнөөгийн байдал ба тулгарч буй асуудал” сэдвээр, JICA Dpub төслийн ажилтан Х.Мөнхтуул, Түгээмэл хөгжил төвийн ажилтан Г.Эрдэнэзул нар “Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийн жишээ, туршлага, ажлын байрны тохируулга, тэгш хүртээмжтэй ажлын байрны орчин бүрдүүлэх арга” сэдвээр тус тус сургалт зохион байгуулж, хорооны Нийгмийн ажилтнууд, дүүргийн нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа эрхлэгч аж ахуйн нэгж байгууллагын төлөөлөл болон хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн төлөөлөл нийт 90 гаруй албан хаагч, иргэн хамрагдлаа. Арга хэмжээг хамтран зохион байгуулсан Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний хөгжлийн ерөнхий газар болон Төрийн бус байгууллагууд, идэвхтэй оролцсон аж ахуйн нэгж байгууллагууд, иргэд, албан хаагч нартаа талархал илэрхийлье.

ОРОН НУТГИЙН ТӨЛӨӨЛӨГЧДИЙГ СУРГАЛТАД ХАМРУУЛАВ

06 / 24 0 сэтгэгдэл 178 үзсэнe

Монгол Улсын Засгийн газрын 295 дугаар тогтоолын дагуу Ашигт малтмал газрын тосны газар 2022 оны аравдугаар сараас эхлэн Орон нутгийн төлөөлөгчийн газар байгуулан, ажиллаж эхэлсэн билээ. Энэ хүрээнд Төрийн захиргааны удирдлагын газраас 2023 оны 06-р сарын 23-ны өдөр орон нутгийн төлөөлөгчдөд зориулсан сургалтыг зохион байгууллаа. Сургалтад мэргэжлийн хэлтсийн төлөөллүүд оролцож, хамтарч ажиллах чиглэл, мэргэжил арга зүйн зөвлөгөө өгөв. Мөн энэ үеэр АМГТГ-ын дарга Л.Баярмандал Төвийн бүсийн төлөөлөгчийн газрын дарга Б.Мөнхбаяр, Баруун бүсийн төлөөлөгчийн газрын дарга П.Эрдэнэчулуун, Хойд бүсийн төлөөлөгчийн газрын дарга Б.Дарханбаяр, Говийн бүсийн төлөөлөгчийн газрын дарга Э.Ганхуяг Зүүн бүсийн төлөөлөгчийн газрын дарга Л.Гэрэлчимэг нарт тамга, тэмдэг гардуулсан юм. АМГТГ-ын Орон нутгийн төлөөлөгчийн газар нь бүс нутгийн хэмжээнд Газрын хэвлийн тухай хууль, Ашигт малтмалын тухай, Газрын тосны тухай, Цөмийн энергийн тухай болон холбогдох бусад хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг хангуулах, Геологи, уул уурхай, газрын тос, хүнд үйлдвэрийн салбарын талаарх төрийн бодлого, хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг хангах зэрэг АМГТГ-ын хууль тогтоомжоор хүлээсэн чиг үүргийг хэрэгжүүлэхээр ажиллаж буй юм.

ДЭЛХИЙН ТЭМЭЭНИЙ ӨДӨРТ ЗОРИУЛСАН “МОНГОЛ УЛСЫН ХОС БӨХТ ТЭМЭЭ – ХӨГЖЛИЙН БОЛОМЖ, СТРАТЕГИ” ҮНДЭСНИЙ ЗӨВЛӨЛДӨХ УУЛЗАЛТ БОЛНО

06 / 20 0 сэтгэгдэл 264 үзсэнe

Монгол Улс бол хос бөхтэй тэмээний өлгий нутаг билээ. 2022 оны мал тооллогын дүнгээр манай улс 470.4 мянган тэмээтэй байна. Хос бөхт тэмээний аж ахуй, тэмээнээс гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн салбар нь Монгол Улсын олон улсын хэмжээнд ялгарах өвөрмөц онцлог бөгөөд стратегийн чухал ач холбогдолтой. Жил бүрийн 6 дугаар сарын 22-нд Дэлхийн тэмээний өдөр тохиодог. Дэлхийн тэмээний өдрийг Монгол Улсад анх удаа тэмдэглэх хүрээнд Ази тивийн сүүний түншлэлийн Нарийн бичгийн дарга нарын газар, Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам, Гадаад харилцааны яам, НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллагаас хамтран Монгол Улсын тэмээний аж ахуй, түүхий эд бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг тогтвортой хөгжүүлэх, салбар дундын уялдааг хангах, экспортыг дэмжих, олон талт түншлэлийг бэхжүүлэх, хамтын ажиллагааг идэвхжүүлэх зорилгоор “Монгол Улсын хос бөхт тэмээ-хөгжлийн боломж, стратеги” сэдэвт үндэсний зөвлөлдөх уулзалтыг зохион байгуулна. Зөвлөлдөх уулзалтад Монгол Улсын тэмээний аж ахуйн талаар баримтлах бодлого, арга хэмжээ, бүс нутгийн тэмээний аж ахуй, Монгол Улсын боломж, санаачилга, ингэний сүүн бүтээгдэхүүн экспортлох боломж, орон нутагт байгуулах ингэний аж ахуй, сүүний үйлдвэрийн цогц төсөл, Тэмээний төрөлжсөн эмнэлэг байгуулах санаачилга, Тэмээний ноосны тогтвортой үйлдвэрлэл, цаашдын зорилт, Тэмээн соёл, Тэмээн уралдаан, аялал жуулчлал зэрэг сэдвээр илтгэл тавьж, хэлэлцүүлэг өрнүүлнэ. Мөн энэ үеэр салбарын дотоодын үйлдвэрлэгчдийн бүтээгдэхүүний дээж бичил үзэсгэлэн гарна. Зөвлөлдөх уулзалтаас Монгол Улсын тэмээний аж ахуйг тогтвортой хөгжүүлэх, тэмээ, тэмээн соёл уламжлалыг хадгалж хамгаалах, тэмээнээс гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг экспортын чиг баримжаатай хөгжүүлэх, оролцогч талуудын хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх, Монгол Улсад Дэлхийн хос бөхт тэмээний холбоог байгуулах санаачилгыг хэрэгжүүлэх, Дэлхийн тэмээний өдрийг цаашид уламжлал болгон тэмдэглэх, НҮБ-аас зарласан Олон улсын тэмээчдийн жил /2024 он/-ийг үр бүтээлтэй өнгөрүүлэх, Монгол Улс бүс нутаг, олон улсад үр дүнтэй хамтран ажиллах чиглэлд зөвлөмж гаргана. “МОНГОЛ УЛСЫН ХОС БӨХТ ТЭМЭЭ – ХӨГЖЛИЙН БОЛОМЖ, СТРАТЕГИ” ЗӨВЛӨЛДӨХ УУЛЗАЛТЫН ХӨТӨЛБӨР Хаана: ГХЯ-ны “Зөвшилцөл” танхим Хэзээ: 2023 оны 6 дугаар сарын 22-ны өдрийн 09.00-14.00 цагт. 08.30-09.00 Бүртгэл: 09.00 Модератор: Ази тивийн сүүний түншлэлийн зохицуулагч, Нарийн бичгийн дарга нарын газрын гүйцэтгэх захирал Б.Батбаатар 09.00-09.20 Нээлт: УИХ-ын гишүүн, БОХХААБХ-ны дарга Б.Саранчимэг ХХААХҮЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Т.Жамбалцэрэн ГХЯ-ны Гадаад худалдаа, эдийн засгийн хамтын ажиллагааны газрын захирал Г.Өлзийсайхан НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллагын суурин төлөөлөгч, доктор Винод Ахужа 09.20-09.30 Илтгэл 1. Төрөөс тэмээний аж ахуйн талаар баримтлах бодлого, хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээ ХХААХҮЯ-ны Мал аж ахуйн бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын дарга Г.Наранчулуун 09.30-09.40 Илтгэл 2. Бүс нутгийн тэмээний аж ахуй, Монгол Улсын боломж, санаачилга Ази тивийн сүүний түншлэлийн зохицуулагч, Нарийн бичгийн дарга нарын газрын гүйцэтгэх захирал Б.Батбаатар 09.40-09.50 Илтгэл 3. НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллагаас хэрэгжүүлж байгаа зорилтот төслийн арга хэмжээ НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллагын Шадар суурин төлөөлөгч Г.Нямжаргал 09.50-10.00 Илтгэл 4. Ингэний сүүний хүний эрүүл мэндэд үзүүлэх ач холбогдол Монгол бактриан нийгэмлэгийн гүйцэтгэх захирал, шинжлэх ухааны доктор Ц.Батсүх 10.00-10.30 Групп зураг 10.30-10.40 Илтгэл 5. Ингэний сүүн бүтээгдэхүүн экспортлох боломж, тулгамдсан асуудал “ТЭСО” группын Хөрөнгө оруулалтын газрын захирал С.Эрдэнэбаяр 10.40-10.50 Илтгэл 6. Баянхонгор аймагт “Ингэний аж ахуй, сүү боловсруулах үйлдвэр байгуулах” цогц төслийн хэрэгжилтийн явц “Ингэн эрдэнэ” ОНӨААТҮГ-ын захирал Д.Хишигбаяр 10.50-11.00 Илтгэл 7. Тэмээний төрөлжсөн эмнэлэг байгуулах санаачилга Өмнөговь аймгийн Хүнс, хөдөө аж ахуйн газрын дарга Ш.Бат-Эрдэнэ 11.00-11.10 Илтгэл 8. Тэмээний ноосны тогтвортой үйлдвэрлэл – цаашдын зорилт Монголын ноос ноолуурын холбооны гүйцэтгэх захирал Д.Алтанцэцэг 11.10-11.20 Илтгэл 10. Тэмээн соёл “Тэмээн соёл” холбооны тэргүүн Д.Эрдэнэтуяа 11.20-11.30 Илтгэл 11. Тэмээн уралдаан ба аялал жуулчлал Тэмээн соёл, уралдааны холбооны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Н.Ариунсанаа 11.30-12.50 Хэлэлцүүлэг, санал 12.50-13.00 Зөвлөлдөх уулзалтаас гарах зөвлөмжийг танилцуулах 13.00 Хаалт: Ази тивийн сүүний түншлэлийн зохицуулагч, Нарийн бичгийн дарга нарын газрын гүйцэтгэх захирал Б.Батбаатар

БОР-ӨНДӨРИЙН УУРХАЙН ЦООНОГ ҮЕРИЙН УСААР ДҮҮРЧ, ХОЁР ХҮН УУРХАЙН ГҮНЭЭС ГАРЧ ЧАДААГҮЙ БАЙНА

06 / 19 0 сэтгэгдэл 410 үзсэнe

Хэнтий аймгийн нутагт өчигдөр усархаг бороо оржээ. Борооны улмаас зургаадугаар сарын 18-ны 20.00 цагийн орчимд Хэнтий аймгийн Бор-Өндөр дэх жоншны хувийн уурхайн 30-40 метрийн гүнтэй цооног руу үерийн ус орж, тухайн үед уурхайн гүнд ажиллаж байсан хоёр ажилтан гарч ирж чадаагүй байна. Энэ тухай дуудлагыг зургаадугаар сарын 18-ны 20:25 цагт ОБЕГ хүлээн авчээ. Тус аймгийн Онцгой байдлын газрын Бор-Өндөр сум дахь Онцгой байдлын хэлтсийн Гал түймэр унтраах, аврах 49 дүгээр ангийн алба хаагчид 5 км зам туулан 20:50 цагт очиход жоншны уурхайн 30 метрийн босоо, 18 метрийн хөндлөн уурхайн цооног үерийн усаар дүүрсэн байв. Уурхайн гүнд ажиллаж байсан ажилтан 40 настай эрэгтэй Ж, 33 настай эрэгтэй С нар гарч ирж чадаагүй тухай мэдэгдсэний дагуу Бор-Өндөр уулын баяжуулах үйлдвэрээс 11 квт-ын хүчин чадалтай нэг насос авчирч суурилуулан 03:35 цагт усыг соруулах ажиллагааг эхлүүлсэн байна. 06:30 цагийн байдлаар уурхайн амнаас доош 11 метр хүртэлх усыг соруулсан ба “Баргилт”-ын уурхайгаас 400 квт-ын хүчин чадалтай дахин нэг насос татан авчруулж байна. Мөн Онцгой байдлын ерөнхий газрын дэргэдэх Уул уурхайн аврах 09 дүгээр ангийн алба хаагчид хүч нэмэгдүүлэн ажиллахаар 06.19-ний 05:20 цагт Хэнтий аймгийн чиглэлд хөдөлсөн хэмээн ОБЕГ-аас мэдээлэв.

ТАНИЛЦ: САЙД НАРЫН НАЙЗУУД ХУРАНДАА ЦОЛ ХҮРТЭЖ, ГАЗРЫН ДАРГААР АЖИЛЛАДАГ

06 / 19 3 сэтгэгдэл 2 858 үзсэнe

Манай улсад нийтээр дагаж мөрдөгддөг хуулиас илүүтэйгээр САЙД, ДАРГА нарын өөрсдийн албан бус хууль үйлчилдэг. Сайд солигдвол түүнийг дагаад газар, хэлтсийн дарга нар солигдож тухайн сайдын хамаарал бүхий этгээдүүд болох хамаатан, найз нөхөд нь дарга болох энгийн үзэгдэл болсон. Энэ байдлыг аль ч байгууллага хүлээн зөвшөөрөхгүй гэж тэмцэхээс залхаж, сүүлдээ халагдахгүйхэн ажлаа хийж, цалингаа аваад, дуугүй явах нь аминд өлзийтэй болсон цаг. Эрх барьж байгаа Засгийн газрын аль нэг сайд хүчтэй харагдвал түүний ард цагдаагийн хурандаа нарын дэмжлэг байдаг гэх. Тухайлбал, Хууль зүй дотоод хэргийн сайд Х.Нямбаатар нь Сонгинохайрхан дүүргээс сонгогдож өдгөө сайдын албан тушаалд бат бөх гэгч нь суусан нэгэн. Тэрээр сайд болонгуут Сонгинохайрхан дүүргийн газар болон хэлтсийн дарга нарыг сольж өөрийн найз нарыг дарга болгодог байна. Одоогийн СХД-ийн цагдаагийн газрын дарга, цагдаагийн хурандаа Х.Ууганбаяр болон СХД-ийн 1-р хэлтсийн дарга, цагдаагийн хурандаа Г.Байдраг, СХД-ийн цагдаагийн 3-р хэлтсийн дарга, цагдаагийн дэд хурандаа Ганбаяр нар нь Х.Нямбаатар сайдын хамаарал бүхий этгээдүүд буюу найзууд. СХД-ийн 1-р хэлтсийн дарга, цагдаагийн хурандаа Г.Байдрагтай Х.Нямбаатар сайд 1996-2000 онуудад Орхон их сургуулийн хуулийн нэг ангийн оюутнууд байсан. Мөн бусад хурандаа нартай сайд албан бусаар харилцаатай төдийгүй хурандаа нар сайдыг дэмжиж ажилладаг гэх. Эдгээр хурандаа нарыг сайд томилсон бөгөөд ажил, мэргэжлийн шалтгалтаар олон удаа хангалтгүй дүн авдаг ч нэг ч удаа хариуцлага хүлээж байгаагүй аж. Дараагийн хурандаа томилж, мэдээлэл авч, өөрийгөө хамгаалуулдаг сайд бол одоогийн Зам тээвэр хөгжлийн сайд С.Бямбацогт юм. Тэрээр Ховд аймгаас сонгогдсон бөгөөд 2017 онд Хууль зүй дотоод хэргийн сайдаар ажиллаж эхэлмэгц тус аймгийн цагдаагийн газрын даргыг сольж, өөрийн ангийн найз болох цагдаагийн хурандаа Д.Мөнхболдыг томилж байжээ. Мөн сайдаас буусан даруйд өөр хүн газрын даргад томилогдсон ч дахин өөрийн найзыг газрын дарга томилуулж байв. Өдгөө Ховд аймгийн цагдаагийн газрын даргаар Д.Мөнхболдын оронд цагдаагийн хурандаа Цоодол өнгөрсөн 4 -р сард томилогдон ажиллаж байгаа юм байна. Эх сурвалж:Asu.mn

“ГАЦУУРТ ХХК”-НИЙ ЗАХИРАЛ, ХӨДӨЛМӨРИЙН БААТАР Л.ЧИНБАТАД ХҮНИЙ АМИЙГ ХӨНӨӨХӨӨР ЗАВДСАН, ХУДАЛ МЭДЭЭЛЭЛ ТАРААСАН ҮНДЭСЛЭЛЭЭР ХЭРЭГ НЭЭЖЭЭ

06 / 19 3 сэтгэгдэл 5 500 үзсэнe

“Гацуурт” ХХК-ийг үүсгэн байгуулагч, Хөдөлмөрийн баатар Л.Чинбат Сэлэнгэ аймгийн Зүүнбүрэн сумын II багийн нутагт иргэд, малчдыг жолоодож явсан “Ланд круйзер” загварын автомашинаараа дайрч гэмтээсэн үйлдэл олны анхаарлын төвд байна. Дорнодын Баян-Уул сумаас гарал үүслийн гэрчилгээгүй 323 адууг Сэлэнгэ аймгийн нутагт тууж ирснийг орон нутгийнхан нь эсэргүүцэж, Л.Чинбат тэднээс нэг бус хүнийг дайрсан талаар бид мэдээлсээр байгаа. Уг адууг нь Төв аймгийн Баянцогт сумын уугуул, улсын харцага Ө.Даваабаатар тууж ирсэн бөгөөд Сэлэнгэ аймгийн Цагдаагийн газрынхан хэргийн газарт ажиллаж гэрчүүдээс тайлбар, мэдүүлэг авах үед утсаа салгаж, хаана байгаа нь тодорхойгүй болсон байв. Тиймээс түүнийг олж тайлбар мэдүүлэг авах шаардлагатай гэж хууль хяналтын байгууллагынхан үзсэн юм. Харин үдэш нь тэрбээр зарим цахим хуудасны сурвалжлагчид “Утас цэнэггүй болсон байсан. Би одоо тайлбар өгөхөөр явах гэж байна” хэмээн ярьсан. “Гацуурт” ХХК-ийн захирал Л.Чинбат дуулиан дэгдээснийхээ маргааш өглөө Сэлэнгэ аймгийн Цагдаагийн газрын мөрдөгчдөд тайлбар өгөөд удалгүй тус аймаг дахь “Алтанбулаг” боомтоор хил давж ОХУ руу явсан юм. Иргэдээс ирүүлсэн гомдол, мэдээллийн дагуу дөнгөж шалгалт эхэлж байсан учраас шүүх нь түүнд хилээр гарахыг хязгаарлах таслан сэргийлэх арга хэмжээ авах боломж бүрдээгүй үед ийнхүү хилээр гарчихав. Харин өмгөөлөгч нь “ОХУ-ын Буриад улс руу газар тариалангийн ажлаар явсан. Удахгүй эргэж ирнэ” хэмээж буй. Эх сурвалжуудын мэдээлснээр “Гацуурт” ХХК-ийн захирал, Хөдөлмөрийн баатар Л.Чинбатад Эрүүгийн хуулийн гурван ч зүйл заалтын дагуу хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээх тогтоол прокурор баталсан аж. Тодруулбал, хэд хэдэн хүнийг “Ланд круйзер-200” загварын 1559 УБЦ улсын дугаартай автомашинаар хөөж дайрч, гэмтээсэн үйлдэлд нь Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.8-1 дэх хэсгийн журамлан тусгай ангийн 10.1-д заасан хүний амийг хөнөөхөөр завдсан, олон нийтийн сүлжээнд Сэлэнгэ аймгийн Зүүнбүрэн сумын иргэдийг малын хулгайч хэмээн мэдэгдэл гаргаж бусдын гүтгэсэн хэмээн тус хуулийн 13.14-т зааснаар, нийтийн хэв журмыг зөрчиж бусдад хүч хэрэглэн, гэмтээж, хүний халдашгүй, чөлөөтэй байх, олон нийтийн амгалан тайван байдлыг алдагдуулсан гэх үндэслэлээр хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээсэн байна.

ГАНЦ ӨДРИЙН ДОТОР СОГТУУГААР ТЭЭВРИЙН ХЭРЭГСЭЛ ЖОЛООДСОН 90 ЗӨРЧИЛ ГАРЧЭЭ

06 / 19 0 сэтгэгдэл 569 үзсэнe

Согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодох зөрчил буурахгүй байгааг цагдаагийн байгууллагаас онцолж байна. Өнгөрсөн амралтын ганцхан өдөрт л согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодсон 90 зөрчил илэрсэн байна. Илэрсэн 90 зөрчил болохоос далдуур хэд хэчнээн согтуу жолооч явж байсныг мэдэх аргагүй юм. Жолооч та согтууруулах ундаа хэрэглэсэн бол жолооны ард суухгүй байхыг зөвлөж байна. Цагдаагийн байгууллагын 102 тусгай дугаарт 2023 оны 06 дугаар сарын 18- ны өдөр нийт 1717 дуудлага, мэдээлэл бүртгэгдсэнээс зөрчлийн шинжтэй 1477 гэмт хэргийн шинжтэй 64 дуудлага, мэдээлэл байна.

“ГАЦУУРТ” ХХК-НИЙ ЗАХИРАЛ Л.ЧИНБАТЫН АДУУГ ӨНӨӨДӨР СЭЛЭНГЭ АЙМГААС АЛБАДАН ГАРГАНА

06 / 19 0 сэтгэгдэл 986 үзсэнe

Хөдөлмөрийн баатар Л.Чинбат 2023.06.15-нд Сүхбаатар аймгийн Түмэнцогт сумаас 323 адууг Сэлэнгэ аймгийн Зүүнбүрэн сум руу ямар нэг зөвшөөрөлгүйгээр оруулахыг завдсан бөгөөд эсэргүүцсэн нутгийн иргэдийг дайрч алахыг завдсан хэрэг гарсан билээ. Малын халдварт өвчин гарсан бүс нутгаас өвчлөл гараагүй эрүүл бүс рүү дээрх адууг туувраар оруулахыг завдсан нь ийнхүү малчдын эсэргүүцэлтэй тулгарсан юм. Уг асуудал үүсэхтэй зэрэгцэн Л.Чинбатын адууг албадан гаргах захирамжийг Сэлэнгэ аймгийн Зүүнбүрэн сумын засаг дарга Э.Саранбаатар 2023.06.16-ны өдөр гаргасан. Уг захирамжийн дагуу өнөөдөр Л.Чинбатын 323 тооны адууг албадан гаргах юм байна. Тодруулбал, Сэлэнгэ аймгийн Засаг даргын 2022 оны “Мал амьтны гоц халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, шилжилт хөдөлгөөнийг хориглох, хяналт тавих ажлыг шуурхай зохион байгуулах тухай” 110-р захирамжийг үндэслэн Л.Чинбатын адууг Сэлэнгэ аймгаас албадан гаргах бөгөөд зардлыг нь Л.Чинбат хариуцах юм.

С.ЧИНЗОРИГ: 45-60 НАСНЫХНЫ 12 ХУВЬ НЬ СЭТГЭЦИЙН ЭМГЭГТЭЙ БАЙНА

06 / 16 0 сэтгэгдэл 1 377 үзсэнe

УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар Ерөнхий сайдын мэдээлэл: Хүн амыг халдварт болон халдварт бус өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, эрт илрүүлэх үзлэг, оношилгоо, шинжилгээнд хамруулах ажлын явц, үр дүнгийн талаар мэдээлэл сонсож байна. Мэдээллийг Эрүүл мэндийн сайд С.Чинзориг танилцуулав.Энэ үеэр Эрүүл мэндийн сайд С.Чинзориг “Эрт илрүүлэгт зориулж 2023 онд 76 байгууллагад 20 тэрбум 860 сая төгрөгийн санхүүжилтийг олгосон. Энэ үзлэг, оношилгоонд зургаадугаар сарын 8-ны өдрийн байдлаар 31 хувь буюу 1247271 хүн хамрагдсанаас 45 хувь нь эрэгтэйчүүд, 55 хувь нь эрэгтэйчүүд байна.45-60 насны хүн амын 12 хувь нь сэтгэцийн эмгэгтэй байна. Зонхилон тохиолдох сэтгэцийн үндсэн дөрвөн эмгэгээс архаг ядаргаа 3.5 хувь, сэтгэл түгшилт 7.6 хувь, тайлбарлаж боломгүй биеийн зовуурь шаналгаа 6.9 хувь, сэтгэл гутрал 1.7 хувь тус тус тохиолдсон байна” хэмээв.