ХҮНСНИЙ ТАЛААР БОДОЦГООЁ ДЭЭД ТҮВШНИЙ ДУГУЙ ШИРЭЭНИЙ УУЛЗАЛТ НЬЮ ЙОРК ХОТНОО БОЛЛОО

09 / 19 0 сэтгэгдэл 406 үзсэнe

Хүнсний талаар бодоцгооё, ТХЗ-уудын хэрэгжилтийг хурдасгах, хүнсний хангамжийг шинэлэг аргаар нэмэгдүүлэхэд хамтран ажиллая уриан доор НҮБ-ын Аж үйлдвэр хөгжлийн байгууллага (ЮНИДО) болон Делойт компани хамтран дээд түвшний дугуй ширээний уулзаотыг Нью Йорк хотноо 9-р сарын 18-ны өдөр зохион байгууллаа. Уг уулзалтад дэлхийн төр засгийн болон хувийн хэвшлийн өндөр дээд түвшний төлөөллүүд, тухайлбал Бангладеш улсын Ерөнхий сайд, НҮБ-ын Аж үйлдвэр хөгжлийн байгууллагын Ерөнхий захирал, Делойт компаний олон улсын Гүйцэтгэх захирал, улс орнуудын сайд нар оролцлоо. Монгол Улсаас УИХ-ын гишүүн, Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны дарга Б. Саранчимэг оролцож Монгол Улсын хувьд хүнсний аюулгүй байдал, хүнсний хангамжийн талаар авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээнүүд, малчид өвлийн хүйтэн улирлыг хэрхэн даван туулдаг арга замуудын талаарх туршлагаас хуваалцлаа. Уулзалтаар дэлхийн хүнсний хангамж, хүнсний тогтолцоог тогтвортой, даван туулах чадавхтайгаар хөгжүүлж ТХЗ-уудын хэрэгжилтэд хувь нэмэр оруулах тухай санал солилцлоо. Түүнчлэн ЮНИДО-ын Инновацийн лаб, Делойтын Хүнсний ирээдүйн санал санаачлага зэрэг арга туршлагуудад үндэслэн хүнсний тогтвортой, даван туулах чадавхтай системийг хөгжүүлэх бодит шийдлүүдийг хэлэлцлээ. Энэхүү уулзалт нь COP 28, Давос хотноо жил бүр болдог Дэлхийн эдийн засгийн форум болон 2024 оны 9-р сард НҮБ-ын Ерөнхий Ассемблейн хурлын үеэр зохион байгуулагдах “Ирээдүйн дээд хэмжээний уулзалт” зэрэг томоохон арга хэмжээнүүдийн бэлтгэл ажил болж байгаагаараа онцлог ач холбогдолтой юм. Түүнчлэн ЮНИДО-ын Инновацийн лаб, Делойтын Хүнсний ирээдүйн санал санаачлага зэрэг арга туршлагуудад үндэслэн хүнсний тогтвортой, даван туулах чадавхтай системийг хөгжүүлэх бодит шийдлүүдийг хэлэлцлээ. Энэхүү уулзалт нь COP 28, Давос хотноо жил бүр болдог Дэлхийн эдийн засгийн форум болон 2024 оны 9-р сард НҮБ-ын Ерөнхий Ассемблейн хурлын үеэр зохион байгуулагдах “Ирээдүйн дээд хэмжээний уулзалт” зэрэг томоохон арга хэмжээнүүдийн бэлтгэл ажил болж байгаагаараа онцлог ач холбогдолтой юм.

“ӨӨЖИНМЕД” ҮР ШИЛЖҮҮЛЭН СУУЛГАХ ТӨВ НӨХӨН ҮРЖИХҮЙН ЭМЧИЛГЭЭ, ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЦОГЦОЛБОР ЭМНЭЛГИЙГ МОНГОЛД БАЙГУУЛНА

09 / 18 0 сэтгэгдэл 606 үзсэнe

Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар, Олимпийн аварга Э.Бадар-Ууганы үүсгэн байгуулсан, Японы “Товако” группийн дэвшилтэт технологи бүхий магадлан итгэмжлэгдсэн “Өөжинмед” үр шилжүүлэн суулгах төв байгуулагдсанаас хойш жирэмслэх хүсэлтэй олон мянган гэр бүлд эмчилгээ үйлчилгээг амжилттай хүргэн, Монгол улсдаa энэ салбарт тэргүүлэх эгнээнд бичигдэж байгаа билээ. Тэгвэл тус эмнэлэг нь “Като Лэдиес Клиник” эмнэлэгтэй байгуулсан хамтын ажиллагааны урт хугацааны хөтөлбөрийн хүрээнд Япон Улсын хөрөнгө оруулалттай, Олон улсын стандартад нийцсэн нөхөн үржихүйн эмнэлгийн барилгын ажлаа эхлүүлээд байна. Эмнэлгийн барилгыг эрчим хүчний хэмнэлттэй, өндөр зэрэглэлийн агаар, орчны бохирдол шүүх системтэй, байгальд ээлтэй материал ашиглах зэргээр шийдэн, ашиглалтын үеийн тав тухыг бүрэн хангасан, эрүүл мэнд, эрүүл ахуйн шаардлагад 100 хувь нийцсэн “ногоон” барилгын технологиор барьж, гүйцэтгэн, 2025 онд ашиглалтад оруулахаар төлөвлөлөө. Эмнэлгийн сүүлийн үеийн технологи, шалгарсан боловсон хүчин, чанар, стандарт хангасан эмнэлэгтэй болсноор үргүйдэл, нөхөн үржихүйн эмчилгээ, үйлчилгээ авахыг хүссэн олон мянган гэр бүл гадаад явах, өндөр зардал гаргах шаардлагагүй болно. Зөөлөн сэдэлт байгалийн мөчлөгт үр шилжүүлэн суулгах эмчилгээг Монголд нутагшуулж, Олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн “Като Лэдиес Клиник” эмнэлэгтэй албан ёсны хамтын ажиллагаатай ажилладаг Монгол дахь цорын ганц эмнэлэг болох “Өөжинмед” үр шилжүүлэн суулгах төв нь 2015 онд байгуулагдсан бөгөөд “Аз жаргалыг энгэртээ тэвэрье” санг дэргэдээ байгуулж, үргүйдэлтэй хосуудад тусалж ирсэн. Өнгөрсөн найман жилийн хугацаанд тус эмнэлгийн үр шилжүүлэн суулгах эмчилгээгээр 1300 гаруй хүүхэд аав ээж, эмээ өвөөдөө аз жаргал болон мэндэлжээ. Монголд цор ганц вакум өрөө бүхий орчин үеийн лабораторитой тус эмнэлэг 2018 оноос Үр хөврөлийн генетикийн шинжилгээг хийж эхэлснээр Монголдоо анх удаа NGS технологийг нэвтрүүлсэн эмнэлэг болж байсан билээ. Тус эмнэлгийг зорих гадаад үйлчлүүлэгчдийн тоо жилээс жилд нэмэгдэж байгаа учир цаашид үйл ажиллагаагаа өргөтгөн, олон шинэ технологи нэвтрүүлсэн нөхөн үржихүйн цогцолбор эмнэлэг болсноор үр шилжүүлэн суулгах ажилбар, энэ төрлийн эмчилгээ, үйлчилгээ дараагийн шинэ шатанд гарах, төв Азидаа тэргүүлэх эмнэлэг болох үүд хаалга нээгдэх юм.

АВЬЯАСЛАГ ТЭМЭЭН ХЯРУУЛ, ҮЗЭСГЭЛЭНТ ТОГОС, АВАРГА МОГОЙТОЙ “BRAVO CIRCUS 3” ИРЭХ САРЫН 13-НААС ТОГЛОГДОНО

09 / 18 0 сэтгэгдэл 333 үзсэнe

МОНГОЛЫН ҮЗЭГЧДИЙГ БАЯСГАХААР, ОЛОН УЛСЫН ТАЙЗНААС ШИЛЭГДЭН ИРЖ БУЙ ЦИРКИЙН УРАН БҮТЭЭЛЧИД "BRAVO CIRCUS 3" ТАЙЗНАА ТОГЛОХООР БОЛЖЭЭ. ТОДРУУЛБАЛ, ИРЭХ 10 ДУГААР САРЫН 13-НЫ ӨДРӨӨС ЭХЛЭН 22-НЫГ ДУУСТАЛ МОНГОЛ БӨХИЙН ӨРГӨӨНД ӨДӨР БҮР ТОГЛОГДОХ АЖ. ЭНЭ УДААГИЙН ТОГЛОЛТОД АВЬЯАСЛАГ ТЭМЭЭН ХЯРУУЛ, ҮЗЭСГЭЛЭНТ ТОГОС, АВАРГА МОГОЙ, ХӨӨРХӨН НОХОЙНУУД, УХААЛАГ ЯМАА ГЭХ ЗЭРЭГ МАШ ОЛОН ТӨРЛИЙН АМЬТАД АВЬЯАСАА ҮЗҮҮЛНЭ. МӨН ИТАЛИ, ФРАНЦ, ОХУ, ТУРК, ТУРКМЕНИСТАН, ЭТИОП, КАЗАКСТАН, ГҮРЖ, КИРГИЗ МӨН МОНГОЛ УЛСЫН ШИЛДЭГ ҮЗҮҮЛБЭРҮҮД, ТВ ШОУ УРАЛДААНЫ ОДОД ҮЗЭГЧИД ТА БҮХНИЙГ БАЯСГАХ БОЛНО. ТАСАЛБАРЫГ, TICKET.MN САЙТААР ХУДАЛДАН АВАХ БОЛОМЖТОЙ. ТАСАЛБАРЫН ҮНЭ: ВИП ТАСАЛБАР 50,000₮ ЭНГИЙН ТАСАЛБАР 30,000₮

ХАРИУЦЛАГАТАЙ УУЛ УУРХАЙГ БОДЛОГООР ДЭМЖИНЭ

09 / 14 0 сэтгэгдэл 129 үзсэнe

Уул уурхай , хүнд үйлдвэрийн яам , Ашигт малтмал , газрын тосны газар , Монголын Уул Уурхайн Үндэсний Ассоциаци , Олборлох Үйлдвэрлэлийн Ил Тод Байдлын Санаачилга хамтран зохион байгуулж буй “ Хариуцлагатай уул уурхай ” чуулга уулзалт Говь - Алтай аймгийн Алтай хотод өнөөдөр эхэллээ . Чуулганыг АМГТГ- ын дарга Л . Баярмандал нээж үг хэлсэн бөгөөд тэрбээр “ Уул уурхай бол Монголын эдийн засгийн голлох салбар төдийгүй дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 24 хувь , нийт экспортын 93 хувийг эзэлдэг . Мөн ажил хөдөлмөр эрхлэлтэд өндөр жин дардаг том салбар юм . Энэ эерэг үзүүлэлтийг цаашид улам илүү өсгөхийн зэрэгцээ байгаль орчны сөрөг нөлөөллийг бууруулж , хариуцлагатай уул уурхайг хөгжүүлэх , олборлож түүхийгээр гаргадаг бус боловсруулж , аж үйлдвэржүүлэн , нэмүү өртгөө Монгол улсдаа үлдээхэд төрийн бодлого чиглэж байгаа ”- г онцолсон юм . Тус өдөрлөгт баруун бүсийн таван аймаг Говь - Алтай , Ховд , Увс , Завхан , Баян - Өлгийд хайгуул олборлолтын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж буй гадаад , дотоодын хөрөнгө оруулалттай аж ахуйн нэгжүүд болон тухайн бүсийн төрийн байгууллага , иргэний нийгэм , орон нутгийн иргэдийн төлөөлөл оролцож байна . Эрдэс баялгийн салбарын ашиг тус , түүний үр нөлөө , ил тод байдлыг оролцогч талуудад үнэн зөвөөр хүргэх , хариуцлагатайгаар үйл ажиллагаа явуулж буй уул уурхайн төслүүдийг олон нийтэд таниулах , оролцогч талуудын хамтын ажиллагааг сайжруулах , бүс нутгийн хөгжлийг дэмжих , тулгамдсан асуудлаа хэлэлцэх нь энэхүү чуулга , уулзалтын зорилго юм .

Д.СУМЪЯАБАЗАР: ХОТИЙН ХӨГЖЛИЙН ТУЛГУУР “ГУРВАН СУУРЬТ ХӨТӨЛБӨР”

09 / 13 0 сэтгэгдэл 440 үзсэнe

Улаанбаатар хотын 35 дахь Захирагч Д.Сумъяабазар 2020 оны аравдугаар сард Хотын даргын үүрэгт ажилдаа томилогдсоноос хойш 1000 хоног өнгөрөөд буй. Тэрбээр ажлаа авснаас хойш эрх зүйн орчныг шинэчлэн, эдийн засгийн чадавхыг нэмэгдүүлж, эрүүл засаглалыг хөгжүүлэх Гурван суурьт хөтөлбөрийг баримтлан ажиллаж байна. Гурван суурьт хөтөлбөр буюу Эрх зүйн хөтөлбөр 70, Эдийн засгийн хөтөлбөр 60, Эрүүл засаглалын хөтөлбөр 40 хувьтай хэрэгжиж буй. Эрх зүйн хөтөлбөрийн хүрээнд Нийслэл Улаанбаатар хотын эрх зүйн байдлын тухай хуулийг 27 жилийн дараа шинэчлэн, УИХ-аар батлуулж, хот эдийн засгийн хувьд бие даан хөгжих боломжтой болсон. Уг хуулийн 49.1-д “Нийслэл хотын хөгжлийн түүх, хэтийн төлөв, хотжилт, хот байгуулалт, хүн ам, хүрээлэн байгаа орчны талаар тулгамдаж байгаа асуудлыг судлах чиг үүрэг бүхий судалгаа, шинжилгээний төв Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагчийн дэргэд ажиллана” хэмээн заасан байдаг. Энэ дагуу Улаанбаатар хот анх удаа Бодлогын судалгаа, шинжилгээний төв буюу “Think tank”-ыг өнгөрсөн онд байгуулсан юм. Тэгвэл өдгөө 30 гаруй эрдэм шинжилгээний хүрээлэн, 16 их, дээд сургуулийн эрдэмтэн, багш нар, олон улсын судалгааны байгууллагуудын оролцоотойгоор тус хүрээлэн хотын хөгжлийн судалгааг боловсруулж, үүнд үндэслэн Улаанбаатар хот бодлого гаргаж байна. Нийслэл Улаанбаатар хотын эрх зүйн байдлын тухай хууль батлагдсанаар сүүлийн хоёр жилд Улаанбаатар хот төсөвт төвлөрүүлдэг орлогоо зарцуулах эрхтэй болсон. Өөрөөр хэлбэл, батлагдсан төсөвтөө баригдан бүтээн байгуулалт хийх бус, бүтээн байгуулалтын хэрэгцээ, шаардлагадаа үндэслэн төсвөө зарцуулдаг болсон юм. Д.Сумъяабазар: Эрх зүйн орчин сайжрахад эдийн засаг хөгжиж, эрүүл засаглал тогтоно Нийслэлийн удирдлагын багийн бодлого, шийдвэр болон хэрэгжүүлж буй Гурван суурьт хөтөлбөрийн талаар Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Д.Сумъяабазартай ярилцлаа. -Нийслэлийн Засаг даргын захирамж шийдвэр, Улаанбаатар хотын бодлогыг ямар үндэслэлээр, хэрхэн гаргадаг вэ? -Нийслэлд хийж, хэрэгжүүлэх шаардлагатай олон ажил бий. 2020 онд ажлаа авснаасаа хойш Улаанбаатар хотын эрх зүй, санхүүгийн чадамжийг нэмэгдүүлж, хотын бие даасан эдийн засгийг хөгжүүлэхээр ажиллаж байна. Тулгамдсан асуудлыг үе шаттайгаар шийдвэрлэхэд хөрөнгийн нэмэлт эх үүсвэрийг бий болгох зайлшгүй шаардлага бий болсон. Тиймээс УИХ, Засгийн газар, нийслэлийн уялдааг нягтруулан, сайжруулахад анхаарч, зорьж байна. Үүний үр дүнд Улаанбаатар хот анх удаа бонд гаргах эрхээ авлаа. Есөн дүүрэг, харьяа 123 байгууллагаас ирүүлсэн өгөгдөл мэдээллийг нэгтгэн боловсруулж, түүнд судалгаа, шинжилгээ хийсний үндсэн дээр хотын удирдлагын баг бодлого, шийдвэрээ гаргадаг. Нийслэлийн Засаг дарга 153 чиг үүргийн хүрээнд ажилладаг. Энэ чиг үүргээ хэрэгжүүлэхэд бодлогын судалгааны байгууллага зайлшгүй байх шаардлагатай. Судалгаа, өгөгдөл байгаа газарт оновчтой шийдвэр гаргах, зөв төлөвлөлт хийх боломжтой. Гадаадын судалгаа, шинжилгээний төвүүд, их, дээд сургуулиудтай нээлттэй, шууд хамтран ажиллах боломжтой “Think tank”-ийг Нийслэлийн Засаг даргын дэргэд байгуулсан нь чухал давуу тал болж байгаа. Иймд Нийслэлийн Засаг даргын шийдвэр эрдэм шинжилгээний томоохон багийн судалгаа, шийдэлд суурилан гарч байна гэсэн үг. -Улаанбаатар хотод батлагддаг нэг жилийн төсөв хэр хангалттай байгаа вэ. Өнгөрсөн 30 жилд хуримтлагдсан асуудлуудыг шийдвэрлэхэд ямар хэмжээний хөрөнгө шаардлагатай, түүнийг хэрхэн бүрдүүлэх вэ? -Өнгөрсөн хугацаанд нийслэлийн төсөв маш бага байсан учраас үе үеийн Хотын дарга нарт олон асуудал тулгамдаж байсан. Тухайлбал, 2009 оноос хойш автобусны парк шинэчлэл хийгээгүй. Тиймээс нэгдсэн төсөвт Улаанбаатар хотын төвлөрүүлж буй орлогыг нийслэлд хөрөнгө оруулалт хэлбэрээр үлдээх түүхэн шийдвэрийг Засгийн газраас гаргасан. Нийслэлийн 2022 оны төсөв 420 тэрбумын 100 тэрбум нь сургууль, цэцэрлэгийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх хүрээнд, 75 тэрбум нь бүтээн байгуулалт хийх газар чөлөөлөлт, 68 тэрбум нь автобусны парк шинэчлэл зэрэгт зарцуулагдаж, 160 тэрбумыг Сангийн яам татаж авсан. Түүнчлэн цахим шилжилт, холбоос зам гэх мэт томоохон төсөл, арга хэмжээнүүд хэрэгжиж байгаа. Гэвч энэ хэмжээний хөрөнгө оруулалт хотод тулгамдаж буй бүх асуудлыг шийдвэрлэхэд хүрэлцэхгүй. Хийж, хэрэгжүүлэх ажил дахиад ч бий. Сайн, муу олон янзаар хэлэгдэж байгаа ч “Эрдэнэс Баянбогд” төсөл бол нийслэлийн хөгжилд нэмэртэй, цаашид хийх шаардлагатай байгаа бүтээн байгуулалтыг гүйцэтгэх хөрөнгийн эх үүсвэр, нөөц болох юм. -Хотын дарга Д.Сумъяабазарын үүрэгт ажлын хугацаа дуусахад жил хүрэхгүй хугацаа үлдлээ. Үлдсэн хугацаанд юу хийхээр төлөвлөж, зорьж байна вэ? -Бий болгосон хөрөнгө оруулалт, санхүүгийн эх үүсвэрийг Улаанбаатар хотын хөгжлийн индексийг тодорхойлсон 86 үзүүлэлтэд суурилан хуваарилж, бүтээн байгуулалтуудыг хийхээр төлөвлөж байна. Хөгжлийг хязгаарлаж буй хүчин зүйлсийг үгүй хийхийн тулд эрх зүйн орчныг л сайжруулах шаардлагатай. Тиймээс хуулийн зохицуулалт, эрх зүйн шинэчлэлийг үргэлжлүүлэн хийж, Улаанбаатар хотын багц хуулийг боловсруулах юм. Эрх зүйн орчин сайжрахад эдийн засаг хөгжинө, эдийн засаг хөгжвөл эрүүл засаглал тогтоно хэмээлээ. Өнөөгийн нийгэмд хүн ам болоод хөгжлийн бүтээн байгуулалтууд өдрөөр бус, цагаар өсөн нэмэгдэж байна. Тухайлбал, 2040 он гэхэд Улаанбаатар хотын хүн ам 2.6 саяд хүрнэ гэсэн судалгааг Нийслэлийн Бодлогын судалгаа, шинжилгээний төвөөс гаргаад буй. Тиймээс үнэт цаас гаргах, “Эрдэнэс Баянбогд” төслийг хэрэгжүүлэх нь дагуул хот байгуулах, инженерийн дэд бүтцийг тэлэх, гол болон холбоос замуудыг нэмэгдүүлэх зэрэг бүтээн байгуулалтын хөрөнгө оруулалт, эх үүсвэр, ирээдүйн хүн амын өсөлтийн үед хотын хөгжлийн суурь болох учиртай. Нийслэл бие даасан эдийн засаг, эрх зүйн чадамжтай болоход хөшүүрэг болгохоор нэмэлтээр Улаанбаатар хотын багц хуулийг боловсруулж байна. Энэ багц хууль нь Газрын тухай хууль, Барилгын тухай хууль, Усны тухай хууль, Авто тээврийн тухай хууль, Эрчим хүчний тухай хууль, Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн тухай хууль, Улсын бүртгэлийн ерөнхий хууль зэрэг арав гаруй хуулиас бүрдэж буй. УИХ-ын энэ намрын чуулганаар тус хуулийг хэлэлцүүлэх юм. НЗДТГ-ЫН ХЭВЛЭЛ МЭДЭЭЛЭЛ, ОЛОН НИЙТТЭЙ ХАРИЛЦАХ ХЭЛТЭС

МОНГОЛ УЛСАД ХҮҮХДИЙН ШАТРЫН АНХНЫ ОРДОН БАЙГУУЛАГДЛАА

09 / 13 0 сэтгэгдэл 1 085 үзсэнe

Олон угсаатны өлгий нутаг баруун бүсийн тулгуур төв Ховд аймгийн Булган суманд “БАЯН-ӨНДӨР” хүүхдийн шатрын ордон үүд хаалгаа нээлээ. Монгол Улсдаа хамгийн томд тооцогдох, мөн хүүхдийн анхны шатрын ордны нээлтэд улс төр, спортын томоохон зүтгэлтнүүд хүрэлцэн ирсэн юм. Нээлтийн үеэр МУГТ Алдар спорт хороо, ҮШБ-ийн тамирчин Их мастер Б.Мөнгөнтуул, Ховд аймгийн Зэрэг сумын уугуул Алдар спорт хорооны тамирчин Их мастер С.Билгүүн нар тоглолт хийж, багш дасгалжуулагчийн сургалтууд орлоо. Мөн Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн бэлэглэсэн Их Эзэн Чингис хааны хөргийг шатрын ордны хойморт залсан юм. Тус ордныг “Энхтайван хөгжлийн зам” компанийн хандив дэмжлэгээр босгосон. Монгол Улсаас БНХАУ-д суугаа бүрэн эрхт элчин сайд асан Д.Ганхуягийн санаачилгаар ажил эхэлж, 2022 оны зургаадугаар сарын 9-нд хандивын гэрээнд гарын үсэг зурж, нэг жилийн хугацаанд буюу төлөвлөгөөний дагуу барилгын явц бүрэн дуусаж хүлээлгэн өгсөн байна. Зураг 2. Зүүн гар талаас “Энхтайван хөгжлийн зам” компанийн төлөөлөгч Д.Энхбаяр, Монгол Улсаас БНХАУ-д суугаа бүрэн эрхт элчин сайд асан Д.Ганхуяг: Барилга хүлээлгэн өгөх ёслолын ажиллагаанд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, Монгол Улсаас БНХАУ-д суугаа Бүрэн эрхт Элчин сайд асан Д.Ганхуяг нар оролцож, Хятад, Монголын уул уурхайн хөрөнгө оруулалт, худалдаа, дэд бүтцийг хөгжүүлэх зорилготой “Энхтайван хөгжлийн зам” компанид талархлаа илэрхийлж, цаашид хоёр орны соёлын солилцоо, эв найрамдал, боловсролын хөгжилд хувь нэмрээ оруулна гэдэгт итгэлтэй байгаагаа мөн илэрхийлэв.

УБТЗ бүх хагас вагоноо нийгмийн хариуцлагатай ачаа тээвэрт гаргажээ

09 / 12 0 сэтгэгдэл 224 үзсэнe

УБТЗ ” ХНН өөрийн эзэмшлийн 1773 хагас вагонтой бөгөөд эдгээр вагонуудыг нийгмийн хариуцлагын хүрээнд дулааны цахилгаан станцуудын нүүрс болон “ Эрдэнэт үйлдвэр ” ТӨҮГ - ын зэсийн баяжмалын тээвэр , барилгын салбарын бүтээн байгуулалтад шаардлагатай түүхий эдийн импортын тээвэрт ашигладаг . Жил бүрийн 8 дугаар сараас өвлийн бэлтгэл ажлын хүрээнд дулааны цахилгаан станцуудын нүүрсний нөөцийг нэмэгдүүлэх , хүйтний улирал эхлэхээс өмнө барилгын салбарын бүтээн байгуулалтад шаардлагатай түүхий эд материалын тээврийг тасралтгүй зохион байгуулах зайлшгүй шаардлага үүсдэг бөгөөд хагас вагоны тээврийн захиалга тасралтгүй өсөн нэмэгдэж байгаагаас “ УБТЗ ” ХНН нийт захиалгын 70 гаруй хувийг л хангаж чадаж байна . Дээрх тээвэрлэлтээс гадна дотоодын бусад иргэд , аж ахуйн нэгжүүдийн ачилтын захиалгыг хагас вагоноор хангаж хүрэлцэхгүй байгаа бөгөөд эдгээрийг бүрэн хангаж , зохион байгуулахад 2500 гаруй хагас вагон шаардлагатай . Өнөөдрийн байдлаар Монгол Улсын хэмжээнд “ УБТЗ ” ХНН - ээс гадна хувийн эзэмшлийн болон түрээсээр ашигладаг 15 байгууллагын нийт 4890 хагас вагон тээвэрлэлт хийж байгаа бөгөөд эдгээр вагоны 99 хувь нь экспортын нүүрс , төмрийн хүдэр , жонш зэрэг ачаа тээвэрлэж байна . Эдгээр байгууллага , аж ахуйн нэгжүүд нийгмийн хариуцлагынхаа хүрээнд өөрийн эзэмшлийн вагонуудын 20-30 хувийг дулааны цахилгаан станцуудын нүүрсний тээврийг зохион байгуулахад оролцуулахыг уриалж байна гэж УБТЗ - аас мэдээллээ .

СУРВАЛЖИЛГА: МОНГОЛ БЯСЛАГ ИМПОРТЫГ ХАЛНА

09 / 11 0 сэтгэгдэл 479 үзсэнe

Сэлэнгэ аймгийн нутаг Зүүнхараа сум. Мандал сумын төв хот гэгдэх энэ газарт саяхан шинэхэн үйлдвэр нээгдсэн нь “Монгол бяслаг, Шигүдэри” урлах үйлдвэр аж. Орон сууц өдрийн од шиг, нам гүм энэ газар удахгүй тэлж, ирээдүйд эдийн засгийн томоохон эргэлт бий болох суурь ийнхүү тавигдаж байна. Ү йлдвэр ашиглалтад орсноор орон нутгийн сүүний 30 хувийг татан авч, 40 шинэ ажлын байр нэмэгдэж, малчин, фермерүүд зөвхөн Мандал сум, Зүүнхараагаар хязгаарлагдахаа больжээ. Үүнийг дагаад малчдын орлого 2-3 дахин нэмэгдсэн нь сайн мэдээ. Ерөнхийлөгч У .Хүрэлсүх “Монгол бяслаг, Шигүдэри” урлах үйлдвэрт өнгөрсөн баасан гарагт /2023.09.08/ зочлов. Тэрбээр Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал үндэсний хөдөлгөөнд үндэсний үйлдвэрлэгчид нэгдэж, хүнсний бүтээгдэхүүний импортыг бууруулах, эх орондоо үйлдвэрлэсэн органик бүтээгдэхүүнээр хэрэглэгчдийг хангахад идэвхтэй ажиллаж байгаад талархал илэрхийлсэн билээ. Үндэсний үйлдвэрлэгчдийн томоохон төлөөлөл болох АПУ ХК сүү сүүн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлд 26 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулж “Монгол бяслаг, Шигүдэри” урлах үйлдвэрийг нээсэн нь эдийн засагт төдийгүй Засгийн газрын хэрэгжүүлж буй “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-д тусгасан Аж үйлдвэржилтийн сэргэлт, Хөдөөгийн сэргэлт, дээр нь Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн санаачилсан “Хүнсний хувьсгал” үндэсний хөдөлгөөнд нэгдэж байгаагийн нэг тод жишээ нь. Энэ үеэр Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Я.Содбаатар “Монгол үнээний сүү дэлхийн зах зээлд брэнд болж гарах боломж бүрдэж байна. Бид ойрын хугацаанд дотоодын бүтээгдэхүүний хамаарлыг багасгах, Монголын бүтээгдэхүүн олон улсын зах зээлд өрсөлдсөн хүнс экспортлогч орон болохоор зорьж байгаа. Тодруулбал, таван жилийн хугацаанд 1.7 их наяд төгрөг төсөвлөж 19 нэр төрлийн бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэнэ. Иймд Ерөнхийлөгч эдгээр томоохон төсөл хөтөлбөрүүдтэй биечлэн очиж танилцахдаа төрийн шийдвэр гаргаж буй яам, Тамгын газрын хүмүүсийг дагуулж байгаа нь уялдаа холбоог сайжруулахад анхаарч байгаагийн нэг хэлбэр гэж болно”гэдгийг онцлов. ИМПОРТЫГ ХАЛАХ МОНГОЛ БЯСЛАГ ДЭЛХИЙН БРЭНД БОЛНО “Монгол бяслаг, Шигүдэри” урлах үйлдвэр нь импортын бяслагийг халах зорилготой. Анх удаа Европ стандартаар Монгол үнээний сүүнд тохируулан Голланд, Швейцарь, Англи зэрэг улсын бяслаг үйлдвэрлэх технологийг нутагшуулжээ. Нэг үгээр хэлбэл, малчны хотхоноос гарсан сүүнээс чеддар, гоуда, моцарелла зэрэг дэлхийн алдартай органик бяслаг нь айл бүрийн ширээнд очиж эхэллээ. Өнөөдрийн байдлаар эдгээр гурван төрлийн бяслаг зах зээлийн 10 хувийг хангаж байгаа бол удахгүй таван төрлийнх болж нэмэгдэх нь. Тэгэхээр импортын бяслаг өнөөдөр, маргаашдаа биш ч удахгүй хэрэглээнээс шахагдах нь тодорхой гэсэн үг. Монгол Улсын хувьд сүү, сүүн бүтээгдэхүүнээс зөвхөн бяслаган бүтээгдэхүүний 90 гаруй хувийн хамааралтай. Жилд дунджаар 3000 тонн бяслагийг импортолж, 103 тэрбум төгрөгийг гадагш урсдаг. Хийсч буй валютыг Монгол бяслагийн ачаар дотооддоо эргэлдүүлэх нь. Улмаар гаднаас валютын урсгал татах боломж байгааг онцоллоо. АПУ ХК-ийн Гүйцэтгэх захирал Ц.ЭРДЭНЭБИЛЭГ: Нэг жил гурван сарын өмнө Ерөнхийлөгч АПУ ХК-ийн АПУ Дэйри Монгол сүүний үйлдвэртэй танилцах үеэр бид бодлогын хүрээнд томоохон төслүүдийг хэрэгжүүлж чадна гэж амлаж байлаа. Өнөөдөр энэ амлалт биелэлээ олж олон төсөл амжилттай хэрэгжиж байгаагийн нэг нь “Монгол бяслаг, Шигүдэри” урлах үйлдвэр юм. Монгол Бяслаг Шигүдэри жил гаруйн хугацаанд бий болсон манай ажилчдын ур чадвар шингэсэн дэлхийн шилдэг технологиор бий болсон төсөл. Энэ төсөл зөвхөн Монголд импортыг орлох төдийгүй экспортод гаргах чухал ач холбогдолтой. Бидний мянга мянган жил уламжилсан тэр идээ, ундааг өнөөдрийн технологи, тоног төхөөрөмжтэй хослуулсан төсөл. Үр өгөөж нь орон нутаг, улсын эдийн засагт тодорхой хувь нэмэр болох нь гарцаагүй. Ялангуяа бидэнтэй хамтран ажиллаж буй Сэлэнгэ аймгийн бүс нутгийн малчид, фермерүүд, тариаланчдын ашиг орлого хамтын ажиллагаа үлэмж хэмжээгээр сайжрах нь тодорхой гэлээ. ЦЭВЭР СҮҮНИЙ ОРГАНИК БЯСЛАГ ХҮНИЙ БИЕД 100 ХУВЬ ШИМ ТЭЖЭЭЛ БОЛДОГ “Монгол бяслаг, Шигүдэри” урлах үйлдвэрээс хэрэглэгчдийн гарт хүрч буй гурван төрлийн бяслаг нь хонин нуга брэндээр овоглож байна. Монголчуудын хувьд хэзээнээс л өөрсдөө сүү цагаа идээгээ бэлтгэн боловсруулж бяслагаа урлаж ирсэн ард түмэн. Харин Европ стандарт, технологиор урласан энэхүү бяслаг нь уламжлалт бяслагаас ялгаатай нь үнээний цэвэр сүүг боловсруулахдаа ашигтай бактеруудыг устгалгүй, хүний биед шим тэжээл болж шингэх ач холбогдолтой гэнэ. АПУ ХК-ийн Төслийн менежер Х.ОРЛОМЖАВ: -Монгол бяслаг, Европын бойжуулдаг бяслаг технологийн хувьд маш ялгаатай. Уламжлалт аргачлал ч зөрүүтэй. Манай уламжлалт бяслаг нь сүүгээ бид 100 градус хүртэл буцалгадаг учраас хүний бие организмд хэрэгтэй сүүн хүчлийн бактерууд үхдэг. Монгол бяслаг бол яах аргагүй сүүний уураг. Хэрэгцээтэй ч шим тэжээлийн бодис үүсэх процесс байдаггүй. Харин манай үйлдвэр технологийн аргаар сүүг 72 градуст ариутгадаг учраас бичил биетнүүд нь хөрөнгөө хийж амьдрах чадвартай, боловсруулсаар нарийн шим тэжээлийн бодис болж хувирч байгаагаараа давуу талтай гэсэн үг. Уламжлалт бяслагаа бид нойтноор нь хадгалах боломжгүй нимгэн зүсч хатаадаг бол бидний урлаж буй бяслаг бойжих тусам илүү шим тэжээл болж хувирдгаараа маш том ялгаатай. Манай үйлдвэрийн хувьд урлаж байгаа бяслаг нь хоёр жил хүртэл бойжуулах бүрэн бололцоотой. Ингэснээр хүний биед шаардлагатай хэрэгтэй амин дэм, эрдэс бодис, амин хүчлүүд үүсч байдаг. Энэ нь бидний биед бяслагаар дамжуулан шим тэжээл болж байгаа юм. Жишээ нь, Итали, Франц зэрэг өндөр хөгжилтэй орнууд бойжуулсан бяслагийг өдөр тутамдаа хэрэглэдэг атал таргалалттай хүн маш цөөхөн байдаг. Учир нь биед өөх тос биш шим тэжээл болсноор эрүүл байж илүү их амжилтыг бүтээнэ. Энэ нь бидний энэ төслийг хэрэгжүүлсэн гол зорилго. Монгол хүн хоол хүнсээрээ шим тэжээлээ авч болох боломжтой болсон нь манай үйлдвэрийн хамгийн баяртай үйл явдал байгаа юм. Монгол үнээний сүүг Европ технологи, стандартаар боловсруулах явцад амьтны гаралтай амт үнэр арилж цэвэр сүү, тосны амтыг ялгаж эцсийн бүтээгдэхүүн гаргаснаараа онцлогтой гэв. БЯСЛАГИЙН АМТ ҮНЭР Л УРЛААЧ ХҮНИЙ ЖАРГАЛ Түүний хамт бяслаг урлаачид “бяслаг амьтай шүү дээ” гээд хоорондоо ярьцгаах аж. Энэ тухай асуувал “Бойжуулах өрөөнд бид бяслагтайгаа ярьдаг. Маш нам гүм. Манай охидууд их хөөрхөн хүүхэд өхөөрддөг шиг л “Чи минь яасан царайлаг юм бэ” гэхээр өнгө ордог гэж байгаа юм. Тэгэхээр сэтгэл шаардсан ажил. Сүү жаахан сонин болохоор л “Яав даа чи минь, би яах ёстой юм бол доо” гээд ярихаар гоё болдог гэж ярьдаг. Энэ бүхэнд бид сэтгэл шингээн урлаж байна. Ер нь бяслагийг урлана гэж ярьдаг бөгөөд олон улсад бяслаг урлаачид гэж нэрлэдэг. Урласан бяслаг бойжиж шим тэжээлийн эх үүсвэр болж хувирна гэсэн үг. Миний хувьд дугуй бяслагаа зүсч, үнэрлэхэд сүүний цэвэр, тос, хүчлийн үл мэдэг сэнгэнэсэн маш гоё үнэр байдаг. Үүнийг мэдрэх хамгийн гоё. Зөв процессоор үнэр нь гарах нь чухал шүү дээ. Жишээ нь, манай гоуда бяслагийн тухайд гурван сар бойжуулах хэрэгтэй. Үүний дараа хүссэн амт үнэр гарна гэдэг энэ бяслаг урлаач хүний хамгийн гоё мэдрэмж” гэж байлаа. БЯСЛАГ НЬ ХООЛНЫ СОЁЛ Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх “Монгол бяслаг, Шигүдэри” урлах үйлдвэрээр зочлох үед бяслагийг хэрхэн бүтээдэг, онцлог ялгааг тайлбарлаж амталгаа болгон ширээн дээр дэлгэсэн байсан юм. Х.Орломжав гуайн тайлбарлаж хэлснээр гоуда бяслагийн чанарыг нүх гарснаар нь таньж вино болон хар шоколад, чимсний чанамалтай хослуулан хэрэглэдэг аж. Аманд орох төдийд хайлж бяслагийн давсархаг амтыг чихэр зөөлрүүлж өгдөг юм байна. Уг бяслагийг нимгэн хавтгай зүссэн нь ийм учиртай аж. Гоуда нь Голландын алдарт бяслаг юм. Үнээний сүүгээр хийсэн хатуу бяслаг бөгөөд винотой хослуулан хэрэглэхэд тохиромжтой. Харин чеддар бяслаг нь тослог тул талх, махтай хослуулан идэх нь хамгийн тохиромжтой. Энэ мэтчилэн хэрэглэхэд хүртэл өөрийн гэсэн онцлог ялгаатай байгаа нь хоолны соёлын нэг болжээ. АПУ ХК энэ оны гуравдугаар сард “Цагаан хувьсгал”-ыг санаачлан энэ хүрээнд сүү сүүн бүтээгдэхүүний салбар төдийгүй нийгэм эдийн засагт үр өгөөжтэй олон төсөл санаачилж байгаагийн нэг нь энэхүү “Монгол бяслаг, Шигүдэри” үйлдвэр байлаа. Хоногт 8-24 тонн сүү боловсруулах хүчин чадалтай бөгөөд зөвхөн Мандал сум, Зүүнхараагийн малчдаас жил тутам 3.6 тэрбум төгрөгийн сүү худалдан авахаар тооцоо байна. Түүнчлэн Монгол улсдаа хүчин чадлаараа хамгийн томд тооцогдох европын холбооны стандартыг бүрэн хангасан байгаль орчинд ээлтэй тоног төхөөрөмжөөр бүрэн тоногложээ. Саяхнаас худалдаанд 200 граммтай гарч эхэлжээ. Цаашид хүүхдийн сүү хөтөлбөрийг сэргээж үдийн цай хөтөлбөрөөр дамжуулан 800 мянган хүүхдийн сүүний хэрэглээг хангах төдийгүй хуурай сүүний импортыг орлох зэрэг олон төсөл санаачилж хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байгаа аж.

“ЦУСНЫ ДАРАЛТ ИХСЭЛТИЙН ЭСРЭГ АЯН”-Д ХАМРАГДСАН НИЙТ ИРГЭДИЙН 25 ХУВЬ НЬ ӨНДӨР ЭРСДЭЛТЭЙ БАЙНА

09 / 11 1 сэтгэгдэл 1 609 үзсэнe

Нийгэмд гэрэл түгээсэн сайн мэдээ, бусдын сайн сайхны төлөөх санаачилга, үйл хэрэг ямагт эерэг үр дүн авчирч байдаг билээ. Хүн амын нас баралтын тэргүүлэх шалтгаан болсон зүрх судасны өвчлөлийг бууруулах, түүний суурь шалтгаан болсон цусны даралт ихсэх өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, олон нийтэд эрүүл мэндийн боловсрол олгох зорилготой “Цусны даралт ихсэлтийн эсрэг аян” долоо дахь жилдээ амжилттай хэрэгжиж, орон даяар нийтдээ 35,500 гаруй хүнд хүрч үйлчилж чадсан байна. Нийгмийн эрүүл мэндийн үндэсний төвийн судалгаагаар тус аян хэрэгжиж эхэлснээс хойш долоон жилийн дараах тоо баримтаас харахад хүн амын дундах өвчлөлийн жагсаалтыг тэргүүлж байсан зүрх судасны өвчин дөрөвдүгээр байр руу ухарч, өвчлөлийн тоо буурсан нь яах аргагүй бодит үр дүн юм. ХААН Банк сангийн санхүүжилт дэмжлэгтэйгээр П.Н.Шастины нэрэмжит Улсын гуравдугаар төв эмнэлэг (ШУГТЭ)-ийн санаачилга, Нийгмийн эрүүл мэндийн үндэсний төв (НЭМҮТ), Монголын үндэсний олон нийтийн радио телевиз (МҮОНРТ) хамтран энэхүү аяныг 2017 оноос уламжлал болгон хэрэгжүүлж буй. Энэ жилийн хувьд Дундговь, Өвөрхангай, Завхан, Говь-Алтай аймагт “Цусны даралт ихсэлтийн эсрэг аян”-ыг амжилттай хэрэгжүүлж, аяны багийнхан 3700 гаруй км зам туулан, нийт 16,553 хүнд эрүүл мэндийн зөвлөгөө өгч, үзлэг оношилгоо хийсний дээр орон нутгийн 370 эмч, мэргэжилтэнд сургалт зохион байгуулсан байна. Өнгөрсөн сарын сүүлчээр баруун аймгуудад ажиллаад ирсэн аяны багийнхнаас авсан тодруулгыг хүргэж байна. О.Батгэрэл: Цусны даралтаас болоод зүрх, тархи, бөөр зэрэг гол цул эрхтэнүүд гэмтдэг П.Н.Шастины нэрэмжит Улсын гуравдугаар төв эмнэлгийн Эрдэм шинжилгээ, сургалт, хамтын ажиллагаа эрхэлсэн дэд захирал О.Батгэрэл: - “Цусны даралт ихсэлтийн эсрэг аян”-ыг 8-р сарын 21-26-нд Завхан, Говь-Алтай аймагт амжилттай хэрэгжүүллээ. Энэ жилийн аяны үр дүнг та хэрхэн үнэлж байна вэ? - 2023 онд “Цусны даралт ихсэлтийн эсрэг аян”-ыг 4 аймагт хэрэгжүүлснээс сүүлийн хоёр аймгийн хувьд төлөвлөж байснаас ч илүү үр дүнд хүрч, ард иргэдийг цусны даралтын эрт илрүүлэгт хамруулах үйл ажиллагааг тун амжилттай зохион байгууллаа. Завхан, Говь-Алтай аймгийн хэмжээнд нийтдээ 9000 гаруй хүнийг эрт илрүүлэгт хамруулж, ойрын 10 жилд зүрх судасны өвчнөөр өвчлөх эсэх эрсдэлийн үнэлгээ хийж, эрүүл мэндийн боловсрол олгох мэдлэг мэдээлэл түгээж ажиллалаа. Үүнээс 3000 гаруй хүнд лавлагаа шатлалын төрөлжсөн мэргэжлийн тусламж үйлчилгээ үзүүллээ. Эдгээр иргэний хувьд зайлшгүй Улаанбаатар руу явах шаардлагатай байсан бол эрүүл мэндтэй холбоотой эдийн засгийн эрсдэлээс мөн зайлсхийж чадсан гэсэн үг. Тэгэхээр Улаанбаатар явалгүйгээр орон нутагтаа, оршин суугаа газартаа лавлагаа шатлалын төрөлжсөн мэргэжлийн эмч нарын үзлэгт хамрагдаж, өөрсдийнхөө эмчилгээ оношилгооны асуудлыг шийдүүлнэ гэдэг их чухал. Нөгөөтэйгүүр зөвхөн Завхан, Говь-Алтай аймгийн иргэд гэлтгүй монголчуудын дунд цусны даралтаа хэмжиж үзээгүй хүн олон байна. Магадгүй цусны даралттай байсан ч тэрийгээ яаж хянахаа мэдэхгүй, хоол хүнсэндээ анхаардаггүй байсан бол энэ талын мэдлэг мэдээллийг энэ аянаар хангалттай авсан гэж ойлгож байгаа. -Энэ жилийн аяны онцлог юу байв? -Гол онцлог нь бид цусны даралтын эрт илрүүлэгт хамрагдсан хүмүүсийг дараагийн шатны төрөлжсөн мэргэжлийн эмчийн үзлэгт хамрууллаа. Тийм учраас эрт илрүүлэгт хамрагдаагүйгээр төрөлжсөн мэргэжлийн тусламж үйлчилгээ авсан хүн ховор болов уу. Ерөнхийдөө сүүлийн хоёр аймагт хэрэгжүүлсэн “Цусны даралт ихсэлтийн эсрэг аян”-ы тоон үзүүлэлт өмнө жилүүдэд явсан бусад аймгаас, 2023 оны 6-р сард очсон Дундговь, Өвөрхангай аймгийн үзүүлэлтээс өндөр гарсан. Энэ удаагийн аяны багийнхнаас тусдаа манай ШУГТЭ-ээс эрт илрүүлгийн багийн хоёр эмч явсан. Тэд бас хэд хэдэн хүнээс элэгний хавдар, бамбайн хавдар, хөхний хавдар, ходоодны хавдрыг илрүүллээ. Тэдгээр иргэнд дараагийн шатны эмнэлэгт хандахыг зөвлөж, зөвлөгөө мэдээлэл өгсөн. -Завхан, Говь-Алтай аймгийн иргэдийн хувьд ямар онцлог анзаарагдав? -Энэ хоёр аймгийн хувьд нийслэлээс алслагдмал. Нэлээд өндөрлөг газарт байдаг. Ялангуяа Говь-Алтай Монгол Улсын хамгийн өндөрлөг цэгт оршдог аймаг тул агаарт байгаа хүчилтөрөгчийн дутагдлаас болоод иргэдийн дунд зүрх судасны өвчлөл, цусны даралт ихсэх өвчтэй хүн амын эзлэх хувь өндөр байна. Хоёр аймагт хоёуланд нь бараг ижил. Мөн баруун аймгуудын хувьд цаг агаарын эрс тэс уур амьсгал нөлөөлдөг байхыг үгүйсгэхгүй. Нөгөө талаар нийтээрээ өөх тостэй хоол, давсны хэрэглээ өндөр, жингийн илүүдэлтэй хүмүүс нэлээд байна. Ялангуяа Завханд зүрх судасны өвчин нь хүндэрсэн хүмүүс төрөлжсөн мэргэжлийн үзлэгт нэлээд орж ирсэн. Тэр бас их анхаарал татсан. Гэсэн хэдий ч хоёр аймгийн хэмжээнд цусны даралтын эрт илрүүлэгт иргэдийн хамрагдсан байдал адилхан 20 гаруйхан хувьтай байгаа нь санаа зовоосон асуудал. Эрт илрүүлэгт хамрагдалт өндөр байвал хяналт сайн байдаг зүй тогтол байдаг учраас аймгийн Эрүүл мэндийн газар, Нэгдсэн эмнэлгээс өөрсдөө иргэдийнхээ эрүүл мэндэд анхаарч, эрт илрүүлэгт идэвхтэй хамруулах асуудал их чухал байна. Хоёр аймагт хоёуланд нь зүрх судасны эмчийн хүний нөөцийн дутагдал байна, хоёрхон эмч л ажиллаж байна. Олон улсын судалгаагаар зүрх судасны эмч цөөн газар яах аргагүй зүрх судасны өвчлөл, нас баралт өндөр байдаг нь батлагдсан байдаг. -Иргэд цусны даралтаа хянахгүй явснаар ямар хор уршигтай вэ? -Даралт нь ихэсдэг ч төдийлэн тоохгүй, эсвэл хянахгүй, эм уухгүй тэгсхийгээд л яваад байдаг хүмүүс бий. Цусны даралт ихсэх өвчнөөр өвдөөд эхлэх л юм бол бүх эрхтэн системд нөлөөлдөг гэсэн үг. Өөрөөр хэлбэл, цусны даралтаас болоод бай эрхтэнүүд буюу зүрх, тархи, бөөр зэрэг гол цул эрхтэнүүд гэмтдэг. Магадгүй тухайн үедээ шилэн хүзүү хөших, толгой эргэхэд нь эмээ уучихаад яваад байдаг. Гэтэл тийм нөхцөл байдалд хүргээд байгаа эрсдэлт хүчин зүйлээ засахгүй бол дан ганц эм уугаад амжилтад хүрэхгүй. Өндөр даралттай, тоохгүй, таваас дээш жил явахад зүрх ачаалсаар байгаад томордог. Томроод ирэхээрээ цусаа шахаж чадахаа болиод хүндэрч, тархины харвалт, зүрхний шигдээс, дутагдал болох эрсдэлд хүрдэг. Даралт нь ихэсдэг гэдгээ мэдээд, тэр дороо нас барна гэж байхгүй, харин тоолгүй даамжруулснаас л ийм байдалд хүрдэг. Тэгэхээр цусны даралтаа тоолгүй, хяналтгүй орхих нь хамгийн аюултай гэсэн үг. Ялангуяа монгол хүмүүсийн дунд тархины эдийн судас хагарах тохиолдол их байна. Тархины эдийг тэжээж байгаа судас хагарч, тэгснээр тархины тэжээл дутагдаж эргэн тойрныхоо эрүүл эд эсийг дарж гэмтээдэг. Ийм хэлбэрийн тархины харвалт монголчуудын дунд маш их байна. Зүрх судасны өвчний суурь нь цусны даралт ихсэх өвчин юм. Хүний хэвийн даралт 120/80 байдаг. Олон улсад даралт 130/80-аас дээшээ гарах юм бол цусны даралт ихсэх өвчин гэж хэлээд байгаа юм. Дэлхий нийтэд эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ өндөр хөгжсөн улс орнуудыг харахад иргэдийнхээ цусны даралтыг их сайн хянаж чадсан эрүүл мэндийн тогтолцоотой байдаг. Цусны даралтыг хянаад л авчих юм бол хүн амын дунд зүрх судасны өвчлөл буурч, нас баралтын тоо багасна гэсэн үг. Манай улсын хүн ам тархай бутархай суурьшилтай, өргөн уудам нутагтай, хөдөө байгаа хүн зүрхний шигдээс юм уу, тархины харвалт боллоо гэхэд эмнэлгийн тусламжийг хурдан хугацаанд авах боломж нь хомс. Тэгэхээр цусны даралт ихсэх өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, хянах, энэ талын мэдлэг мэдээлэл олгох, ойлгуулах асуудал чухал. М.Мандахмягмар: “Цусны даралт ихсэлтийн эсрэг аян”-аар 21 аймгийг тойрохоор төлөвлөж байна ХААН Банкны Тогтвортой хөгжлийн газрын захирал М.Мандахмягмар: -ХААН Банк нийгмийн хариуцлагын чиглэлээр томоохон төсөл, хөтөлбөрүүдийг урт хугацаанд тууштай хэрэгжүүлдэг. Эрүүл мэндийн салбарт өмнө нь бас аян хэрэгжүүлж байсан байх аа? -НҮБ-аас тодорхойлсон Тогтвортой хөгжлийн 17 зорилгын гурав дахь нь эрүүл мэндийг дэмжих зорилго байдаг шүү дээ. ХААН Банкны хувьд Тогтвортой хөгжлийн бодлого нийгмийн хариуцлагын ажлуудаа Тогтвортой хөгжлийн зорилгуудтай уяж, нийцүүлэн хувь нэмрээ оруулахыг зорьж ажилладаг. Тийм учраас гуравдугаар зорилгын хүрээнд эрүүл мэндийн салбарт хэд хэдэн төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлж байгаагийн томоохон төлөөлөл нь “Хавдрын эсрэг үндэсний аян”, “Цусны даралт ихсэлтийн эсрэг аян” юм. “Хавдрын эсрэг үндэсний аян”-ыг 2011 оноос, “Цусны даралт ихсэлтийн эсрэг аян”-ыг 2017 оноос тууштай хэрэгжүүлж байна. Аливаа томоохон төслийг мэргэжлийн байгууллагуудтай хамтран тогтвортой санхүүжилттэйгээр урт хугацаанд хэрэгжүүлж байж бодитой үр дүн гарган, нийгэмд тулгамдаад байгаа асуудлуудыг шийдэх шийдэлд ойртоно гэж бид үздэг. Аян эхэлсэн цагаас хойш бид долоон жилийн хугацаанд нийтдээ 35 мянга гаруй иргэнийг хамруулж, эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг хүргэн, эрүүл мэндийн мэдлэг ойлголт түгээсэн байна. -Аяны багт Улсын гуравдугаар төв эмнэлгийн төрөлжсөн нарийн мэргэжлийн туршлагатай эмч нар явдаг учраас иргэдийн хувьд аль болох ирсэн дээр нь үзүүлэх сонирхол өндөр байдаг. Нэг аймагт төдөн хүн үзнэ гэсэн төлөвлөгөө бий биз? -Аяны хүрээнд 2018 оноос орон нутаг руу хандаж, үйл ажиллагаагаа явуулж эхэлсэн. Эхний жилүүддээ нэг аймагт 1500-2000 орчим иргэн хамруулдаг байсан бол энэ жилийн зорилтот тоо маань нэг аймагт 3500 байсан. Дөрвөн аймаг маань дөрвүүлээ энэ зорилтоо давуулан биелүүллээ. Нийт 16 мянга гаруй иргэнийг хамруулж чадлаа. “Цусны даралт ихсэлтийн эсрэг аян”-ы баг 21 аймгийг тойрно гэсэн төлөвлөгөөтэй байгаа. Бидэнд одоо зүүн 4 аймаг, Дархан-Уул аймаг үлдсэн. “Цусны даралт ихсэлтийн эсрэг аян”-нд ХААН Банк санхүүжилт, бүх талын дэмжлэг үзүүлэхээс гадна орон нутгийн салбарын ажилтнууд маань энэхүү аяныг хэрэгжих бүхий л үйл явцад зохион байгуулалтыг нь бүрэн хангаж ажилладаг. Мөн манай банкны ажилтнууд аяны хүрээнд “Эрүүл мэндийн сайн дурын идэвхтэн”-ээр бэлтгэгдэн харилцагчдадаа банк санхүүгийн үйлчилгээ үзүүлэхээс гадна эрүүл мэндийн мэдлэг түгээхэд идэвх оролцоотой байдаг. Орон нутгийн салбарынхандаа чин сэтгэлээсээ талархаж байгаагаа энэ ташрамд илэрхийлмээр байна. Ер нь ХААН Банк 2007 оноос хойш нийгмийн хариуцлага хэрэгжүүлэгч ХААН Банк сангаараа дамжуулан 500 гаруй төсөл, хөтөлбөрийг 9.7 тэрбум төгрөгөөр санхүүжүүлэн нийгмийн сайн сайханд бодитой хувь нэмэр оруулан ажиллаад байна. Х.Бямбасүрэн: Удамшлаас гадна иргэдийн буруу дадал зуршил цусны даралт ихсэх өвчтэй болоход нөлөөлж байна. Нийгмийн эрүүл мэндийн үндэсний төвийн Халдварт бус өвчний асуудал хариуцсан мэргэжилтэн Х.Бямбасүрэн: -Аяны нэг оролцогч тал Нийгмийн эрүүл мэндийн үндэсний төвийн хувьд тухайн аймгийн Эрүүл мэндийн газар, Нэгдсэн эмнэлэгтэй хамтран хүн амын дунд эрт илрүүлгийн үзлэг зохион байгуулж, ойрын 10 жилдээ зүрх судасны өвчнөөр өвчлөх эрсдэл ямар байгаа талаар судалгаа хийж, асуумж бөглүүлдэг. Судалгаагаар эрсдэлт түвшний хүн ам хэдэн хувьтай байна вэ? -2023 онд аянд хамрагдсан 16 мянга гаруй иргэний 25 хувь нь цусны даралт ихсэх өвчин болон зүрх судасны өвчнөөр ойрын 10 жилдээ өвчлөх эрсдэл өндөр буюу маш өндөр эрсдэлтэй байна. Эдгээр иргэнд УГТЭ-ийн төрөлжсөн нарийн мэргэжлийн эмч, эмнэлгийн мэргэжилтнүүд илүү нарийвчилсан эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ үзүүлж ажиллалаа. -Аянд хамрагдсан хүмүүсийн 25 хувь нь өндөр эрсдэлтэй гэдэг нь анхаарал татаж байна. Яг ямар хүчин зүйлээс шалтгаалж байна вэ? -Ер нь бол цусны даралт ихсэлтэд нөлөөлж байгаа хүчин зүйл нь удамшлаас гадна иргэдийн өөрсдийн буруу дадал зуршил, зан үйлээс шалтгаалдаг. Тухайлбал, тамхи, архины зохисгүй хэрэглээ, мөн стресс бухимдал, хөдөлгөөний дутагдлаас болж цусны даралт ихсэх өвчин үүсэж байна. Тэгэхээр тухайн өвчнөөс урьдчилан сэргийлэхийн тулд бид эрүүл амьдралын хэв маягийг эрхэмлэх ёстой. Тэр дундаа эрүүл хооллох ёстой, идэвхтэй дасгал хөдөлгөөн хийж, архи тамхинаас ангид байснаар цусны даралт ихсэх өвчнөөс сэргийлж чадна.

ХААН БАНК IT-ИЙН ОЮУТНУУДАД ЗОРИУЛСАН “ЦАЛИНТАЙ ДАДЛАГАЖИХ ХӨТӨЛБӨР”-ИЙГ 5 ДАХЬ ЖИЛДЭЭ ХЭРЭГЖҮҮЛЛЭЭ

09 / 11 0 сэтгэгдэл 674 үзсэнe

Цахим банкаар тэргүүлэгч ХААН Банк мэдээллийн технологийн чиглэлээр суралцаж буй оюутнуудад зориулан “Цалинтай дадлагажих хөтөлбөр”-ийг 5 дахь жилдээ амжилттай хэрэгжүүллээ. Монголын хамгийн том банкны мэдээллийн технологийн хүчирхэг баг хамт олон дунд өөрийгөө сорих хүсэл эрмэлзэлтэй оюутан залууст ирээдүйд ажиллах салбараа биечлэн таньж мэдэх боломж олгох зорилготой тус хөтөлбөрт 500 гаруй оюутан хүсэлтээ ирүүлснээс шалгарсан 30 оюутан хамрагдаж, зуны амралтаараа ХААН Банкны Мэдээлэл технологийн газарт цалинтай дадлага хийсэн юм. ХААН Банк цамхагт өнгөрсөн пүрэв гарагт болсон батламж гардуулан ёслолын үеэр ХААН Банкны Мэдээллийн технологи хариуцсан дэд захирлын орлогч Б.Ариунболд: “Цалинтай дадлагажих хөтөлбөр”-т хамрагдсан дадлагажигчдаас тодорхой тооны оюутнуудад их сургуулиа төгссөнийх нь дараа бид ХААН Банканд ажилд орох урилга өгдөг. Өнөө цагт банкийг зөвхөн бизнесийн байгууллага гэж хардаг, ойлгодог үе ард хоцорсон. Өдөр өдрөөр технологийн компани болон тэлж байгаа энэ үед шинэ мэргэжилтнүүд, чадварлаг боловсон хүчнээр эгнээгээ тэлэх нь маш чухал” хэмээн онцлов. Мөн ХААН Банкны Хүний нөөц хариуцсан дэд захирал Ш.Ганбямба “ХААН Банкны үйл ажиллагаа, бүтээгдэхүүнүүд бүрэн цахимжиж байна. Иймд бид IT чиглэлийн боловсон хүчнийг бэлтгэхэд анхаарлаа хандуулсаар 5 дахь жилдээ иржээ. Бид энэхүү хөтөлбөрт онцгой анхаарал хандуулж, шинэ эриний банкийг шинэ эриний боловсон хүчинтэй бий болгохыг урьтал болгож байна. Мөн бид өөрсдөө ч залуучуудаас суралцаж, тэднээс урам зориг авч, нас, хүйс, туршлага үл хамааран бүгд хамтдаа өсөн дэвжих хандлагыг байгууллагадаа бий болгож чадсан гэж итгэдэг” гэлээ. Ташрамд дурдахад, ХААН Банкнаас “IT-ийн оюутнуудад зориулсан цалинтай дадлагажих хөтөлбөр”-ийг цаашид үргэлжлүүлэн жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулах юм. Хамтын өсөлт төгөлдөр – ХААН Банк