“ НОМИН ХОЛДИНГИЙН” СҮЛЖЭЭ ДЭЛГҮҮРИЙГ ХУЛГАНА ЖООМНЫ ҮҮР ГЭВ ҮҮ ???

02 / 28 0 сэтгэгдэл 1 016 үзсэнe

Монголын хамгийн олон худалдан авагчидтай анхны сүлжээ дэлгүүрүүдийн нэг бол Номин. Тус дэлгүүрийн үйлчилгээ, үнийн зөрүүтэй холбоотой багагүй шүүмж сошиалд хөвөрдөг. Тэгвэл нэгэн иргэн Халдвартад байрлах Номин сүлжээ дэлгүүрт хулгана арзаганаж байгаа талаар өөрийн цахим хуудаснаа бичжээ. Өлзийбат Булган гэх нэртэй цахим сүлжээ хэрэглэгчид өөрийн цахим хуудаснаа “Номин супермаркет Шагдарсүрэнгийн Баярсайханы сүлжээ дэлгүүр гэж сэжгийн газар байна аа. Хавар Чулуун овооны Номингоор үйлчлүүлж байтал баахан жоом. Зохион байгуулагч дуудаад хэлтэл “уучлаарай муучлаарай дахиж ийм алдаа гаргахгүй” гээд 2 хүүхдэд маань бэлэг өгөөд тонголзоод гүйгээд байхаар нь яршиг даа гээд өнгөрөөлөө. Хариуд нь дахиж үйлчлүүлээгүй. Тэгтэл дөнгөж сая Халдвартын Номин дотор хулганууд нь арзаганаж байна. “Хүүе ээ ямар заваарсан юм бэ,би танайхаас өдөр бүр хүнсээ цуглуулдаг,юу болж байна аа энэ чинь одоо арга хэмжээ аваач ээ” гсэн намайг нохой хуцсан чинээ ч тоож бгаам алга худалдагч кассууд нь. Яанаа одоо,яасан хэцүү хорвоо вэ,90 хувь нь хүнс биз дээ энэ Номин чинь. Би ч одоо дүүрч ээ дүүрч.Энэ хүүхдүүд шар өвчин тусвал тэгээд элэг дуусаа” гэжээ. Мөнгө олж байвал эрүүл ахуй, ариутгал зэргийг тус дэлгүүр хийдэггүй байх вий гэх хардлага иргэдэд төрөөд байна.

"Аавуудын нэгдэл" ТББ-ын УЗ-ийн дарга иргэдийн хандивласан мөнгийг ашигласан гэх хэргийг АТГ-аас прокурорт шилжүүлжээ

02 / 28 0 сэтгэгдэл 679 үзсэнe

Авлигатай тэмцэх газрын Мөрдөн шалгах хэлтэс 2023 оны 2 дугаар сарын 20, 24-ний өдрүүдэд гэмт хэргийн шинжтэй 97 гомдол, мэдээллийг шалгав. Үүнээс 20 гомдол, мэдээлэлд хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээж, 14 гомдол, мэдээлэлд хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээхээс татгалзах, 1 гомдлыг харьяаллын дагуу шилжүүлэх саналтайгаар прокурорт шилжүүлсэн бөгөөд одоогоор 62 гомдол, мэдээллийг хянан шалгаж байна. Түүнчлэн эрүүгийн 823 хэрэгт мөрдөн байцаалтын ажиллагаа явуулснаас өнгөрсөн долоо хоногт 2 хэргийг шүүхэд шилжүүлэх, 2 хэргийг хаах, 1 хэргийг харьяаллын дагуу шилжүүлэх саналтай прокурорт хүргүүлэв. Мөрдөн шалгах ажиллагаанд одоогоор 818 хэрэг шалгагдаж байна. Шүүхэд шилжүүлэх саналтайгаар прокурорын байгууллагад хүргүүлсэн хэргүүдийг дурдвал: Иргэн “Ц” нь "Аавуудын нэгдэл" ТББ-ын удирдах зөвлөлийн даргаар ажиллаж байхдаа өөртөө ашиг хонжоо олох зорилгоор "Хүүхдийн төв сувилал”-д туслах хандивын аянд иргэдээс шилжүүлсэн мөнгийг авч ашигласан гэх; Замын-Үүд чөлөөт бүсийн Захирагчийн үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч “Б” нь албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж “Алтайн ундарга шанд чөлөөт бүс” ХХК-ийн газрын байршлыг өөрчилж тус компанийн захирал “С”-аас 5.000.000 төгрөгийг авсан, бусадтай хамтран төсвийн мөнгийг зориулалтын бусаар зарцуулсан гэх.

МАРГААШААС RFID ЧИПИЙГ ТЭЭВРИЙН ХЭРЭГСЭЛД СУУРИЛУУЛАХ АЖЛЫГ ЭХЛҮҮЛНЭ

02 / 28 3 сэтгэгдэл 1 729 үзсэнe

Нийслэлийн удирдах ажилтнуудын өчигдрийн шуурхай зөвлөгөөнөөр Замын хөдөлгөөний нэгдсэн системийн талаар хэлэлцжээ. Цахим шилжилтийн хүрээнд хийж байгаа Замын хөдөлгөөний нэгдсэн систем /RFID/-ийн ажлыг эрчимжүүлэх хүрээнд нийслэлийн төвийн бүсийн зургаан дүүргийн гэрлэн дохиотой 138 уулзварын 354 байршил, дөрвөн пост, оношилгооны таван төвд нийт 455 ширхэг радио давтамж тодорхойлох RFID уншигч төхөөрөмж, 1036 ширхэг уншигч антенн суурилуулан энэ оны эхний улиралд багтаан хэрэглээнд нэвтрүүлэхээр байна. Зөвлөгөөний үеэр сар шинийн баяр, амралтын өдрүүдэд нийслэлийн хэмжээнд гарсан гэмт хэрэг, зөрчил болоод шар усны үер, халиа тошин зэрэг цаг үеийн нөхцөл байдлын талаар мэдээллээ. Улсын хэмжээнд орон нутагт 470,000 орчим, нийслэлд 650,000 орчим тээврийн хэрэгсэл бүртгэлтэй ба эдгээрээс замын хөдөлгөөнд идэвхтэй оролцож буй нэг сая тээврийн хэрэгсэлд RFID чип буюу тээврийн хэрэгслийн техникийн хяналтын цахим гэрчилгээг суурилуулана. Уг ажлыг гуравдугаар сарын 1-нээс эхлүүлнэ гэдгийг мэдэгдээд буй. Улаанбаатар хотын хэмжээнд 161 цэгт RFID уншигчийг суурилуулсан. RFID чипийг тээврийн хэрэгсэлд суурилуулахдаа техникийн хяналтын үзлэгийн төв, нийслэлийн нэг цэгийн үйлчилгээний төв, томоохон худалдааны төвүүдийг түшиглэн зохион байгуулах аж. Чипийг үнэгүй суурилуулах бөгөөд импортоор орж ирэх тээврийн хэрэгсэлд гааль дээр төлбөрөө төлөн наалгана. RFID нь тээврийн хэрэгслийн хяналт зохицуулалтын нэгдсэн систем. Тэгэхээр тээврийн хэрэгслийн торгууль, татвар, даатгал, замын хөдөлгөөний зөрчил зэрэг бүх асуудлыг энэ системээр шийдэх боломжтой ажээ.

БОАЖ-ЫН САЙД ТУШААЛ ГАРГАН БҮХ НИЙТИЙН ХОГ, ТООС ТОРТОГНООСОО САЛАХ ИХ ЦЭВЭРЛЭГЭЭ ЭХЛҮҮЛЛЭЭ

02 / 28 0 сэтгэгдэл 617 үзсэнe

Нийслэл, аймаг, дүүрэг, сумдад хог, тоос тортог, бохирдлоос салах нийтийн их цэвэрлэгээг хийх БОАЖ-ын Сайд Б.Бат-Эрдэнэ албан даалгавар гарлаа. Чингис хаан олон улсын нисэх буудалд өчигдөр цэвэрлэгээгээ хийжээ. Мөн Зуунмод хотоос Улаанбаатар хүртэлх замд дагуу шалгалтуудыг хийжээ. Зам дагуух хулдаас татсан нүхэн жорлонгуудыг яаралтай буулгах, ойр орчмыг цэвэрлэх үүргийг Төв аймгийн Засаг дарга болон Хан-Уул дүүргийн Засаг даргад өглөө.

₮45 ТЭРБУМЫГ ЗАЛИЛСАН ГЭХ “БЭЛТЭС МӨРӨН” КОМПАНИД ХОЛБОГДОХ ХЭРЭГТ ЯЛЛАХ ДҮГНЭЛТ ҮЙЛДЭН ШҮҮХЭД ШИЛЖҮҮЛЖЭЭ

02 / 28 0 сэтгэгдэл 435 үзсэнe

Прокурорын байгууллага өнгөрсөн долоо хоногт хэрэг бүртгэлтийн 29,775, мөрдөн байцаалтын 2,679 хэрэгт хяналт тавьж ажиллажээ. Үүнээс Эрүүл мэндийн халдашгүй байдлын эсрэг 32, Өмчлөх эрхийн эсрэг 18, Хөдөлгөөний аюулгүй байдал, тээврийн хэрэгслийн ашиглалтын журмын эсрэг 8, Бэлгийн эрх чөлөө халдашгүй байдлын эсрэг 3, Хууль бусаар ан агнах 2, Авлига албан тушаалын нэг, нийт 64 хэрэгт яллах дүгнэлт үйлдэн шүүхэд шилжүүлж шийдвэрлэсэн байна. Яллах дүгнэлт үйлдэн шүүхэд шилжүүлсэн хэргээс дурдвал: Чингэлтэй дүүргийн прокурорын газраас 2,595 иргэнийг хохироосон “Бэлтэс мөрөн” ХХК-тай холбогдох хэрэгт яллах дүгнэлт үйлдэн шүүхэд шилжүүлжээ. Тодруулбал, “Бэлтэс Мөрөн” ХХК-ийн үүсгэн байгуулагч Г, гүйцэтгэх захирал Н нарын нэр бүхий есөн иргэн бүлэглэн Хөвсгөл аймгийн нутаг дэвсгэрт тэтгэврийн насны болон хөгжлийн бэрхшээлтэй, группт байдаг, амьдралын түвшин доогуур гэх иргэдэд туслах нэрийдлээр “хамтран ажиллах санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх тухай гэрээ” байгуулж, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж, олон шатлалт маркетинг, пирамид тогтолцооны луйврын аргаар 2,595 иргэнээс 45,484,419,600 төгрөгийг залилсан, мөнгө угаасан гэх хэрэгт Эрүүгийн хуулийн 17.3 дугаар зүйлийн 3.1, 3.2, 18.6 дугаар зүйлийн 2.1, 2.2-т зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж, Хөвсгөл аймаг дахь Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд шилжүүлсэн байна. Дээрх хэрэгт Мөрдөн байцаах албаны Залилах гэмт хэрэг мөрдөн шалгах хэлтэс, орон нутгийн цагдаагийн газрын хамтарсан гурван ажлын хэсгийн 50 гаруй мөрдөгч мөрдөн байцаалтын ажиллагаа явуулж, Чингэлтэй дүүргийн прокурорын газраас хяналт тавьж ажилласан бөгөөд нийт 618 хавтаст хэргийн материалыг шүүхэд шилжүүлжээ. Түүнчлэн Говь-Алтай аймгийн прокурорын газраас Монгол Улсын Засгийн газрын 2012 оны 07 дугаар тогтоолоор Ховор амьтны жагсаалтад багтсан “Хар сүүлт”-ийг агнаж, тээвэрлэсэн иргэн А-д холбогдох хэрэгт Эрүүгийн хуулийн 24.5 дугаар зүйлийн 1-т зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэн тус аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд, Баян-Өлгий аймгийн прокурорын газраас Монгол Улсын Засгийн газрын 2012 оны 07 дугаар тогтоолоор Ховор амьтны жагсаалтад багтсан “Зэрлэг гургуул, Зэгсний зэрлэг гахай”-г агнаж, тээвэрлэсэн иргэн Б-д холбогдох хэрэгт Эрүүгийн хуулийн 24.5 дугаар зүйлийн 1-т зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэн тус аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд шилжүүлсэн аж.

“ХУВЬСАЛ ” ЖҮЖИГЧИН У.УРАНЧИМЭГИЙН НӨХӨР ПРОДЮСЕР Б.ЦОГГЭРЭЛ ДЭЭР Ц.АНАНДБАЗАРЫН ТҮҮХ ДАВТАГДАЖ БАЙНА, ХУУЛЬ ХЯНАЛТЫНХАН ШАЛГА!!!

02 / 27 0 сэтгэгдэл 6 643 үзсэнe

Монголчууд уламжлалт ёс заншил, бэлэг дэмбэрэл, бэлэгшээл бүхнээ эрхэмлэн дээдэлдэг улс. Тэр ч утгаараа Сар шинийн өдрүүдэд гарсан элдэв хов жив, сенсаац, хэрэг зөрчлийг чихнийхээ хажуугаар өнгөрөөж байгаа биз. Гэхдээ яагаад ч чимээгүй өнгөрөөж болохгүй нэгэн мэдээлэл эдгээр өдрүүдэд цахим орчинд хөвөрлөө. Энэ удаад хуурамч хаяг, эсхүл хэн нэгнийг харлуулах гэсэн ор үндэслэлгүй худал мэдээлэл яавч биш гэдгийг нэр нөлөө бүхий урлагийнхан маань өөрсдөөрөө нотолж байх юм. Хэнд хэрэгтэй гэж хүний ор хөнжил, элдэв асуудлыг дэлгэх вэ дээ. Яах ч аргагүй дээ, жигшсэн дээ, эл бузар бусармаг үйлдэл таслан зогсоогдоосой гэж хүссэн дээ л “бяцхан эр зориг” гарган үнэнийг дэлгэсэн болов уу гэж харж байна. Урлаг хүнийг соён гэгээрүүлж, хүмүүжүүлж, нэгийг бодогдуулж, бодитоор нөлөөлж байдаг. Харин урлагийн хүн бусдад үлгэр дуурайлал болж, мөн л соён гэгээрүүлж, ёс суртахууны хэм хэмжээс болж явдаг. Гэтэл бидний сайн мэдэх, гавьяатаараа дархлагдсан жүжигчин У.Уранчимэгийн нөхөр продюсер Б.Цоггэрэлийг өөрийн охин шигээ охидтой элдэв асуудал үүсгэж, дарамт үзүүлдэг гэж хэн санах билээ. Урлагийнхан дундаа төдийгүй Монголчуудад танигдсан хүндтэй гэр бүл хэмээн саяхныг болтол тоож явсан хүмүүс цахим орчинд бухимдлаа илэрхийлэхээс цаашгүй сууна. МАН-д нөлөө бүхий Б.Цоггэрэл байна уу, маньд хүлээн зөвшөөрөгдсөн урлагийн хүн байна уу хамаагүй “охид бүсгүйчүүдийг дарамталдаг, ажлын байрны бэлгийн дарамттай холбоотой” энэ асуудлыг хууль хяналтын байгууллага анхааралдаа авч, шалгаж, үнэн мөнийг тогтоох учиртай. Эрүүгийн цагдаагийнхан хүртэл цахим орчинд гарч буй мэдээлэлд хяналт тавин хэвлэлийнхнийг дуудаж шалгааж байдгийг бид бүгд мэдэж байгаа. Тэгвэл эх сурвалж нь тодорхой энэ мэт асуудалд яагаад чимээгүй сууна вэ?. МУГЖ У.Уранчимэгийн нөхөр Б.Цоггэрэлийг хүмүүс “Хувьсал” Цогоо гэж нэрийдэх нь олонтаа. Энэ нь ч аргагүй. Хувьсал продакшныг үүсгэн байгуулагчийн хувьд ингэж “цоллуулах” нь дамжиггүй. Мөн тэрбээр Монголын Үндэсний дуу бүжгийн эрдмийн чуулга буюу өнөөгийн Монголын Үндэсний урлагийн их театрын Ерөнхий захирлын албыг хашдаг. 200 гаруй уран бүтээлчийг хариуцан ажилладаг гэсэн үг. “Би хүнд муу зүйл хийж үзээгүй. Ажилтан болгонтойгоо тулж харьцахыг хүсдэг. Би нэр хүнд гэдэг зүйлийг л асар их чухалчилдаг. Үндэсний их урлагийн театрын дарга муухайгаар яригдаж болохгүй. Эмэгтэйчүүдтэй ярьж сууж тайтгардаг. Эмэгтэй хүн, эх хүнийг дээдэлдэг. Эмэгтэй хүнд хатуу хандаж үзээгүй” гэхчлэн одоогоос хоёр, гуравхан жилийн өмнө шар тос лугаа гоё сайхан үгтэй ярилцлагыг нэгэн сэтгүүлд өгсөн байдаг. Харамсалтай нь бодит байдал дээрээ түүнийг эдгээр үгс шигээ хүн биш гэдгийг урлагийн залуухан охид гэрчилжээ. Гол асуудал. Битүүний өдөр байна уу даа, СТА, жүжигчин Т.Алтантуяа өөрийн нүүр номондоо Б.Цоггэрэлийн талаарх мэдээллийг дэлгэв. Тэрбээр зохиолч Х.Тэргэлийн олонд дэлгэсэн мэдээллийг байршуулж, цагдаагийн байгууллага гарч буй мэдээллийн дагуу шалгах ёстой гэхчлэн бухимдлаа илэрхийлжээ. Энэ бол хүний мууд дурлаж байгаа аль эсвэл элдэв хар, бор амбиц биш. Урлагт хайртай хүний үйлдэл гэж дүгнэмээр байна. Тэгвэл зохиолч Х.Тэргэл “ОЮУНЫ ХУЛГАЙЧ, ШАР СЭМЖИЛСЭН ЭР ЭМС, ХУУРАМБААНУУД МААНЬ БҮГД ГАВЬЯАТУУД” гарчигтай хулгайч, охид бүсгүйчүүдийг хүчинддэг, гаж донтон гэх утгатай нэлээн ноцтой мэдээлэл байршуулсан байдаг. Хамгийн гол нь тэрээр зүгээр нэг сэтгэгдлээ биччихээгүй, охид бүсгүйчүүдийн хэлж ярьсныг баримт болгоод хавсарсан байгаа юм. Ийм ноцтой, ёсзүйгүй, бусармаг, хүний эрхэд халдсан зүйл дэлгэгдчихээд байхад хуулийн байгууллага нүдээ аниж, чихээ таглаад суухгүй байх гэж найдаж байна. Улстөрчид нь сонгогч олныг төлөөлж байж хулгай хийж, худал хэлж, хүчин, садар самуун элдэв хэрэгт холбогдож байгаа өнөө цагт ядаж урлагийнхан соён гэгээрүүлэх үүргээ биелүүлж нэр цэвэр байгаасай. Аль ч салбарт хариуцлагыг чангатгаж, ёсзүйтэй, хүнлэг байдлыг сахиулж төрийн дээр гарчихсан энэ мэт бусармаг үйлдлийг таслан зогсоох ёстой. УРЛАГИЙН САЛБАРТ ЧИНЬ УЖГИРСАН ХАТИГ ХАГАРАХАД БЭЛЭН БОЛЧИХООД БАЙНА Ч.НОМИН САЙД АА ! Та энэ асуудалд “хувь хүний асуудал” гэж өнгөц хандаж, Монголын ирээдүй болсон, урлагийн залгамж халаа охид бүсгүйчүүдийн голыг харлуулахгүй юм байгаа биз дээ!.

ҮХНӨ-ИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХГҮЙГЭЭР ДАРААГИЙН ӨӨРЧЛӨЛТИЙГ ЯРИХ НЬ УТГАГҮЙ

02 / 27 0 сэтгэгдэл 627 үзсэнe

УИ Х-ын хаврын ээлжит чуулган эхлэхэд цөөхөн хоногийн хугацаа үлдээд байна. 2020 оны УИХ-ын ээлжит сонгуулийн өмнө /2020.05.07/ баталсан УИХ-ын тухай хуулиар /шинэчилсэн найруулга/ УИХ-ын хаврын ээлжит чуулганыг гуравдугаар сарын 15-ны өдрөөс эхлүүлэхээр заасан. Хаврын чуулганаар хэлэлцэх асуудлыг намрын чуулганы эцэст баталсан нийт 58 хууль, тогтоолын төслийн жагсаалт багтсан байгаа. Үүнд дээр нэмэгдээд цагаан сарын босгон дээр өндөрлөсөн Зөвлөлдөх санал асуулгаас гарсан зөвлөмжийг хэрэгжүүлэх асуудал мөн багтаж байна. Өмнө мэдээлсэнчлэн Зөвлөлдөх санал асуулгын хоёр дахь шатанд Монгол Улсын өнцөг булан бүрэн санамсаргүй түүврийн аргаар сонгогдсон 800 гаруй иргэн оролцож, төрөөс гаргаж байгаа бодлого шийдвэрт иргэдийн саналыг тусгуулахаар нийт 22 асуудал бүхий зөвлөмжийг УИХ-ын даргын гарт өгсөн. УИХ-ын дарга Г.Занданшатар зөвлөмжийг хүлээж аваад “Ардчиллыг амилуулсан үйл явдал боллоо. Монгол оюун ухаан, ардын язгуур ухаанаар улс оронд тулгамдсан асуудлуудыг тал бүрээс нь зөвлөж хэлэлцлээ. Нийт ард иргэдийн төлөөллийг улс орны өнцөг булан бүрээс сонгож оролцуулан, оюун бодлыг уралдуулж, нийгмийн зөвшилцөлд хүрч болдгийг энэ үйл явдал харууллаа” хэмээн тэмдэглэсэн нь бий. Тэгвэл энэ зөвшилцөл ямар үр дүнд хүрч болох вэ гэдэгт манай байнгын ажиллагаатай парламент буюу хууль тогтоогч нар хариулт өгөх цаг ирээд байна. Тодорхой хэлбэл, санал асуулгын Зөвлөмжийг цаашид эрх зүйн 10 шинэтгэл буюу улс төр, засаглалын тогтолцооны шинэтгэл, эдийн засаг болон нийгмийн бодлогын багц хуулиудад тусгуулахаар ажлын хэсгүүдэд хуваарилагдан ажиллаж, ирэх сарын 07-ны дотор буюу хаврын ээлжит чуулганаас өмнө оруулж ирэх үүргийг Зөвлөлдөх зөвлөлийн гишүүд хүлээсэн байгаа. Сануулахад, 2019 онд УИХ-аар баталсан Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийг хэрэгжүүлэхийн тулд парламент дагаж гарах ёстой 40 гаруй хуульд өөрчлөлт оруулах ёстой, хуулиудын жагсаалтыг УИХ-ын тогтоолоор баталчихсан байгаа. Гэвч ҮХНӨ-ийг УИХ-аар баталсанснаас хойш дөрөв дэх жилдээ ороод байхад дагаж гарах хуулиудаас ердөө 13 хуульд өөрчлөлт оруулсан үр дүнтэй байна. Тэгвэл Зөвлөлдөх санал асуулгаас гарсан Зөвлөмжийн нэг гол зүйл нь, “Бид 1992 оны Үндсэн хуулийг халах, шинэ Үндсэн хууль батлахын эсрэг байна аа. Гагцхүү 2019 онд баталсан ҮХНӨ-ийг амьдруулахын тулд дагаж гарах ёстой хуулиудаа батлаад өгөөч ээ” гэсэн байдаг. Хэрвээ УИХ энэ алхмыг хийхгүй бол МАН дангаар эрх барьж байхдаа Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт өөрчлөлт гэдэг нь хий хоосон, хуурмаг зүйл байсан болж таарна. Цаашлаад Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах асуудлаар дахин ам нээх эрхгүй болох юм. Эрх баригч намын зугаас өнгөрсөн хугацаанд шинээр ярьж эхэлсэн нэмэлт өөрчлөлтийн нэг зүйл нь “Сонгуулийн тогтооцоог өөрчлөх замаар сонгуулийн зардлыг бууруулах, иргэний сонгох, сонгогдох эрхийг баталгаажуулах, мөн гишүүдийн тоог нэмэгдүүлэх замаар парламентын чадамжийг нэмэгдүүлэх” асуудал байлаа. Гэвч энэ асуудал яригдаж эхэлсний дараа Цэц 2019 онд УИХ-аар баталсан ҮХНӨ дээр үндэслэн маргаан хэлэлцэж, сонгуулийн тогтолцоог сонгож хуульчлах эрх нь УИХ-д хадгалагдаж байгаа” гэдэг дүгнэлтийг гаргаад, өмнө энэ асуудлаар гаргаж байсан хоёр удаагийн шийдвэрээ хүчингүй болгосон байдаг. Тэгэхээр сонгуулийн тогтолцоон дээр Үндсэн хуулийн маргаан дахиж явахааргүй болсон гэсэн үг. Хоёрдугаарт, гишүүдийн тоог нэмэгдүүлэх асуудал МАН дангаараа шийдвэр гаргах боломжгүй болчихлоо. Зөвлөлдөх санал асуулгын үр дүн МАН-ын талд гарсангүй. Анхнаасаа “Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг Зөвлөлдөх санал асуулгаар шийдэхгүй ээ. Хууль тогтоогчийн бүрэн эрх шүү. Зөвхөн нэмэлт өөрчлөлтийн төслөө бүрэн боловсруулсны дараа Ард иргэд нийтийн санал асуулгаар шийдэх ёстой. Сонгуулийн насны бүх иргэд чинь саналаа өгөх ёстой шүү” гэж хэлсээр байхад ”Иргэдээсээ асууна гэж асуулга явуулчихаад “Асуухаа болилоо, бидний хүссэн үр дүнг үзүүлсэнгүй ээ” гээд буцдаг парламент, тийм хууль тогтоогч байж болохгүй. Өмнө 2017 онд “МАН дангаараа Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулж болохгүй ээ” гээд байхад “Болно оо, бид иргэдээсээ асуугаад хийчихнэ” гээд Зөвлөлдөх санал асуулга гэдэг юмыг анх удаа зохион байгуулсан, иргэд ч дэмжсэн, Үндсэн хуульдаа өөрчлөлт оруулсан. Одоо бол “Нөү шүү, та нар хангалттай” л гэж байна. Тийм болохоор үлдсэн асуудлыг дараагийн цаг үедээ үлдээ. Нэг нам хоёр удаа Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулдаг тийм хязгааргүй эрх хэмжээтэй байж болохгүй. Харин 2019 онд баталсан ҮХНӨ-ийнхөө үр дүнг үзэх тал дээр тархи толгойгоо ажиллуулах хэрэгтэй байх. Тэр нь хаана хаанаа хал балгүй, хохирол багатай тусна.

ХАВРЫН ЧУУЛГАН ХАВРЫН УЛСТӨРЖИЛТӨӨ ДААХ УУ...?

02 / 27 0 сэтгэгдэл 744 үзсэнe

Хаврын халуун өдрүүд Сүүлчийн боломж Энэ удаагийн парламент ирцийн бэрхшээлтэй, гишүүд нь ёс зүйн асуудалтай байна. Эрх баригчид хаврын улстөржилтийг даахгүй болсон парламентаа тараачихгүй шиг дараагийн их хуралд шилжих, тэгэхдээ гишүүдийнхээ тоог нэмж жижиг намуудаас төлөөлөл оруулж үүдсэн хүндрэлүүдийг ачааг үүрүүлж, ардчиллын зарчим барьсан мэт харагдахыг хичээнэ. Намаас гаргасан шийдвэр нь энэ. Харин цаадуул нь энэ дүйвээнээр 3.4 сая хүнд 76 гишүүн цөөдөж байна гэсээр УИХ-д суучих, цөөн гишүүнтэй нь бүлэгтэй болчих, бүлэгтэй нь сайн өрсөлдөөд хамтарсан засагт орчих хүслээр шавдуулж байгаа. Тэгэхээр Үндсэн хуулийн өөрчлөлт, сонгуулийн тогтолцоо шийдэгдвэл хугацаанаас өмнө их хурлын сонгууль ч зарлагдах магадлалтай. Харин тэр сонгуульд энэ их хурлаас хэд нь нэр дэвших бол. Магадгүй тэдний хувьд ажил хэрэгч хууль тогтоогчоо харуулах ганцхан улирлын чуулган үлдээд байж ч болох юм. Намрын цэвдэг өдрүүд Хаврын халуун өдрүүд айсуй. Гэхдээ нарны халуун биш улс төрийн халуун. Энэ их хурал бүрэн эрхийнхээ хугацааг дуустал ажиллах эсэх их эргэлзээтэй. Өнгөрсөн жилийн удаа дараагийн жагсаалуудаар “УИХ тар” гэж хүртэл шаардсан. Энэ нь иргэд төрийг тогтворгүй байлгах гэж биш ёс зүйгүй, хулгайч гишүүдээс салъя гэсэн санаа. Намрын чуулганы сүүлийн өдөр хуулиудыг эцэслэн батлах болоход ирцийн асуудалд орж УИХ-ын дарга өөрөө “Хэдүүлээ ерөөсөө ингэж байхаар тарах уу” хэмээн уулга алдав. УИХ ирцийн хямралд орсон, гишүүд нь Хөгжлийн банк, Нүүрсний хэрэгт орооцолдсон, аяллаар явсан гишүүнээ өвчтэй гэж хамгаалдаг нь баригддаг, туслахууд нь гишүүнийхээ өмнөөс чөлөө авдаг нь задарч баригдсан гээд ер нь их хурал сонгогчдын өмнө хэлэх үггүй болж байх шиг. Яг энэ эгзэгтэй үед МАН-ын шийдвэрээр Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлт яригдав. Энэ өөрчлөлт хийгдвэл араас нь сонгуулийн хууль өөрчлөгдөнө. Ингэснээр ирэх намар сонгууль зарлагдах магадлалтай. Гэхдээ энэ их хурлаас одоо юу хүлээх вэ гэвэл УИХ-ын хаврын чуулганаар маш чухал хуулиуд хэлэлцэгдэхээр байгаа юм. Үүнээс өмнө намрын чуулганы зарим тоон мэдээллийг авч үзье. УИХ-ын намрын чуулганд... Чуулганы нэгдсэн хуралдаан 32 удаа хуралдан 180 асуудал хэлэлцсэн Байнгын хороод 108 удаа, Дэд, Түр хороо 8 удаа, Хянан шалгах түр хороо 9 удаа хуралдаж, 256 асуудал хэлэлцсэн Бие даасан хууль 18, нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хууль 271, УИХ-ын тогтоол 38-ыг баталсан Хянан шалгах чиг үүргийн хүрээнд 25 ажлын хэсэг ажилласан Гишүүд 88 асуудлаар 18 асуулга, 19 асуудлаар 7 асуулт тавьж, Засгийн газрын 7 мэдээллийг нэгдсэн хуралдаанаар сонсов Давхардсан тоогоор 47 гишүүн 180 асуулт асууж, үг хэлсэн байна Үнэндээ УИХ-ын намрын чуулган улстөржсөн асуудалдаа чирэгдсээр нийгмийн суурь хуулиудаа баталж чадаагүй. Газрын хуулиуд, боловсролын хуулиуд, төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтыг сайжруулах хууль, тогтоолууд бүгд хүлээгдэж байна. Тэгэхээр энэ парламент Хаврын чуулганыг маш үр дүнтэй ашиглахгүй бол парламентын нэр хүнд дараагийн сонгуульд одоогийн эрх баригч хүчний байдалд ихээхэн нөлөөлөхөөр болчихлоо. Хөгжлийн банкны чанаргүй зээлийн асуудалд Н.Алтанхуяг, Г.Амартүвшин Х.Ганхуяг Ё.Баатарбилэг нар, араас нь нүүрсний хулгайтай холбогдон шалгагдаж байгаа гишүүд А.Адъяасүрэн Д.Бат-эрдэнэ Ц.Анандбазар Н.Наранбаатар Б.Баттөмөр Ц.Сэргэлэн Ш.Раднаасэд, Ж.Мөнхбат Т.Аюурсайхан гээд нийт энэ их хурлаас 13 гишүүн шалгагдаж байна. Эхнээс нь яллагдагчаар татаад хилийн хориг тавиад эхэллээ. Эндээс Ж.Мөнхбат, Т.Аюурсайхан нар чөлөөлөгдөх өргөдлөө өгсөн. Дээр нь нэмэгдээд МАН-ын залуу боловсон хүчнүүд, аймгаасаа гарах магадлалтай гэж байсан олон дарга татагдан орлоо. Үнэндээ өнгөрөгч намрын чуулган Монголын парламентын хувьд нэр хүнд нь унасан цэвдэг өдрүүд байлаа. Парламент тогооноосоо хальж буцлах өдрүүд Ёс зүйн зөрчил, авлига хулгайтай хууль тогтоогчид холбогдсон явдлууд нь эрх баригчдын нэрийг доош чирж, одоо хаврын чуулганы хугацаанд л эрчимтэй ажиллаж нэр хүндээ өсгөх эс бөгөөс яаралтай нам доторх цэвэрлэгээгээ хийж хулгайчдаасаа салах хоёр замыг тулгав. Гишүүд нь ажил хэрэгч, хариуцлагатай байдлаараа парламентын нэр хүндийг өргөж идвэхтэй ажиллах боломж энэ их хуралд байсан. Гэвч Хөгжлийн банкны чанаргүй зээл, нүүрсний хэрэгтээ гишүүд нь чирэгдээд, дээр нь ихэнх гишүүд хууль тогтоогчоосоо давсан албан тушаалын төлөө улайрав. Эцэстээ УИХ гишүүдийнхээ давхар дарга болох хүслийг дийлэхээ байсан. Үүгээр нь олзолж Засгийн газар парламентад хяналт тогтоож, ихэнх гишүүдийг нь ээлжлэн сайд болгов. Энэ УИХ-д сонгогдсон МАН-ын 62 гишүүний 43 нь сонгогдсоноо хойш дэд дарга, сайд, Байнгын хороо, дэд хорооны дарга болов. Эргээд улс төрийн дэмжлэг авсан гишүүд нь ядаж ирцтэй, идэвхтэй байж хариу дэм үзүүлсэнгүй. Харин ч бүр гишүүдийн ёс зүйн асуудал нэмэгдэж, бүрэн эрхийг нь цуцалж шалгах шаардлагатай, яллагдагчаар татаж хэрэг нь шүүхэд шилжих гэж байгаа гишүүдийн тоо ч нэмэгдээд байна. Ингэж өрнөж байгаа үйл явдлыг намын дарга нь “авлигатай тэмцэх нь намын нөхөдтэйгөө, өөрөө өөртэйгөө тэмцэх явдал” гэж үзээд авлигатай тэмцэхэд намын харъяалал хамаагүй гэж мэдэгдээд байгаа юм. МАН-ын даргын хувьд Ерөнхий сайдын албан тушаалаа ашиглан авлигачид нүүрсчидтэй хүчтэй тэмцэх нь. Өөрийнх нь намаас угшилтай олон улстөрч татагдан орж цэвэрлэгээнд өртөнө. Нүүрсний асуудлаар УИХ хоёр дахь сонсголоо хийх гэж байна. Хөгжлийн банкны нотлох баримтыг шинжлэх судлах сонсголд ч олон гишүүн дуудагдав. Харин бусад гишүүд нь. Намрын чуулганаар ирц оролцоогоороо манлайлж, төлөөлөх ардчиллын жигүүр гэдгээ харуулж чадаагүй гишүүд тойрогтоо сар шинийн боов, гурил, гарын бэлэг тараагаад нүүрээ тахалчилна гээд гарч өгөв. Сар шинийн дараа Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийн ажил шуударвал араас нь сонгуулийн хууль тогтолцоо залгаад яригдана. Иргэд бол сонгуулийн тогтолцоо өөрчлөгдсөн ч хуучин хүмүүс нь буцаад ороод ирдэг “улс төрийн тавилга”-тай болж улс төрийн гахай тэжээхийг хүсэхгүй байгаа. Ийм нэрээр цоллуулахгүй байх боломж одоогийн гишүүдийн хувьд хаврын чуулган л болж байна. Ингээд хаврын чуулганаар гишүүдэд ажил хэрэгч дайчин гишүүн болохоо батлах боломж өгөх, гол хуулиудыг харуулъя. Хаврын чуулганаар хэлэлцэх онцлох хуулиуд Газрын багц хууль Боловсролын багц хууль Байгаль орчны багц хууль Аялал жуулчлалын хууль Нийгмийн даатгалын ерөнхий хууль ААНОАТ-ын тухай хууль Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хууль Төсвийн тухай хуулийн өөрчлөлт Төрийн албан хаагчийн ёс зүйн тухай хууль Хамтын тэтгэврийн тухай хууль Нийт хууль, тогтоолын төсөл 58 байна. Эндээс Газрын багц хууль, Боловсролын багц хууль, Байгаль орчны багц хууль, Аялал жуулчлалын хууль, Нийгмийн даатгалын ерөнхий хууль, ААНОАТ-ын тухай хууль, Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хууль, Төсвийн тухай хуулийн өөрчлөлт Төрийн албан хаагчийн ёс зүйн тухай хууль, Хамтын тэтгэврийн тухай хуулиуд онцгой анхаарал татаж байна. Үүнээс гадна энэ парламент уг нь 2019 онд Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт, өөрчлөлттэй холбоотой 40 гаруй хуульд өөрчлөлт оруулах ёстой. Үүнээс 13 хуульд л өөрчлөлт оруулаад байгаа билээ. Парламентын нэр хүндийг өсгөх шаардлагатай. Энэ нэр хүндийг хууль тогтоох дээд байгууллагад сонгогдон ажиллаж байгаа гишүүд нь л өргөж, хамгаалах учирай. УИХ-д зөвхөн хуралдаа суудаг, ёс зүйтэй, улс төр бизнесийн бүлэглэлд үйлчилдэггүй, хууль тогтоох ажлаа л хийж цаас нухах хүн хэрэгтэй. Ийм хүмүүстэй байхад л парламентын нэр хүнд сонгогчдын дунд өсч, төрийн нэр хүнд дээшилнэ. Эрх баригч хүчин одоо ёс зүйн доройтолд орсон, ажил хэрэгч хандлагагүй гишүүдээсээ сална. Салахын тулд Үндсэн хууль, Сонгуулийн хуулийг яаравчлах нь ойлгомжтой. Өөрөөр хэлбэл, шинэ сонгууль. Энэ шинэ сонгууль ирэх намар ч зарлагдахыг байг гэх газаргүй. Харин одоогийн гишүүд тэр шүүлтүүрт багтаж орохын тулд хэн их боов гурил, гарын бэлэг тараахаасаа илүү ирэх хаврын чуулганд хууль тогтоогчийн хувьд би хэн бэ гэдгээ харуулах л ганц боломж байна. Дээр нь намын даргынх нь чирж, чиглүүлж байгаа авлига хулгайтай хийх тэмцэл үр дүнд хүрвэл нэр цэвэр гишүүдээ, нэмээд шинэ залуучуудыг улс төрд хөтлөх дүр зураг бий. Түүнээс өмнө улс төрийн хувьд хаврын өдрүүд халуухан байхаар байна. Хаврын чуулган хаврын улстөржилтөө даах уу? Энэ халуурал одоо парламентын тогооноос хальж, улс орныг бүхэлд нь татан оролцуулсан том сэдэв болно. Ингэж газар авахуулахгүй тулд ч магадгүй Бүх ард түмний санал асуулга биш Зөвлөлдөх санал асуулга явуулж буй биз. Гэхдээ үүссэн нөхцөл, хүрэх үр дүнгийн тухай бодитой мэдээлэлгүй олон түмнийг талцуулан “Тогтолцооны өөрчлөлт” гэх том нэрээр төөрөгдөл үүсгэх байдлууд газар авлаа. Тэгэхээр ирж буй хаврын халуун өдрүүдээс өмнө нийтээрээ ойлголтоо нэг багцалбал зүгээрсэн. Үндсэндээ “тогтолцооны өөрчлөлт” гэдгээ эхлээд бүгдээрээ ул мөртэй ойлгож байж асуудалд хандах нь чухал. Үүнд, нийгмийн оюун санаанд төдийгүй улс төрийн амьдралд нөлөөтэйд тооцогддог зарим хүний бичиж нийтэлсэнийг онцлоход. Ерөнхий сайд асан С.Баяр “Тогцолцоог сайжруулна гэдэг нь хэн, юу хариуцахыг илүү тодорхой болгоно гэсэн үг. Би тэгж ойлгодог. Тэрнээс эрх мэдлийг хольж хутгаад бантанг жонхуу болгохыг хэлэхгүй” гэжээ. Харин энэ талаар нийтлэлч Баабар бичихдээ “Эрх мэдлийн хуваарилалт тодорхой бишээс болоод сонирхсон юм руугаа бүгд хошуу дүрнэ. Хэн нь ингэх эрхтэй эрхгүй нь мэдэгдэхгүй, сүүлдээ сайн дурынхан тухайн эрх мэдэлд шавах болсон. Яг л баасан дээр цугласан ялаа шиг” гэсэн байна. Ийнхүү тогтолцооны өөрчлөлтөө зөв зүйтэй ойлгож тайлбарлахгүй талцуулж байгааг хараад зарим нь Үндсэн хуулиа өөрчилж хэрэггүй ч гэх байр суурийг хэлэв. Тухайлбал Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд асан Ц.Нямдорж хэвлэлд өгсөн ярилцлагадаа “Үндсэн хуулийг оролдоод байх юм бол төр тогтдоггүй л байхгүй юу. Манайх чинь 300 жил харийн эрхшээлд байж байгаад гучхан жил л тусгаар улсын хувиар явж байгаа улс шүү. Энэ 30 жилд чинь арай гэж Үндсэн хууль тогтож ядаж байхад нь буцаагаад бужигнуулаад хаячихдаг. Жишээ нь гишүүдийн тоог нэмнэ л гэх юм. Тэр тухай ярихын оронд УИХ-д суудаггүй гишүүдээ 76 гишүүнээ суулгаж сургах хэрэгтэй. Ер нь бол энэ улсад зөндөө хууль байна. Түүнийгээ тогтвортой мөрдөөд УИХ-ын гишүүд нь ёс зүйгээ чанд баримталчихвал болчих гээд байгаа юм” гэв. Бодит байдлаа харвал МАН-ын 43 гишүүн нь ямар нэг байдлаар давхар алба ээлжлэн хашсан, 19 сайдын 15 нь “давхар дээл”-тэй. Парламент, гүйцэтгэх засаглал хоёр нэг гудсан дээр тухлаад хяналт тэнцлээ мартсан. УИХ хуулиа чанартай батлахаас илүү амбицаа барьж чадахаа байсан гишүүнийнхээ хүслийг хангах гэж зутарч байна. Яг ийм нөхцөлд бол харин Үндсэн хуулиа өөрчилж гишүүдийн тоогоо нэмэх биш гишүүдээ ёс зүйтэй болгож, хуулийг тогтоон хэрэгжүүлэх нь чухал ч гэж нэг хэсэг нь үзэж тогтолцооны өөрчлөлтөөс эмээж эхлэв. Харамсалтай нь хуулиа өөрсдөө зөрчөөд зувчуулаад байдаг дарга нартай, хуулийн хэрэгжилтийг хянах хууль батлах ёстой парламент нь иргүй, гишүүд нь ёс зүйгүй гээд гажуудлынхаа үндэс нь өөрөө болчихсон учраас асуудал ийм болтлоо ужгирсан. Энийг засах ёстой. Гэхдээ ардчиллын үнэт зүйлээсээ ухарч болохгүй. Энэ тухай УИХ-ын гишүүн асан Д.Энхбат бичихдээ “Тогтолцоог сайжруулах, тогтолцоог өөрчлөх хоёр их ялгаатай. Ардчиллын тулгуур зарчмуудаасаа ухарч байвал тогтолцоогоо сайжруулах биш, харин өөрчлөх гэж оролдож бна гэсэн үг дээ” гэв. Өнгөрсөн өдрүүдэд олон нийтийн оролцоогүй хууль баталж харуулав, зөвлөлдөх санал асуулгаар далимдуулж шинэ Үндсэн хууль шургуулах гэж үзэв. Олон үзэгдэл болж байна. Зарим хэсэг нь шинэ Үндсэн хуулийн тухай ярьж, 1992 оны Үндсэн хуулийг шилжилтийн үеийн зохицуулалтын хууль байсан гэж байгаа бол зарим нь 1992 Үндсэн хуулийн суурь үзэл баримтлал нь ардчиллын тулгуур хэмээж байгаа. Ямартай ч үзэл бодол, ашиг сонирхол, эрх мэдлийн хуваарилалтыг хөндсөн маш том сэдэв энд яригдаж байна. Улс төр одоо “хална”. Бүр парламентын тогооноосоо халина. Харин ачааллыг нь, хаврын улстөржилтөө энэ их хурал дааж чадах уу гэдэг л байна. Харвын халуун өдрүүд айсуй. Эх сурвалж: Үндэстний ТОЙМ сэтгүүл

ОН ГАРСНААС ХОЙШ 752 ӨРХӨД 79.3 ТЭРБУМ ТӨГРӨГИЙН ИПОТЕКИЙН ЗЭЭЛ ОЛГОЖЭЭ

02 / 27 0 сэтгэгдэл 431 үзсэнe

Барилга, хот байгуулалтын сайдын шуурхай хурал өнөөдөр боллоо. Хурлаар ипотекийн зээлийн санхүүжилтийн талаар мэдээлэл өгсөн байна. Тодруулбал, зээлийн олголт хэвийн үргэлжилж буйг албаныхан онцолсон бөгөөд он гарснаас хойш нийт 752 зээлдэгчид 79.3 тэрбум төгрөгийн санхүүжилтийг олгосноо мэдэгдэв. Орон нутагт олгогдох орон сууцны зээлийн хүү болон урьдчилгаа төлбөрт хөнгөлөлт үзүүлэхтэй холбоотой Ерөнхий гэрээний төслийг эцэслэх хүрээнд Монголбанк, арилжааны банкууд, зээлийн батлан даалтын сантай хамтрах ажлыг эрчимжүүлсэн байна. Мөн "Газар хөдлөлтийн гамшгийн чиглэлээр авч хэрэгжүүлэх зарим арга хэмжээ"-ний талаарх танилцуулгыг бэлтгэж, Төрийн нарийн бичгийн даргад танилцуулж, Барилга, хот байгуулалтын сайдын албан даалгавраар барилгын нэгдсэн судалгаа гаргах үүрэг бүхий ажлын хэсгийг байгуулахаар болжээ. Газрын багц хуулийн төсөл, Геодези, зураг зүйн тухай, Хот байгуулалтын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийн нээлттэй хэлэлцүүлгийг Улаанбаатар, Дархан, Эрдэнэт хотод амжилттай зохион байгуулж хэлэлцүүлгээс нийт 10,400 гаруй санал авч, зонхилон гарч буй малчдын өвөлжөө хаваржааны газрын асуудал, Лицензийн давхцал, газар өмчлүүлэхтэй холбоотой саналуудыг нэгтгэсэн байна. Цаашлаад Орхоны хөндийд байгуулах шинэ хотын Техник, Эдийн Засгийн Үндэслэл, Хот байгуулалтын баримт бичиг боловсруулахтай холбоотой төсвийг шийдвэрлэх хүрээнд БНСУ-ын Элчин Сайдын Яам, КОЙКА, Сангийн яам зэрэг байгууллагатай хамтран ажиллаж байгаа гэж Барилга, Хот Байгуулалтын Яамнаас мэдээллээ.

УУШГИНЫ АРХАГ БӨГЛӨРӨЛТИЙН ЭМЧИЛГЭЭНИЙ 85 ХУВИЙГ ЭМД-ЫН САНГААС ХӨНГӨЛНӨ

02 / 27 0 сэтгэгдэл 564 үзсэнe

Уушгины архаг бөглөрөлтийн эмчилгээний 85 хувийг ЭМД-ын сангаас хөнгөлнө. Эрүүл Мэндийн Даатгалын Үндэсний Зөвлөл (ЭМДҮЗ)-ийн өнгөрсөн оны 01 дүгээр тогтоолд дараах зохицуулалтыг тусгасан байдаг. Тодруулбал: Уушгины архаг бөглөрөлт болон бусад өвчний эмийн эмчилгээг 458,000-959,000 төгрөг Мэс заслын тусламж үйлчилгээг 393,000 төгрөг байхаар тус тус зохицуулсан. Үүний 15 хувийг иргэн өөрөө хариуцан төлнө хэмээн Эрүүл Мэндийн Даатгалын Ерөнхий Газраас мэдээллээ. ЭМДҮЗ-ийн 2022 оны 01,02-р тогтоол: ... Хэвтүүлэн эмчлэх тусламж, үйлчилгээгээр гэрээт эрүүл мэндийн байгууллагуудын жагсаалтыг ЭНД дарж харах боломжтой.