BREAKING NEWS
У.ХҮРЭЛСҮХ:"ТЭРБУМ МОД" ҮНДЭСНИЙ ХӨДӨЛГӨӨНИЙГ ДАГАЖ ОЛОН МЯНГАН ХҮН АЖИЛТАЙ БОЛНО

“Тэрбум мод” үндэсний хөдөлгөөн нь мод тарьж, ургуулах, хамгаалахаас гадна уур амьсгалын өөрчлөлт, цөлжилттэй эдийн засгийн зөв хөшүүрэг ашиглан тэмцэх, ажлын байрыг нэмэгдүүлэх, ядуурлыг бууруулах, хүнсний хангамжийг сайжруулахад тустай төдийгүй иргэдийн эрүүл, аюулгүй амьдрах орчинг бий болгох, хүнсний аюулгүй байдлыг хангах зэрэг өнөө болон ирээдүй хойч үеийнхний сайн сайхны төлөө эерэг олон үр дүн дагуулах юм. Нөгөө талаар Монгол Улсын тусгаар тогтнол, үндэсний аюулгүй байдал, улс орны нийгэм эдийн засгийн тогтвортой хөгжлийн үндэс суурь болох юм. Тухайлбал, эдийн засгийн бааз суурийг тэлэх, аж үйлдвэржилтийг дэмжих хүрээнд үр, үрсэлгээний, бортогоны, бордооны, ургамал хамгааллын бодисын, хашааны, хог хаягдал дахин боловсруулах, усжуулалтын систем, өвөл, зуны зоорь, хүлэмж байгуулах үйлдвэрлэл гэх мэт олон төрлийн дагалдах үйлдвэр, аж ахуй, худалдаа хөгжих болно. Мөн хиймэл оюун ухаан, цахим шийдэлд тулгуурласан сансраас тандан судлалт, бүртгэлжүүлэлт, хамгаалалт, хяналтын системийг нэвтрүүлэх, усны нөөцийн судалгаа, шинжилгээ, гадаргын усыг ашиглах тал дээр бодитой ахиц гарна. “Тэрбум мод” үндэсний хөдөлгөөн хэрэгжсэнээр бид дэлхийд ховорт тооцогдох эмийн ургамал, ан амьтан, биологийн төрөл зүйлээ хамгаалж, үржүүлж, олон сая малынхаа тэжээлийг бэлдэж, импортоор авдаг жимс, хүнсний ногооныхоо тодорхой хувийг эх орондоо ургуулж, олон мянган хүнийг ажлын байраар хангана. Түүнээс гадна ой, ургамлын генийн сан байгуулах, ховор болон эмийн чанартай ургамлын бүтээгдэхүүн, нарсны давирхай, шилмүүсний ханд, хушны самар, самрын тос, гоо сайхны бүтээгдэхүүн зэрэг нэмүү өртөг шингээсэн уул уурхайн бус экспортын бүтээгдэхүүний нэр, төрлийг нэмэгдүүлэх боломжтой. Саяхан ойн салбарын мэргэжлийн холбоод нэгдэж нэгдэл болсон байна. Энэ нэгдэл “Тэрбум мод” үндэсний хөдөлгөөнийг бодит үр дүнд хүргэх, ой, усны салбарынхны харилцан ойлголцол, хамтран ажиллах, нэгдсэн удирдлага, мэргэжлийн арга зүйгээр хангахад нэн тустай. Бид хамтдаа гагцхүү нэг зорилго, нэгдмэл хүч, харилцан ойлголцол, хамтын ажиллагаагаар энэ цогц ажлыг амжилттай хэрэгжүүлж чадна гэдгийг тэмдэглэн хэлэхийг хүсэж байна.

Л.ОЮУН-ЭРДЭНЭ: НОГООН ШИЙДЛҮҮДИЙГ ЭРХЭМЛЭСЭН ТЕХНИК, ТЕХНОЛОГИЙН ДЭВШЛИЙГ НЭВТРҮҮЛЭХИЙН ТӨЛӨӨ УЛС ТӨРИЙН МАНЛАЙЛАЛ ҮЗҮҮЛЖ АЖИЛЛАНА

Миний бие Уур амьсгалын өөрчлөлт, цөлжилтийг бууруулах үндэсний хорооны даргын хувьд “Тэрбум мод” үндэсний хөдөлгөөнийг ажил хэрэг болгож, “Алсын хараа – 2050” Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлогын Ногоон хөгжлийн зорилтуудыг бүрэн хэрэгжүүлж, эх дэлхийнхээ насыг уртасгах хүн төрөлхтний их үйлсэд бодит хувь нэмэр оруулахын төлөө өөрөөс шалтгаалах бүхнийг зориулан ажиллах болно гэдгээ илэрхийлье. Монгол Улсын Засгийн газар “Тэрбум мод” үндэсний хөдөлгөөнийг хариуцан зохион байгуулах, мэргэжлийн удирдлагаар хангах Ойн судалгаа, хөгжлийн агентлагийг байгуулахаар шийдвэрлэсэн . Ойжуулалтын энэхүү зөвлөгөөний үндсэн зорилго бол Та бидний цаашид хамтран зохион байгуулах, богино, дунд хугацааны үйл ажиллагааны төлөвлөгөө гэж үзэж байна. “Тэрбум мод” хөдөлгөөнийг дэмжиж, 600 гаруй сая мод тарьж, арчлахаа илэрхийлсэн эрхэм баялаг бүтээгчид, хувийн хэвшлийнхэндээ гүн талархал илэрхийлье! Засгийн газрын энэ долоо хоногийн хуралдааныг аймаг, нийслэлийн Засаг дарга нартай өргөтгөсөн хэлбэрээр зохион байгуулж, Засгийн газрын түвшинд холбогдох шийдвэрүүдийг цаг алдалгүй гаргах болно. Мөн Аймаг, нийслэлийн засаг дарга нарын ажлыг дүгнэх Засгийн газрын холбогдох журамд мод тарих, арчлах, байгаль орчинд эерэг нөлөө үзүүлэх шинэлэг технологи нэвтрүүлэх, энэ чиглэлд иргэд, аж ахуйн нэгжийн санаачилгыг дэмжих зэрэг чанарын үзүүлэлтүүдийг энэ хурлаар шийдвэрлэнэ. Цаашид Монгол Улсын Засгийн газар хөгжлийн стратеги зорилго, үйл ажиллагаандаа ногоон шийдлүүдийг эрхэмлэсэн техник, технологийн дэвшлийг нэвтрүүлэхийн төлөө улс төрийн манлайлал үзүүлж ажиллах болно. Үндэсний чуулганд оролцогч Та бүхэн “Тэрбум мод” хөдөлгөөнийг зохион байгуулах арга хэлбэр, хэрэгжүүлэх арга зам, стратеги, үйл ажиллагаа, техник, технологийн талаар мэргэжлийн түвшинд хэлэлцэж, зөвлөмж гаргана гэдэгт итгэл төгс байна. Ойчид, ойн салбарын ажилтан, эрдэмтэд, судлаачид Та бүхний дэвшүүлсэн санал, санаачилгыг хэрэгжүүлэх, судалгааны үр дүн, инноваци, технологийг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэхэд Монгол Улсын Засгийн газраас онцгойлон дэмжиж ажиллана гэдгээ илэрхийлж байна. Та бидний өмнө ноцтой тулгамдаж, ирээдүйн амьдрал, хөгжлийг хязгаарлаж буй уур амьсгалын өөрчлөлтийн эсрэг тэмцэлд хүн бүр манлайлан оролцохыг нийт ард иргэддээ Монгол Улсын Ерөнхий сайд, Уур амьсгалын өөрчлөлт, цөлжилтийг бууруулах үндэсний хорооны даргын хувьд уриалж байна.

Б.БАТ-ЭРДЭНЭ: УИХ-ЫН ЁС ЗҮЙН БАЙНГЫН ХОРОО Ц.АНАНДБАЗАРТАЙ ХОЛБООТОЙ АСУУДЛЫГ ХЭЛЭЛЦЭХГҮЙ

УИХ-ын Ёс зүйн байнгын хороо Ц.Анандбазартай холбоотой асуудлыг хэлэлцэхгүй. Учир нь хуулийн байгууллага шалгаж байгаа асуудлыг бид хэлэлцэхгүй заалттай.Прокуророос санал нь эхлээд халдашгүй байдлын дэд хороогоор орж ирэх ёстой.УИХ-ын гишүүдийн ёс зүйн дүрмийг шинэчилж, дараа нь сахилга хариуцлагын хуулийг баталъя гэж байгаа хэмээн УИХ-ын гишүүн Б.Бат-Эрдэнэ мэдээллээ.

Л.ОЮУН-ЭРДЭНЭ ШҮГЭЛ ҮЛЭЭГЧИЙН ЭРХ ЗҮЙН БАЙДЛЫН ТУХАЙ ХУУЛИЙН ТӨСЛИЙГ ӨРГӨН БАРИЛАА

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэн шийдвэрлэсэн Шүгэл үлээгчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төслийг Монгол Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатарт өргөн барилаа. Төрийн болон хувийн хэвшлийн аж ахуйн нэгж, байгууллагын үйл ажиллагааг шүүмжилсэн, мэдээлсэн, илчилсэн тохиолдолд хууль зүйн хариуцлагад татах, дарамтлахаас мэдээлэгчийг хамгаалах, шүгэл үлээгчдийг аливаа өш хонзон, гэмт хэргийн хохирогч болохоос сэргийлэх эрх зүйн зохицуулалтыг бий болгох үүднээс уг хуулийн төслийг боловсруулжээ. Хуулийн төсөл нь 5 бүлэг, 22 зүйлтэй. Хуулийн төслийн зорилт нь нийтийн ашиг сонирхлын төлөө шүгэл үлээсэн шүгэл үлээгчийг дэмжих, хамгаалах, урамшуулах, түүний эрх зүйн байдлыг дордуулсан шинжтэй аливаа үйлдлээс урьдчилан сэргийлэхтэй холбогдсон харилцааг зохицуулахад чиглэж байгаа юм байна.

"Хайр уу, найз уу" УСК орчин үед хийгдэж байгаа Монгол кинонуудаас үзэгчдийн талархлыг хамгийн их хүлээсэн кино болжээ

“Зогсохгүй” продакшны уран бүтээлч залуус болох Лууяа, Дүүрээ нарын хийсэн уран сайхны кино болох Хайр уу, найз уу уран сайхны кино үзэгчдийн хүртээл болж багагүй хугацааг үдээд байна. Коронавирусийн цар тахалтай энэ үед уг кино үзэгчдийн оюуны цангааг тайлж байна гэхэд ч хилсдэхээргүй байна. Тодруулбал, Хайр уу, найз уу уран сайхны кино нь хамгийн олон эерэг сэтгэгдлийг хүлээж аваад буй. Энэ талаар тус киноны гол дүрийн жүжигчин Э.Лууяа ярихдаа “ Энэ кино цацагдсаны дараа үзэгчдээс эерэг сэтгэгдэл, урмын үг авсандаа баяртай байна. Өөрсдөөрөө ч маш их бахархаж байна. Хүмүүс ингэж хүлээж байсан гэдгийг төсөөлөөгүй” хэмээлээ. Харин Дүүрээгийн хувьд “Ний нуугүй хэлэхэд ийм хэмжээний орлого олно гэж бодсонгүй ээ. Цааш цаашдаа улам их хичээж ажиллах болно. Залуу хүнийхээ урам зориг, гал халуун эрч хүчийг гаргаж ажиллах болно. Биднийг үргэлж дэмждэгт баярлалаа” гэв. “Хайр уу, найз уу” уран сайхны кинонд 1990-ээд оны үеийн амьдралын сайн сайхан гэрэлт дурсамжуудыг харуулсан юм. Уг кинонд дуучин Вандан, Дуламсүрэн нарын ач охин Б.Дуулим тоглосон бөгөөд киноныхоо талаар сэтгэгдлээ ийн хуваалцлаа. Тэрбээр “Киноны санал анх тавихад үеийн залуустайгаа хамтарч ажиллахдаа тун таатай байсан. Анх “Зохсохгүй” продакшны видео контентуудыг үздэг байсан юм л даа. Миний анхны кино болохоор маш их догдолж бас баярлаж байна” гэлээ. “Хайр уу, найз” уу УСК хувьд эерэг сайн сайхан зүйлсийг харуулж, залуу шинэ уран бүтээлчид тоглосноороо давуу талтай. Үүнийг ч зарим кино шүүмжлэгчид олзуурхан хүлээж авч байгаа юм.

“ЭКО КОНСТРАКШН” ХХК-ИЙН ХАМААРАЛ БҮХИЙ КОМПАНИ ДАРХАН ЦААЗАТ ГАЗАРТ ХУУЛЬ БУСААР БАРИЛГА БАРЬЖ БАЙНА

Авилгатай тэмцэх газар, Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яам зэрэг холбогдох газраас жил гаруйн хугацаанд Богдхан уулын дархан цаазат газар шалгалт хийгээд хууль бусаар газар олгогдсон, ашиг сонирхлын зөрчилтэй, мөн газрын төлбөр төлөөгүй 602 газрыг цуцалсан байна.Гэтэл Хан-Уул дүүргийн 11-р хороо, Зайсангийн аман дахь нэгэн газрын зөвшөөрлийг цуцалсан ч барилгын ажил явуулахаар уулыг ухаж, газар шорооны ажил хийсээр бай на.Тус газар нь “Эко констракшн” ХХК-ийн хамаарал бүхий “Цогт идэр” ХХК-ийнх юм байна. НМХГ-аас энэ газарт үйл ажиллагаа явуулахыг хориглоод лацадсан. Гэсэн ч газар шорооны ажил зогсохгүй үргэлжилсээр байгаа. Ойролцоогоор арав гаруй метрийн гүнтэй газар хоёрыг ухсан. Иргэний гарааш, 0,7га газрыг хууль бус гээд хураагаад авдаг. Эрх мэдэлтэй хүмүүст хууль үйлчлэхгүй байна. Энэ мэтчилэн хүчингүй болсон газруудад цэцэрлэгт хүрээлэн барих саналыг дэвшүүлж байна.

Ц.ОЮУНГЭРЭЛ: ХОТЫН ДАРГЫН ЗАХИРАМЖААР ТУУЛ ГОЛЫН ҮЕРИЙН ДАЛАНГ НУРААЖ БАЙНА

УИХ-ын гишүүн асан Ц.Оюунгэрэл Нийслэлийн Засаг Даргын захирамжаар Туул голын үерийн хамгаалалтын даланг нурааж байгаа талаар мэдээлэл хийлээ.Тэрээр энэ асуудлаар шүүхэд гомдол гаргаж байгаа юм байна.Тодруулбал, Нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар, Даймонд Роад ХХК-ийн гүйцэтгэлтэйгээр, туул голын араар зам тавихын тулд нийслэлчүүдийн аюулгүй амьдрах эрхийг зөрчиж даланг нурааж байгаа нь хууль бус үйлдэл гэдгийг мэдэгдлээ. 2020 оны 3 дугаар сарын 25-ны өдөр С.Амарсайханы 425 тоот тушаалаар Хан Хилсс гэх хотхоноос Зайсангийн гүүр хүртэл зам тавихаар болсон байна. Энэ замын трассыг батлахдаа үерийн даланг оролцуулсан байна. Үерийн даланг зам болгоно гэдэг бол асар аюултай шийдэл. Гэтэл энэ авто замыг 4,5 тэрбумын төсөвт өртөгаар хийсэн гэрээ нь авто зам барина гэсэн л гэрээ бий. Тиймээс далантай холбоотой ямар ч гэрээ байхгүй байтал сая гаруй иргэний эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах эрхийг зөрчиж, үер болох үед иргэдийн амь нас аюулгүй орчинд заналхийллээ хэмээн мэдээллэ э.

Т.ДОРЖХАНД: ЗАРЛАГА НЬ ХЭТЭРХИЙ ТЭЛСЭН ТӨСӨВ БАТАЛЛАА

Монгол Улсын Засгийн газраас есдүгээр сарын 30-нд өргөн мэдүүлсэн 2022 оны төсвийн тухай болон дагалдах хуулийн төслүүдийг УИХ эцэслэн баталлаа. Үүнтэй холбоотойгоор УИХ-ын гишүүн Т.Доржханд мэдээлэл хийлээ. УИХ-ын тогтоолын төслийг өөрчлөх хэрэгтэй юм байна. Ингэж байж бид хөгжлийн төсөвтэй болохгүй бол тойргийн төсвөөсөө гарч чадахгүй байна. Тойргийн төсөв 18 их наяд төгрөгийн зардалтай байна. 2,3 их наяд төгрөгийн алдагдалтай. Үүнийг өрөөр санхүүжүүлнэ гэлээ. Гэтэл авч байгаа ер нь өндөр дүнтэй болоод байвал өрийн хямралаас гарч чадахгүй. Хөгжлийн санхүүжүүлдэг төсвийн эх үүсвэрийг бид шийдэх боломжгүй байна. Сангийн яам болон УИХ-ын гишүүдийн буруу гэж хэлмээргүй байна. Нэгэнт тухайн тойргоос сонгогдсон гээд иргэдийн асуудлыг ярьдаг бол одоо улс орны асуудлыг ярих шаардлагатай. Сонгуулийн асуудлаа шийдэх хэрэгтэй. Монгол улс нэг том тойрогтой, тойрогтоо хөгжлийн асуудлаа шийддэг, төсөв нь хөгжлийн сахүүжилтийн төсөв байна гэдэг агуулгаар ирэх долоо хоногт Үндсэн хуулийн цэцэд хандана. УИХ-ын гишүүдийг мөн шаардах болно.

НЭМЭЛТ ТУНД ХАМРАГДСАНААР ХАЛДВАРЫН ТАРХАЛТ БУУРЧ БАЙНА

Эрүүл мэндийн яамнаас өнөөдөр халдварын тархалт буурч байгаа талаар мэдээллээ. Тодруулбал: Халдварын тархалт буурч байгаа нь гуравдугаар тунтай холбоотой болохыг онцолсон. Өнөөдрийн байдлаар 484.980 хүн буюу нийт хүн амын 15 хувь нь вакцины нэмэлт тунд хамрагджээ. Харин нийслэлийн хувьд нэмэлт тунгийн хамрагдалт 23.6 хувьд хүрээд байгаа юм. Иргэд нэмэлт тунд хамрагдсанаар шинээр илэрсэн тохиолдлын тоо өнгөрсөн долоо хоногоос 26, шинжилгээнд эзлэх эерэг хариу 18, нас баралт 20 хувиар буурсан байна. Мөн эмнэлэгт хэвтэж байгаа хүний тоо 38 хувиар буурчээ. Тухайлбал, маш хүнд хүний тоо 37, хүнд хүний тоо 40, хүндэвтэр хүний тоо 30, хөнгөн хүний тоо 45 хувиар буурсан байна. Цаашид халдвар авах хүний тоо хоёр дахин буурах үзүүлэлт гарчээ. НЗДТГ-ЫН ХЭВЛЭЛ МЭДЭЭЛЭЛТЭЙ ХАРИЛЦАХ ХЭЛТЭС

Л.ОЮУН-ЭРДЭНЭ: АВЛИГЫГ БУУРУУЛАХЫН ТУЛД ХАТУУ АРГА ХЭМЖЭЭ АВЧ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХЭЭС ӨӨР АРГАГҮЙ

Цахим засаглалд шилжих, хүнд суртал, авлигагүй төрийн үйлчилгээг бүрдүүлэх үндэсний хороо өнөөдөр хуралдлаа. Хуралдааныг Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ ахалдаг. Тэрбээр “Би Ерөнхий сайдаар томилогдоод дөрвөн зорилт дэвшүүлсний нэг нь авлигатай тэмцэх. Монгол Улс авлигын индексээр 111-т жагсаж байна. Энэ маш муу үзүүлэлт. Авлигыг бууруулахын тулд хатуу арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэхээс өөр аргагүй. Учир нь, өнгөрсөн 30 жилийн хугацаанд бүрэлдэж бий болсон манай нийгмийн соёл, хөрсөөр төрийн үйлчилгээний хүнд суртлын асуудалтай бид нүүр тулж байна. Хэн нэгэн таньдаг хүнээ өмгөөлөх үйлдэл Ерөнхий сайдаас гарахгүй. Өнгөрсөн хэдэн сарын хугацаанд авлига, албан тушаалтай холбоотой 1196 гомдол, мэдээлэл ирснээс 741 нь шалгагдаж, 142 холбогдогчтой 85 хэргийг шүүхээр шийдвэрлэсэн байна. Үндэсний хороо байгуулагдсанаас хойш ийм олон хэрэг гарсан нь харамсалтай. Эндээс 90.3 тэрбум төгрөгийн хохирол улсад төлүүлсэн байна. Шүгэл үлээгчийн эрхзүйн байдлын тухай хууль, Улс төрийн намын тухай хуульд санхүүжилтийг нь ил тод болгохоор ажиллаж байна. Авлига албан тушаалын хэргийн ялын бодлогыг чангатгана. Ийм төрлийн хэргээр ял эдэлбэл цаашид төрд ажиллах эрхгүй байх зохицуулалтыг хуульд тусгана” гэлээ. Үндэсний хороо олон улсын Транспэрэнси байгууллагатай хамтарч ажиллаж байгаа. Тус байгууллагаас ТӨҮГ-уудын засаглалыг сайжруулах, төрийн үйлчилгээг илүү цахимжуулах зэрэг есөн зөвлөмж өгчээ. Манай улс хоёр жилийн дотор авлигын индексийг хоёр оронтой тоонд шилжүүлэх зорилт тавиад байгаа. И-Монголиа өнөөдрийн байдлаар 56 байгууллагын 562 үйлчилгээг үзүүлж байна. Засгийн газрын Иргэд олон нийттэй харилцах 11-11 төвд өнгөрсөн долдугаар сарын 22-ноос арваннэгдүгээр сарын 4-ний хугацаанд 1860 дуудлага ирсний 20 нь авлигын гэмт хэргийн шинжтэй байсныг АТГ-т шилжүүлжээ. Мөн хүнд сурталтай холбоотой 1052 гомдол ирсэн байна. АТГ-т 2021 оны эхний арван сард 1913 өргөдөл гомдол, мэдээлэл ирсэн. Үүнээс 1089 буюу 57 хувь нь газрын харилцаатай холбоотой байжээ. Цахим засаглалд шилжих, хүнд суртал, авлигагүй төрийн үйлчилгээг бүрдүүлэх үндэсний хорооны орлогч дарга, Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Х.Нямбаатар, АТГ-ын дэд дарга Г.Азжаргал нар Үндэсний хорооны хуралд танилцуулга хийсний дараа Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ “Сургуулийн хуваарь солих, эмнэлэгт хүн хэвтүүлэх, цэцэрлэгт өөр хаяг дээр бүртгүүлэх, тусгай зөвшөөрлүүдийн цаана авлигын хүнд суртал үүсдэг. Үүнийг манайхан авлига гэж үздэггүй. Эдгээрийг төрийн үйлчилгээг цахимжуулж байж шийднэ” гээд дараах үүрэг, чиглэлийг өглөө. -Иргэд төрд гарч байгаа авлигатай холбоотой мэдээллээр хаана хандахаа мэдэхгүй байгаа нь судалгаагаар харагдсан. Иймд Засгийн газрын Иргэд олон нийттэй харилцах 11-11 дугаарын эргэх холбоог шинэ түвшинд гаргах. -Улс төрийн намын санхүүжилттэй холбоотойгоор намуудын удирдлагуудтай Үндэсний хорооныхон уулзаж, иргэний нийгмийн байгууллагуудын дуу хоолойг сонсох -Төрийн албаны ёс зүйн дүрэм боловсруулах. Ураг төрлийн томилгоо, тэтгэлэгт хөтөлбөрт давуу эрх олгодог зэрэг асуудлаас гадна хөрөнгө орлогын мэдүүлэгтээ машингүй гэж мэдүүлсэн хэр нь хамаарал бүхий этгээдийнхээ нэр дээр автомашинтай байдаг. Энэ мэт асуудалд цэг хатгах үүднээс ёс зүйн дүрэм боловсруулах. Газар, уул уурхайн лицензтэй холбоотой зөвшөөрлийг ондоо багтааж цэгцлэхийг холбогдох албаныханд чиглэл болголоо.