ЖЕНДЭРИЙН ЭРХ ТЭГШ БАЙДЛЫГ ХАНГАХАД УЛС ТӨРИЙН НАМЫН ОРОЛЦОО, МАНЛАЙЛАЛ ЧУХАЛ

11 / 22 0 сэтгэгдэл 448 үзсэнe

Өнөөдөр “Жендэрийн эрх тэгш байдлыг хангахад улс тарийн намын оролцоо, манлайлал” үндэсний форум боллоо. Жендэрийн эрх тэгш байдлыг хангах нь шударга, эрх тэгш, нээлттэй нийгмийн оролцоог хангасан, хамгийн эмзэг бүлгийн хэрэгцээг харгалзсан дэлхий ертөнцийг бий болгох, хөгжлийн үйл явцад хэнийг ч орхигдуулахгүй байх гол арга зам бөгөөд тогтвортой хөгжлийн амин чухал бүрэлдэхүүн хэсэг юм. Өнөөдрийн форумд хамтдаа хөгжих тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлалыг хэрэгжүүлэх хүсэл эрмэлзлээ батлан, тунхаглалыг хэрэгжүүлэхэд Улсын Их Хурал болон Засгийн газар, Улс төрийн намууд, иргэний нийгмийн байгууллагууд, иргэд сонгогчдын оролцоо чухал хэмээн үзжээ.

НҮҮРСЧИД “НҮХ”-НЭЭСЭЭ ГАРЧ, ХУЛГАЙГАА УЛСТӨРЖҮҮЛЭЭД ЭХЛЭВ ҮҮ?

11 / 22 0 сэтгэгдэл 751 үзсэнe

Нүүрсний хулгай “дэлбэ” үсэрлээ. Ой тойнд оромгүй олон тэрбумын хулгай өдөр бүр шинээр ил болж байна. Харин үүнд олон нийт хямрах болов. Энэ аргагүй юм. Амьдрал хэцүүдсэн. Улс орны санхүү ч хүндэрсэн. Ийм байхад төрд шургалсан хэдхэн хулгайчийн идсэн мөнгө, уусан ам.долларын тоог сонсоод суух амаргүй. Хямрах нь зүй ёсны хэрэг юм. Гэхдээ олон нийтийн энэ хямрал, сэтгэл зүйг далимдуулаад нүүрсний хулгайг улстөржүүлэх “аян” эхэлсэн байна. Шуудхан хэлэхэд, сүүлийн өдрүүдэд нүүрсний хулгайч нар ус цутгуулсан оготно шиг л “нүх”-нээсээ гарч ирцгээжээ. Тэгээд “...МАН-ынхан л нүүрсний хулгай хийсэн”, “...АН-ынхан л нүүрсний хулгайч“...Нэг нам нөгөөгөө залгих гэж байна”, “...Улс төрийн өс хонзон авах гэж байна”, “...Улстөрчийг хэлмэгдүүлж байна” гэх мэтээр “сэвж” байна. Гэвч энэ “хэрэг”-ийн эзэд тодорхой л доо. Сүүлийн үед нүүрсний хулгайтай холбоотой хэн, хэний тухай яригдаад байгааг бодоход л болно. Өөрөөр хэлбэл, “Эрдэнэс Тавантолгой” компанийн оффтейк гэрээнүүд ил болоход хэн, хэний эрх ашгийг хөндөгдөх вэ. АТҮТ-ийн олгодог авлига дагуулдаг С зөвшөөрлийн сүлжээний араас хэн, хэн гарч ирэх вэ. За тэгээд, “Эрдэнэс Тавантолгой” компанийн уурхайгаас ямар компани хэр хэмжээний өртгөөр нүүрс олборлодог вэ. Цаашлаад Цагаан хад руу хэн хэн гэдэг улстөрчдийн хэдэн тооны машин тээвэрлэлт хийдэг вэ. Цаашаа хилээр ямар үнээр гаргаж байгаа зэрэг мэдээллүүд ил болох нь хэн, хэнд муу вэ. Эдгээрийг бодоход л эзэд нь ил болно. Түүнчлэн энэ нь сүүлийн үед ил болсон хэд хэдэн ноцтой мэдээлэлтэй холбогдоно. Хэдэн жилийн өмнө “...Үдийн цайнаас өмнө 76 сая ам.доллар авчирч өг. Тэгэхгүй бол “Тавантолгой”-г гацаана” гэж оролцогч компаниудыг дарамталсан том улстөрч хэн байсан бэ. “Тавантолгой төмөр зам” компанийн захирлын АТГ-т мэдүүлээгүй 700 мянган ам.долларын хадгаламж, таван тэрбумын үл хөдлөх, сая гаруй ам.долларын бонд зэрэг илэрсэн нь хэн гээч улстөрчийн уурыг хөдөлгөх вэ. Төрийн “Эрдэнэс Тавантолгой” компанийн лицензтэй газраас нүүрсэн мөргөцөг туучихсан хэрэгт аль, аль намын хэн, хэн гэдэг улстөрчид холбогддог вэ. “Эрдэнэс Тавантолгой” компанийн нүүрсийг “...Баяжуулж өртөг нэмнэ” гэж аваад Чойрт машинаар авчраад, тэндээс түүхийгээр нь вагонд ачаад гаргадаг “бизнес”ийг хэн, хэн гэдэг улстөрчид хийдэг вэ. Үүний цаадах хүмүүсийг бодоход л нүүрсний хулгайгаа далдлах, замхруулах гэсэн явуулга гэдэг нь харагдана Ер нь бол энэ бүлэг хэрэг дээрх байдлаар дотроо хэд хэд задардаг. Тэр болгонд улстөрчид, улс төрд нөлөө бүхий этгээдүүд, гар хөлүүдийнхээ хамт очоод наалдчихсан. Өөрөөр хэлбэл, нүүрсний хулгайч нар МАН-д ч бий, АН-д ч байна. Яс тоолбол нүүрсний хулгайд хоёр намын 100 хүрэхгүй улстөрч л холбогддог байна. Ийм тооцоо, судалгаа бүхий мэдээлэл байгаа юм. Тэгэхээр нүүрсний хулгайг аль нэг намтай холбох нь утгагүй. Тэгэх тусам энэ хулгай улам бүдгэрэх аюултай. ЖДҮ шиг замхарна л гэсэн үг. Дээрх байдлаар аль нэг намын нэртэй холбож, улстөржүүлж буй нь нүүрсний хулгайгаа далдлах, замхруулах гэсэн нүүрсний хулгайч улстөрчдийн л зохион байгуулж байгаа акц гэсэн үг. Хамгийн гол нь энэ хулгай зөвхөн өнөөдрийн хэрэг биш юм. Хугацаагаар яривал арав гаруй жилийн түүхтэй. Харин өнөөдөр л ил болж, “дэлбэ” үсэрсэн. Нэг талаас олон жил бугшиж, оршоод ирсэн нүүрсний хулгайг ил болгох нь тун ярвигтай. Улс төрийн ч, иргэний ч эр зориг шаардах ажил юм. Яагаад гэвэл нүүрсний хулгайд жирийн иргэн байтугай, жин багатай улстөрч ч оролцож чадахгүй. Нэг үгээр хэлэхэд, томчуудын хийж ирсэн “бизнес” юм. Тэр утгаараа “...Нүүрсний хулгайтай тэмцэнэ” гэдэг бол нам, намын үе үеийн улс төрийн лидерүүдтэй үзэлцэнэ гэсэн үг. Тэд мөнгөтэй. Бас улс төрийн нөлөөтэй хэвээр байна. Нөгөө талаас ийм улс төрийн шийдвэр гаргах зайлшгүй шаардлага бий. Эдийн засаг хүндэрсэн. Ирэх он жилүүдэд төсөв төлөвлөгөөгөө яаж бүрдүүлэх вэ гэдэг том асуудал болсон. Гэтэл Монголын валютын орлого нүүрснээс л орж ирдэг. Үүнийг хүүхэд ч мэднэ. Гэтэл валютын урсгалын цоргыг хэдхэн улстөрч тэргүүтэй нөхдүүд сороод, үлдсэн нь эх дэлхийн хишиг болж Монголд орж ирж байна. Төрийн нэрээр төсөв болгож хэрэглэдэг мөнгөнөөс даруй хоёр дахин ихийг нүүрсний хулгайгаар дээрх хэдхэн хүний халаас руу ордог гээд бодчих. Сүүлдээ халаасанд нь ч багтахаа болиод, хальж асгардаг болсон. Нүүрснээс хөлжөөд, мөнгө төгрөгөө барж ядах болсон улстөрчдийн үлгэр домог шиг үйлүүдийг бид хэдэн жилийн өмнөөс л ярьж, сонсдог болсон. Олон зуун мянган ам.доллараар ганц марк, эсвэл азарган үрээ худалдаж авдаг. Нүүрсчид ингэж л солиорсон байсан. Ийм учраас төр өнөөдөр нүүрсний орлогыг бүтэн авч чадах нь л үндэсний эрх ашиг болж байгаа юм. Харин нүүрсний хулгайг “дэлбэлсэн” нөхдүүд улс төрийн хувьд эрсдэлтэй. “...Улс төрөө даах” эсэх асууалтай тэд тулна. Яагаад гэвэл нам дамнасан нүүрсчид тэдний эсрэг томоохон акцуудыг хэрэгжүүлэх нь тодорхой болж байна. Тэр утгаар нь харвал, нүүрсний хулгайн эсрэг тэмцэл эхэлсэн ч замын дундаа гацах магадлал өндөр юм. Гэхдээ хууль хяналтын байгууллагынхан нүүрсний хулгайн хэргийг онцгой анхаарч эхэлсэн байна. Тэд энэ хэрэг дээр тангарагаа урдаа тавих бололтой. Энэ нь хууль хяналтынхны сүүлийн өдрүүдийн үйл ажиллагаанаас харагдаж байгаа юм. Одоо тэд улс төрийн нөлөөнөөс хол байж чадвал болно. Үүнээс гадна сүүлийн үед яригдаад байгаа “...Нүүрсний хулгайч нарыг зарла” гэдэг олон нийтийн шаардлага зөв. Мөн энэ асуудлаар Нийтийн сонсгол зохион байгуулах ч ононо. Эцэст нь хэлэхэд, нүүрсний хулгайтай холбоотой мэдээллийг олон нийт “..Пүү паа” гэхээсээ, “...Олон жил бугшсан хулгай ил болж байна” гэж хүлээж авах хэрэгтэй. Энэ хулгайн тухай мэдээлэл дуусаагүй. Дөнгөж л эхэлж байна. Улстөрчдийн нэр ч, үйлдлүүд нь ч олноороо ил болно. Цаашаа үргэлжилнэ. Харин хаа нэгтээгээс, хэн нэгэн, эсвэл олон улстөрч нүүрсний хулгайг “...Намын эрх ашиг хөндөгдлөө” гэх юм уу, ямар нэг байдлаар улс төртэй холбоод, хохирогчийн дүрээр гарч ирвэл эргэлзэх хэрэгтэй. Тэр нь нүүрсний хулгайд холбогдсон улстөрчдийн амиа авч үлдэх гэсэн акц юм. Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

АЛХААР ЦОХИЖ ХҮНИЙ АМИНД ХҮРСЭН ЭТГЭЭДЭД ЯЛЛАХ ДҮГНЭЛТ ҮЙЛДЭН ШҮҮХЭД ШИЛЖҮҮЛЛЭЭ

11 / 22 0 сэтгэгдэл 574 үзсэнe

Энэ оны 9 дүгээр сарын 24-ний өдөр Баянгол дүүргийн 7 дугаар хорооны нутагт ОХУ-ын Буриад Улсын иргэн Д нь согтуугаар Монгол Улсын иргэн Г-ын толгой хэсэгт алхаар олон удаа цохиж, харгис хэрцгийгээр санаатай алсан гэмт хэрэгт Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 10.1 дүгээр зүйлийн 2.1 дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэн, хэргийг Баянгол дүүргийн эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд шилжүүлсэн.Тэгвэл Нийслэлийн прокурорын газраас уг хэрэгт яллах дүгнэлт үйлдэн шүүхэд шилжүүллээ.

УБТЗ-ЫН ЭКСПОРТЫН ТЭЭВЭР УЛАМ ЭРЧИМЖИЖ БАЙНА

11 / 22 0 сэтгэгдэл 488 үзсэнe

Арваннэгдүгээр сарын 6-ны өдрийн байдлаар УБТЗ Эрээн өртөөнд нийт 3317 галт тэрэг өгснөөс 636 нь экспортын нүүрстэй галт тэрэг байв. Өөрөөр хэлбэл, опен топ, задгай вагон ашиглан Эрээн өртөөнд нийт 30506 вагоноор 1 сая 539 мянган тонн нүүрс экспортод өгчээ. Энэ нь экспортын нүүрстэй галт тэрэгний тоо өмнөх жилүүдээсээ өссөн үзүүлэлттэй байна. Тухайлбал, 2020 онд 474, 2021 онд 584 нүүрстэй галт тэрэг Эрээн өртөөнд хүлээлгэн өгч байсан бол энэ оны арваннэгдүгээр сарын 6-ны байдлаар 636 галт тэрэг хүлээлгэн өгчээ. Тэгвэл бусад хилийн гарцаар арваннэгдүгээр сарын 4-10-ны өдрүүдэд 6126 автомашин, 1549 чингэлэг нийт 893.8 мянган тонн нүүрс экспортод гарсан нь өмнөх оны мөн үеэс 1.8 дахин өссөн үзүүлэлт юм. Улсын хэмжээнд оны эхнээс 24 сая 379 мянган тонн нүүрс гарснаар нүүрс экспорт өмнөх оны мөн үеийн хэмжээнээс 71 хувиар өссөн үзүүлэлттэй гарлаа. Ингэснээр эрдэс түүхий эдийн нийт экспорт дунджаар 90 хувийн гүйцэтгэлтэй байна. Жишээлбэл, нүүрс 135.4, зэсийн баяжмал 100.4, төмөр 80.3, алт 91.3, газрын тос 55.8, цайр 121.9, хайлуур жонш 45.9 хувийн гүйцэтгэлтэй бай гаа аж.

БАЯЦЭЭЛИЙН ЭСРЭГ ТАЛЫН 12 ДАВХАР БАРИЛГААС ХҮН ӨНДРӨӨС УНАЖ АМЬ НАСАА АЛДЛАА

11 / 22 0 сэтгэгдэл 1 662 үзсэнe

Өнөө өглөө Баяцээлийн эсрэг талын 12 давхар барилгаас хүн өндрөөс унаж амь насаа алдсан харамсалтай явдал боллоо.Одоогоор цагдаагийн байгууллагаас үхлийн шалтгааныг тогтоохоор шуурхай ажиллаж байна.Энэ талаар бид эргэн сурвалжилж хүргэх болно.

2022 ОНД 132 АЙЛЫГ ХӨНГӨЛӨЛТТЭЙ НӨХЦЛӨӨР ЦЭВЭР БОХИРЫН ШУГАМ СҮЛЖЭЭНД ХОЛБОЛОО

11 / 22 0 сэтгэгдэл 210 үзсэнe

Аймгийн Засаг даргын 2022 оны 5-р сарын 13-ны өдрийн А/563 тоот захирамжаар, “Нутгийн хишиг хөтөлбөрийн 1.1.40 дэх заалтын хүрээнд #Гэр хорооллын айл өрхийг цэвэр бохирын төвлөрсөн шугам сүлжээнд хөнгөлөлттэй нөхцлөөр холбох ажлыг орон нутгийн өмчит “Гүний ус ХХК-тай хамтран хэрэгжүүлж энэ онд 132 айлыг холболоо. Модон жорлонгоос ангижирч эрүүл цэвэр орчин бүрдүүлэн #Хашаандаа сайхан амьдрах боломжоор хангах ажлууд шат дараалалттай хийгдсээр байна. Үүний нэг томоохон жишээ нь уг ажил юм. Ойр байгаа цэвэр бохирын шугамд холбогдох зардлын 60%-г орон нутгаас шийдэж 40%-г айл өрх өөрөө хариуцан холболт хийлгэх бөгөөд ирэх онд үргэлжилнэ. #Хөнгөлөлтийн нөхцөл буюу 60%-г орон нутгийн төсөв, төсөл хөтөлбөрөөс гарган үргэлжлэх тул хувийн орон сууцандаа цэвэр бохироо оруулж чадахгүй байгаа айл өрхүүдийн хувьд #хамгийн таатай нөхцөл юм.

МОНГОЛЧУУД АЮУЛТ ӨВЧИН БИШ АРХИНЫ ӨМНӨ ХҮЧИН МӨХӨСТӨЖ БАЙНА

11 / 21 0 сэтгэгдэл 622 үзсэнe

Андын холбоос архи биш гэсэн агуулгыг Монголчууд нийтээрээ ойлгох, дор бүрдээ ухамсарлахаас аргагүй цаг ирж. Алгуурлах хугацаа бараг үлдсэнгүй. Үгүй бол хэлж ирдэггүй өвчин, зовлонгоор биш архинаас болсон ахуйн ослоор л эрүүл чийрэг, ид насны иргэдээ хэдэн зуу, мянгаар нь зуурдаар алдаж дуусч мэдэхээр боллоо. Нэг ёсондоо монголчууд аюулт өвчин биш архины өмнө хүчин мөхөстөж байгааг баримт хангалттай хэлж өгч байна. Албан ёсны статистикаас харвал манай улсын 21-ээс дээш насны нэг иргэнд жилд 55 литр архи, согтууруулах ундаа ногдож байна. Бүр нарийвчилбал, үүний 12 литр нь хатуулаг өндөртэй буюу спирт, 42 литр нь шар айраг болон бусад согтууруулах ундаа байгаа нь дэлхийн дунджаас даруй хоёр дахин өндөр үзүүлэлт юм. Уг нь ДЭМБ-аас тухайн улс орны нэг хүнд ногдох согтууруулах ундаа 8-9 литр байхад л үндэсний аюулгүй байдалд аюул учирч байна гэж үздэг. Гэтэл манай улсынх 12 литрт хүрсэн нь онц ноцтой гэж улаанаар тэмдэглэхээс аргагүй болсныг мэргэжлийн байгууллагууд хөндсөөр байгаа. Гурван сая иргэний 100 мянган хүн амд ноогдох тоогоор авч үзвэл архины шалтгаант нас баралтаар дэлхийд тэргүүлж байгаа. Өөрөөр хэлбэл, хамгийн өндөр хэрэглээтэй нь Беларусь, Монгол Улс болж архинаас шалтгаалж нас барахаас гадна зохисгүй хэрэглээгээрээ мөн л дэлхийд хар тамга даруулах хэмжээнд хүрчээ. Гэтэл энэ үзүүлэлт буурах нь битгий хэл согтууруулах ундааны хэрэглээ жил ирэх тусам нэмэгдэж байгаа нь үндэсний аюулгүй байдалд аюулын харанга дэлдэж, туйлдаа хүрчээ. Монголчууд нийтээрээ нэг л том дайсантай болж. Түүнтэй ухамсар, хандлагаараа л тэмцэхгүй бол төр засаг архи уухыг мянга түмэн удаа хориглож төмөр нүүрээ харуулаад эцсийн шийдвэр иргэний “тархи”-нд л бий. Цагдаагийн байгууллагын бүртгэл дээрээс багахан тоо нэмж, хасахад л бидний өнөөгийн дүр зураг ядах юмгүй гараад ирнэ. Тодруулбал, архи, согтууруулах ундаа хэтрүүлэн хордлогод орж өдөрт нэг, сард 30, жилд 363 хүн амь насаа алдсаныг сүүлийн таван жилээр нь тоймлож харвал зөвхөн архины хордлогоор 1817 хүн нас баржээ. Үүнээс гадна бас нэг харамсалтай тоо нь мөн л архи, согтууруулах ундаа хэтрүүлэн хэрэглэж сард долоо, жилд 89 хүн осгож амь насаа алдсан байна. Үүнийг сүүлийн таван жилээр нь харвал 447 хүн осгосон. Үүн дээр архи согтууруулах ундаа хэрэглэсэн үедээ замын хөдөлгөөнд оролцож амь насаа алдсан нь 600. Өөрөөр хэлбэл, 2864 хүн зөвхөн архитай холбоотой ахуйн ослоор амиа алдсан байх жишээтэй. Гэтэл тэдгээр хүмүүс хэн нэгэн шиг эдгэшгүй өвчин тусаж эмнэлгийн үүд сахиагүй. Ажил хөдөлмөр хийж амьдралын төлөө тэмцэж яваад үрэгдээгүй нь даанч харамсалтай. Эндээс харвал, архи хэтрүүлэн хэрэглэснээс болж хамгийн багаар бодоход арван мянган халуун ам бүлийн элэг эмтэрч, ах, дүү хамаатан садан нь гомдол, харуусал дүүрэн энэ хорвоод үлдэж байна. Архийг тааруулж хэрэглэсэн бол, огт хэрэглээгүй бол, магадгүй тэр өдөр найз нөхөд, ажлын хамтрагчид нь дуудаагүй бол гэсэн асуулттай хоцорч байна. Тэгвэл архи согтууруулах ундаа нас баралтад хүргээд байгаа шалтгааны талаар Аддиктологийн төвийн донтолтын эмч Т.Түвшинжаргал “Нас баралтын гол шалтгаан нь архины хордлого буюу нэг дор их хэмжээгээр уух. Дараа нь хөлдөлт, осголт орно. Архи, согтууруулах ундааг нэг дор их хэмжээгээр хэрэглэснээс цоо эрүүл хүн нас барж байна. Байнгын тогтмол хэрэглээтэй бол хавсарсан өвчин, жишээлбэл, чихрийн шижин өвчинтэй хүн архи хэтрүүлэн хэрэглэснээс цусан дахь сахарын хэмжээ багассанаас шоконд орж нас бардаг. Эсвэл амьсгал боогдоод зогсчихдог. Санамсаргүй тохиолдлын үед архи уухаараа ухаан алдсанаас бөөлжсөндөө огиж, хахна. Мөн тархи, зүрх, элэг зэрэг эд эрхтэн архинд хордсоноос дутагдалд ордог. Хүн хордлогод орсноор ухаан санаанд нь өөрчлөлт орж орон зай, орчноо мэдрэхээ больж ухаан алддаг. Олон төрлийн хордлого дундаас архиных маш хүчтэй, амь насанд хүрэх хэмжээний аюултай. Архины хордлогод орсон хүн эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ авсан ч аврах боломж тааруу. Архи хүний эд эрхтнийг усгүйжүүлдэг учраас цусны өтгөрөл үүссэнээс цус харвах, зүрх зогсох өндөр эрсдэлтэй. Архи, согтууруулах ундаа хүний биед 60-70 өвчин үүсгэж байдаг. Эхэн үедээ мэдэгдэхгүй ч аажимдаа хордуулж, өвчин үүсгэдэг учраас хүмүүс мэддэггүй. Тэр бүр эмнэлэгт ханддаггүй” гэлээ. ХАГАС САЯ ХҮН ЭРҮҮЛЖҮҮЛЭГДЭЖ, 160 МЯНГАН СОГТУУ ЖОЛООЧ БҮРТГЭГДЖЭЭ Ардын дайсан архидалт гэдгийг хэлж өгөх хоёр дахь баримт. Залуучууд ид хийж бүтээх насаа торны цаана өнгөрүүлж байгаагийн ихэнх нь бас л архины хорлол. Архи, согтууруулах ундаа хэрэглэж, бусдын биед өдөрт ес, сард 277, жилд 3326 хүн гэмтэл учруулжээ. Таван жилд 16.634 хүн ажил хийж гэр бүлээ халамжлах, улс орондоо баялаг бүтээх цаг хугацаагаа хуулийн байгууллагын үүд сахиж өнгөрүүлж байна. Үүнээс гадна эрүүлжүүлэгдсэн хүний тоо мөн л цочирдом. Архи, согтууруулах ундаа хэтрүүлэн хэрэглэж өдөрт 231, сард 6935, жилд 83231 хүн эрүүлжүүлэгдсэнийг таван жилээр нь нэмбэл 416.159 хүн болж байна. Өөрөөр хэлбэл, хагас сая хүн халуун ам бүлтэйгээ биш хүйтэн торны цаана хоног төөрүүлжээ. Үүний цаана цагдаад бүртгэгдээгүй ч их бий. Үүн дээр архинаас үүдэлтэй осол гэмтлийн тоог нэмбэл муухайгаар зүйрлэвэл “дайн” самуунтай орон шиг л байна. Сүүлийн таван жилд согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодож зам тээврийн осол гаргасан хүн 5152, гэмтсэн 897, согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодсон 163582 байх юм. Энэ бүхнээс харвал монголчууд архинд живсэн гэж хэлэхэд ер хилсдэхээргүй болжээ. Хүний амь нас хохирсон, гэмт хэрэг үйлдсэн, эрүүлжүүлэгдсэн гээд архины хамаарлаас үүдэлтэй эдийн засгийн хохирлыг тооцож барахгүй биз. Уг нь эрдэнэт хүний алтан амийг аюулт өвчин л дийлдэг бол одоо архи ядах юмгүй ялж, үлдсэнийх нь амьдралыг төмөр торны цаана суулгаж орвонгоор нь эргүүлж байна. Үндсэндээ нийтээрээ архийг жигшиж, бүр болохгүй юмаа гэхэд соёлтой боловсон хэрэглэж дадвал бидний хүсдэг аз жаргалтай нийгэм цогцлоход том ахиц гарахаар байна. Харин эцсийн эцэст амьдралаа бүтэн авч үлдэх ухаан хувь хүний зүрх сэтгэл, ухамсарт л бий. Өөр юунд ч найдаад нэмэргүй. Тиймээс ардын дайсан болсон архидалттай одоо л тэмцэхгүй бол хожимдох нь ээ. Архи согтууруулах ундааны зохисгүй хэрэглээнээс үүдэлтэй хүн амын эрүүл мэнд, нийгмийн аюулгүй байдал, эдийн засагт үзүүлэх сөрөг нөлөөллийг бууруулах, хорт зуршлаас ангид шинэ үеийг төлөвшүүлэх зорилготой “Намайг алгас” аяныг зарлаад байна. Аяны гол зорилго нь хамт олон найз нөхдийн архидалт, хавтгайрсан хэрэглээнээс залуу үеийг татгалзуулах, чөлөөт цагаа зөв болсон өнгөрүүлж гэр бүлдээ цаг зарцуулахад уриалах явдал юм. Мөн архи согтууруулах ундаатай тэмцэх Төрийн тэргүүний зарлиг гарсан. Энэ талаар Ерөнхийлөгчийн Эрүүл мэнд, спорт, нийгмийн бодлогын зөвлөх Т.Мөнхсайхан “Архидалт, ажилгүйдлээс үүдэж айл гэр, нийгмийн амьдралд гарч байгаа сөрөг үр дагаварыг бууруулахын тулд аль алиныг нь орхигдуулж болохгүй.Хамтад нь цогц байдлаар хийнэ. Согтууруулах ундааны хэрэглээтэй холбоотойгоор архинд донтсон хүмүүс 6.2 хувьтай байна. 21-ээс дээш насныхны тархалтыг тоогоор нь харвал 90 мянга орчим байна. Үүний цаана ихэвчлэн 38-40 градусын хатуулаг өндөртэй согтууруулах ундаа хэрэглэсэн шалтгаан өндөр хувийг эзэлж байгаа нь аюул юм. Архидалттай тэмцэх 10 жилийн цогц арга хэмжээ зарлаж байна гэсэн үг. Энэ хугацаанд хатуулгийг жил бүр хоёр хувиар бууруулна. Мөн боловсролын сургалт агуулгад тусгаж өгөх зэргээр бодлогын цогц арга хэмжээг хэрэгжүүлэх бодит хүлээлттэй байгаа” гэж манай сонинд ярилаа.

ИРЭХ ОНЫ ГУРАВДУГААР САРЫН ДУНД ХҮРТЭЛ МОТОЦИКЛИЙН ХӨДӨЛГӨӨНИЙГ ХОРИГЛОЛОО

11 / 21 0 сэтгэгдэл 441 үзсэнe

Арваннэгдүгээр сарын 18-наас ирэх оны гуравдугаар сарын 15-ны өдөр хүртэл Хөвсгөл аймгийн хэмжээнд мотоциклийн хөдөлгөөнийг түр хориглолоо. Тус аймгийн Засаг даргын захирамжаар цаг агаар хүйтэрч зам болон бусад зорчих хэсгээр халтиргаа гулгаа үүсэж, замын нөхцөл хүндэрч байгаа тул ослоос үүдэлтэй хүний эрүүл мэндэд учирч болох эрсдэл, хохирлоос урьдчилан сэргийлэх, тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангах зорилгоор ийнхүү мотоциклийн хөдөлгөөнийг хориглосон байна.

БЗД-ИЙН 21-Р СУРГУУЛИЙН ТААЗ НУРЖ, ХОЁР ХҮҮХЭД ГЭМТЖЭЭ

11 / 21 0 сэтгэгдэл 715 үзсэнe

2019 оны аравдугаар сард Улсын төсвийн 10.5 тэрбум төгрөгөөр ашиглалтад оруулсан БЗД-ийн Ерөнхий боловсролын 21-р сургуулийн тааз нурж, хоёр хүүхэд бэртсэн хэрэг гарлаа. Харин мэргэжлийн байгууллагууд хичээл хэвийн үргэлжлэх боломжтой хэмээх дүгнэлтийг гаргасан байна. Тааз нурсан хэсэгт өнөөдрөөс засвар хийж байгаа тул тус хэсэгт хичээллэдэг сурагчдын хичээлийн хуваарьт өөрчлөлт оруулжээ.

ХАМТЫН АЖИЛЛАГАА, ХӨГЖЛИЙН ХУРДАСГУУР ӨДӨРЛӨГ

11 / 19 0 сэтгэгдэл 253 үзсэнe

Өмнөговь аймаг, Оюу толгой компанийн хамтын ажиллагааны хүрээнд зохион байгуулагдаж буй Нээлттэй хаалганы өдөрлөг нь “Оюу толгой” компани тухайн жилд хийж хэрэгжүүлсэн ажлаа аймаг орон нутаг, иргэд олон нийтэд сурталчлан таниулах ач холбогдолтой. Тус өдөрлөгийг нээж аймгийн Засаг даргын орлогч Н.Энхбат үг хэллээ. Өдөрлөгийн үеэр ажлын байрны мэдээллээс гадна оюутан сурагчдад зориулсан лекц, сургалтууд болон ханган нийлүүлэгчээр ажиллахад тавигдах шаардлага, зөвлөгөө мэдээлэл, ажил хайгчдад зориулсан сургалт зэрэг олон талт арга хэмжээ зохион байгуулж байна. Өмнөговь аймгийн 33521 хөдөлмөрийн насны иргэдээс 22,358 иргэн ажил хөдөлмөр эрхэлж байна. Хөдөлмөр эрхлэлтийн түвшин 2022 оны 2-р улирлын байдлаар 66.7 хувьд хүрсэн нь өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 8.5 хувиар өссөн сайн үзүүлэлттэй байна. Өмнөговь аймгийн хэмжээнд ажиллах хүчний оролцооны түвшин 74.4 хувь, ажил хайгч 4532 иргэн, Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний газрын хөдөлмөр эрхлэлтийн бүртгэлийн мэдээллийн санд бүртгүүлэн ажил идэвхтэй хайгч 386 иргэн байна. Чадвартай, ажилтай, хариуцлагатай Өмнөговьчууд байхын тулд Нутгийн захиргааны байгууллага, уул уурхайн компаниуд хамтдаа харилцан үүрэг хариуцлага хүлээж түншлэлийн хүрээнд орон нутгийн иргэдийг чадавхжуулан, тогтвортой хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих замаар Өмнөговь аймгийн Нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд хувь нэмрээ оруулах нь чухал юм. Өмнөговь аймгийг 2020-2024 онд хөгжүүлэх үйл ажиллагааны “Нутгийн хишиг” хөтөлбөрт байгалийнхаа баялгаас шударгаар хувь хүртэх, ажилтай, орлоготой чинээлэг давхаргыг нэмэгдүүлэх, технологийн хөгжлийг нутагшуулах, өрхийн үйлдвэрлэгч, зорилтот бүлгийн иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих болон орон нутгийн хөгжил, ногоон хөгжил, байгалийн өгөөж, тогтвортой хөдөө аж ахуй зэрэг чухал зорилтуудыг хэрэгжүүлэн ажиллаж байна. Өмнөговь аймгийн ЗДТГ, Оюу толгой компаниас хамтран зохион байгуулж буй энэхүү өдөрлөгт иргэд та бүхэн оролцсоноор ААНБ-уудын хүний нөөцийн бодлого төлөвлөлт болон хөдөлмөр эрхлэлттэй холбоотой мэдээ мэдээллийг авч, зарлагдсан сул чөлөөтэй ажлын байранд бүртгүүлж ажлын байраар хангагдах боломжтой. Өмнөговь аймаг Оюу толгой компанийн хамтын ажиллагааны 2015 онд байгуулагдсан гэрээний 8-р хавсралтын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих, ажлын байрыг бий болгох заалтуудын хүрээнд Өмнөговь аймгийн Засаг даргын захирамжаар батлагдсан хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих болон ханган нийлүүлэлтийн ажлын хэсгүүд Оюу толгой компанитай хамтран ажиллаж байна.